آثار و عواقب خشم و غضب | کتابخانه مجازی الفبا

آثار غضب چيست با توضيح و مثال ؟

كمتر صفتي از صفات رذيله است که به اندازه غضب ویراني به بار مي آورد و اگر فهرستي از آثار سوء غضب نوشته شود، معلوم مي گردد که اثرات سوء آن از بسیاري از اخلاق رذیله بیشتر است، و از جمله مي توان امور زیر را برشمرد:
1ـ قبل از هر چیز باید به این نکته توجه داشت که خشم و غضب دشمن آدمي است و به هنگام هیجان غضب، عقل به کلي از کار مي افتد، و انسان دیوانهوار حرکاتي را انجام مي دهد که نه تنها مایه تعجب همه اطرافیانش مي گردد، بلکه خود او نیز بعد از فرو نشستن آتش غضب، از کارهایي که در آن حال انجام داده است در تعجب و وحشت فرو مي رود، در آن حال گاهي دیوانهوار به هر کس حتي نزدیکترین دوستان خود حمله مي کند، دست او تا مرفق در خون بي گناهان فرو مي رود، مي زند، درهم مي شکند، مي کوبد و ویران مي کند، درست همانند یک دیوانه خطرناک.لذا امیرمؤمنان علي(علیه السلام) در حدیثي مي فرماید: «اَلْغَضَبُ یُفْسِدُ الاَْلْبابَ وَ یُبْعِدُ مِنَ الصَّوابِ; غضب عقل آدمي را فاسد مي کند، و انسان را از کار صحیح دور مي سازد».(1)
و نیز به همین دلیل در روایات اسلامي آمده است که اگر بخواهید میزان عقل انسان ها را به دست آورید، به مقدار مالکیت آنها بر نفس و اعصابشان به هنگام غضب نگاه کنید، در حدیثي از امیرمؤمنان علي(علیه السلام) آمده است: «لایُعْرَفُ الرَّأي عِنْدَ الْغَضَبِ; فقط در موقع غضب مي توان عقل و رأي افراد را سنجید».(2)
2ـ غضب موجب تباهي ایمان است، زیرا افراد عصباني نه تنها مرتکب گناهان کبیره مي شوند که با ایمان صحیح سازگار نیست، بلکه گاهي به ساحت مقدس پروردگار نیز ـ نعوذ باللّه ـ جسارت مي کنند، و یا بر حکمت و قسمت و تدبیر او خرده مي گیرند که این مرحله اي است بسیار خطرناک.
در احادیث گذشته خواندیم که پیامبر اکرم(صلي الله علیه وآله) فرمود: غضب ایمان را فاسد مي کند، همان گونه که صبر (دارویي است بسیار تلخ) عسل را فاسد مي کند.
3ـ غضب منطق انسان را خراب مي کند، و به گزافه گویي و باطل گویي وامي دارد، و اگر شخص غضبناک در مقام قضاوت باشد به یقین داوري صحیح نخواهد کرد. به همین دلیل در حدیثي از امیرمؤمنان علي(علیه السلام) مي خوانیم: «شِدَّةُ الْغَضَبِ تُغَیِّرُ الْمَنْطِقَ وَ تَقْطَعُ مادَّةَ الْحُجَّةِ، وَ تُفَرِّقُ الْفَهْمَ; شدت غضب منطق انسان را دگرگون مي سازد، و ریشه دلیل را قطع مي کند، و فهم و شعور را پراکنده مي سازد».(3)
در آداب القضاء در کتاب قضاوت از کتب فقهیه نیز تصریح شده است که قاضي به هنگام غضب بر کرسي قضاوت ننشیند.
در حدیثي از پیامبر اکرم(صلي الله علیه وآله) مي خوانیم: «مَنِ ابْتُلِي بِالْقَضاءِ فَلا یَقْضِي وَ هُوَ غَضْبانٌ; کسي که گرفتار امر قضاوت مي شود، در حال غضب قضاوت نکند».
4ـ دیگر از پیامدهاي سوء خشم و غضب، آشکار شدن عیوب پنهاني انسان است زیرا در حال عادي، هر کس خود را کنترل مي کند، تا عیوب و نقطه ضعف هاي خویش را پنهان دارد، و آبرویش را در برابر این عیوب که تقریباً همه کم و بیش دارند حفظ نمایند، اما هنگامي که آتش خشم و غضب شعلهور مي شود، پرده ها کنار مي رود، و کنترل عقل برداشته مي شود، و عیوب مخفي انسان آشکار مي گردد، و آبروها بر باد مي رود.
در غررالحکم از امیرمؤمنان علي(علیه السلام) چنین نقل شده است: «بِئْسَ الْقرِیْنُ اَلْغَضَبُ یُبْدِي الْمَعایِبَ، وَ یُدْنِي الشَّرَّ وَ یُباعِدُ الْخَیْرَ; غضب همنشین بدي است، عیوب نهاني را آشکار مي سازد، شر و بدي را نزدیک و خیر و نیکي را دور مي سازد».(4)
5ـ خشم و غضب راه شیطان را به سوي انسان باز، و به او نزدیک مي سازد، زیرا ایمان و عقل که دو مانع قوي در برابر هجمات شیطانند به هنگام غضب، ضعیف و ناتوان مي شوند، و موانع از سر راه شیطان برداشته مي شود به همین دلیل به آساني در انسان نفوذ مي کند.
در حدیث معروفي مي خوانیم: هنگامي که نوح(علیه السلام) امت خود را (که بعد از ارشاد و تبلیغ طولاني و مستمر پذیرش هدایت نشده بودند) نفرین کرد (و نابود شدند) شیطان نزد نوح(علیه السلام) آمد و گفت: تو حقي بر گردن من داري مي خواهم آن را تلافي کنم.
نوح(علیه السلام) در تعجب فرو رفت، گفت بسیار بر من گران است که حقي بر تو داشته باشم، چه حقي؟
گفت همان نفریني که درباره قومت کردي و آنها را غرق نمودي و احدي باقي نماند که من او را گمراه سازم، و من تا مدتي راحتم، تا زماني که نسل دیگري بپا خیزد و من به گمراه کردن آنها مشغول شوم.
نوح(علیه السلام) (با این که مي دانست نهایت کوشش را براي قوم خود کرده بود در عین حال ناراحت شد و) به شیطان گفت: حالا چه جبراني مي خواهي کني؟
(نوح مي خواست سخنان او را نپذیرد، ولي خطاب از طرف پروردگار آمد که گفتارش را بپذیر در اینجا راست مي گوید).
شیطان گفت: در سه زمان به یاد من باش، که من نزدیکترین فاصله را به مردم در این سه موقع دارم:
1ـ هنگامي که خشم تو را فرا مي گیرد به یاد من باش.
2ـ هنگامي که در میان دو نفر قضاوت مي کني مراقب من باش.
3ـ و هنگامي که با زن بیگانه اي تنها هستي، و هیچ کس در آنجا نیست باز به یاد من باش.(5)
در روایت دیگري مي خوانیم که «ذوالقرنین یکي از فرشتگان را ملاقات کرد و به او گفت: دانشي به من بیاموز که بر ایمان و یقینم بیفزاید. او گفت: خشم و غضب را ترک کن زیرا هنگامي که انسان غضب مي کند، شیطان بیش از هر زمان بر او مسلط است، بنابراین غضب را با وقار خویشتن داري بازگردان، و آتش آن را با آرامش خاموش کن و از عجله بپرهیز که هنگامي که در کارها عجله کني از نصیب خود محروم خواهي شد و در برابر اشخاص دور و نزدیک مهربان باش و سخت گیر و عنود نباش».(6)
بي شک غضب علاوه بر این آثار شوم مادي و اجتماعي و اخلاقي آثار سوء معنوي فراواني نیز دارد به طوري که از روایات مختلف استفاده مي شود کسي که خشم خود را فرو برد، ثواب شهدا را(7) دارد و در قیامت همنشین انبیاء (8) و قلب او از نور ایمان پر مي شود(9)
* * *
________________________________________
1.غررالحکم، حدیث 1356.
2.بحارالانوار، جلد 75، صفحه 113.
3.بحارالانوار، جلد 68، صفحه 428.
4.جامع احادیث الشیعه، کتاب الجهاد، جلد 13، صفحه 468.
5.بحارالانوار، جلد 11، صفحه 318.
6.المحجة البیضاء، جلد 5، صفحه 293.
7.جامع احادیث الشیعه، جلد 13، صفحه 479.
8.همان مدرک.
9. همان، صفحه 478.تعداد 0 پيام ( 5219 حرف درج شده- -4659 حرف مانده )
طول متن شما از 280 حرف بيشتر است. در صورتي كه پاسخ به صورت پيام كوتاه باشد در باكس باقي خواهد ماندکمتر صفتي از صفات رذیله است که به اندازه غضب ویراني به بار مي آورد و اگر فهرستي از آثار سوء غضب نوشته شود، معلوم مي گردد که اثرات سوء آن از بسیاري از اخلاق رذیله بیشتر است، و از جمله مي توان امور زیر را برشمرد:
1ـ قبل از هر چیز باید به این نکته توجه داشت که خشم و غضب دشمن آدمي است و به هنگام هیجان غضب، عقل به کلي از کار مي افتد، و انسان دیوانهوار حرکاتي را انجام مي دهد که نه تنها مایه تعجب همه اطرافیانش مي گردد، بلکه خود او نیز بعد از فرو نشستن آتش غضب، از کارهایي که در آن حال انجام داده است در تعجب و وحشت فرو مي رود، در آن حال گاهي دیوانهوار به هر کس حتي نزدیکترین دوستان خود حمله مي کند، دست او تا مرفق در خون بي گناهان فرو مي رود، مي زند، درهم مي شکند، مي کوبد و ویران مي کند، درست همانند یک دیوانه خطرناک.
لذا امیرمؤمنان علي(علیه السلام) در حدیثي مي فرماید: «اَلْغَضَبُ یُفْسِدُ الاَْلْبابَ وَ یُبْعِدُ مِنَ الصَّوابِ; غضب عقل آدمي را فاسد مي کند، و انسان را از کار صحیح دور مي سازد».(1)
و نیز به همین دلیل در روایات اسلامي آمده است که اگر بخواهید میزان عقل انسان ها را به دست آورید، به مقدار مالکیت آنها بر نفس و اعصابشان به هنگام غضب نگاه کنید، در حدیثي از امیرمؤمنان علي(علیه السلام) آمده است: «لایُعْرَفُ الرَّأي عِنْدَ الْغَضَبِ; فقط در موقع غضب مي توان عقل و رأي افراد را سنجید».(2)
2ـ غضب موجب تباهي ایمان است، زیرا افراد عصباني نه تنها مرتکب گناهان کبیره مي شوند که با ایمان صحیح سازگار نیست، بلکه گاهي به ساحت مقدس پروردگار نیز ـ نعوذ باللّه ـ جسارت مي کنند، و یا بر حکمت و قسمت و تدبیر او خرده مي گیرند که این مرحله اي است بسیار خطرناک.
در احادیث گذشته خواندیم که پیامبر اکرم(صلي الله علیه وآله) فرمود: غضب ایمان را فاسد مي کند، همان گونه که صبر (دارویي است بسیار تلخ) عسل را فاسد مي کند.
3ـ غضب منطق انسان را خراب مي کند، و به گزافه گویي و باطل گویي وامي دارد، و اگر شخص غضبناک در مقام قضاوت باشد به یقین داوري صحیح نخواهد کرد. به همین دلیل در حدیثي از امیرمؤمنان علي(علیه السلام) مي خوانیم: «شِدَّةُ الْغَضَبِ تُغَیِّرُ الْمَنْطِقَ وَ تَقْطَعُ مادَّةَ الْحُجَّةِ، وَ تُفَرِّقُ الْفَهْمَ; شدت غضب منطق انسان را دگرگون مي سازد، و ریشه دلیل را قطع مي کند، و فهم و شعور را پراکنده مي سازد».(3)
در آداب القضاء در کتاب قضاوت از کتب فقهیه نیز تصریح شده است که قاضي به هنگام غضب بر کرسي قضاوت ننشیند.
در حدیثي از پیامبر اکرم(صلي الله علیه وآله) مي خوانیم: «مَنِ ابْتُلِي بِالْقَضاءِ فَلا یَقْضِي وَ هُوَ غَضْبانٌ; کسي که گرفتار امر قضاوت مي شود، در حال غضب قضاوت نکند».
4ـ دیگر از پیامدهاي سوء خشم و غضب، آشکار شدن عیوب پنهاني انسان است زیرا در حال عادي، هر کس خود را کنترل مي کند، تا عیوب و نقطه ضعف هاي خویش را پنهان دارد، و آبرویش را در برابر این عیوب که تقریباً همه کم و بیش دارند حفظ نمایند، اما هنگامي که آتش خشم و غضب شعلهور مي شود، پرده ها کنار مي رود، و کنترل عقل برداشته مي شود، و عیوب مخفي انسان آشکار مي گردد، و آبروها بر باد مي رود.
در غررالحکم از امیرمؤمنان علي(علیه السلام) چنین نقل شده است: «بِئْسَ الْقرِیْنُ اَلْغَضَبُ یُبْدِي الْمَعایِبَ، وَ یُدْنِي الشَّرَّ وَ یُباعِدُ الْخَیْرَ; غضب همنشین بدي است، عیوب نهاني را آشکار مي سازد، شر و بدي را نزدیک و خیر و نیکي را دور مي سازد».(4)
5ـ خشم و غضب راه شیطان را به سوي انسان باز، و به او نزدیک مي سازد، زیرا ایمان و عقل که دو مانع قوي در برابر هجمات شیطانند به هنگام غضب، ضعیف و ناتوان مي شوند، و موانع از سر راه شیطان برداشته مي شود به همین دلیل به آساني در انسان نفوذ مي کند.
در حدیث معروفي مي خوانیم: هنگامي که نوح(علیه السلام) امت خود را (که بعد از ارشاد و تبلیغ طولاني و مستمر پذیرش هدایت نشده بودند) نفرین کرد (و نابود شدند) شیطان نزد نوح(علیه السلام) آمد و گفت: تو حقي بر گردن من داري مي خواهم آن را تلافي کنم.
نوح(علیه السلام) در تعجب فرو رفت، گفت بسیار بر من گران است که حقي بر تو داشته باشم، چه حقي؟
گفت همان نفریني که درباره قومت کردي و آنها را غرق نمودي و احدي باقي نماند که من او را گمراه سازم، و من تا مدتي راحتم، تا زماني که نسل دیگري بپا خیزد و من به گمراه کردن آنها مشغول شوم.
نوح(علیه السلام) (با این که مي دانست نهایت کوشش را براي قوم خود کرده بود در عین حال ناراحت شد و) به شیطان گفت: حالا چه جبراني مي خواهي کني؟
(نوح مي خواست سخنان او را نپذیرد، ولي خطاب از طرف پروردگار آمد که گفتارش را بپذیر در اینجا راست مي گوید).
شیطان گفت: در سه زمان به یاد من باش، که من نزدیکترین فاصله را به مردم در این سه موقع دارم:
1ـ هنگامي که خشم تو را فرا مي گیرد به یاد من باش.
2ـ هنگامي که در میان دو نفر قضاوت مي کني مراقب من باش.
3ـ و هنگامي که با زن بیگانه اي تنها هستي، و هیچ کس در آنجا نیست باز به یاد من باش.(5)
در روایت دیگري مي خوانیم که «ذوالقرنین یکي از فرشتگان را ملاقات کرد و به او گفت: دانشي به من بیاموز که بر ایمان و یقینم بیفزاید. او گفت: خشم و غضب را ترک کن زیرا هنگامي که انسان غضب مي کند، شیطان بیش از هر زمان بر او مسلط است، بنابراین غضب را با وقار خویشتن داري بازگردان، و آتش آن را با آرامش خاموش کن و از عجله بپرهیز که هنگامي که در کارها عجله کني از نصیب خود محروم خواهي شد و در برابر اشخاص دور و نزدیک مهربان باش و سخت گیر و عنود نباش».(6)
بي شک غضب علاوه بر این آثار شوم مادي و اجتماعي و اخلاقي آثار سوء معنوي فراواني نیز دارد به طوري که از روایات مختلف استفاده مي شود کسي که خشم خود را فرو برد، ثواب شهدا را(7) دارد و در قیامت همنشین انبیاء (8) و قلب او از نور ایمان پر مي شود(9)
* * *
________________________________________
1.غررالحکم، حدیث 1356.
2.بحارالانوار، جلد 75، صفحه 113.
3.بحارالانوار، جلد 68، صفحه 428.
4.جامع احادیث الشیعه، کتاب الجهاد، جلد 13، صفحه 468.
5.بحارالانوار، جلد 11، صفحه 318.
6.المحجة البیضاء، جلد 5، صفحه 293.
7.جامع احادیث الشیعه، جلد 13، صفحه 479.
8.همان مدرک.
9. همان، صفحه 478.

پرسمان دانشجویی