آثار و برکات نماز شب | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا درباره آثار و برکات نماز شب برايم بنويسيد؟

از آيات قرآن و روايات استفاده مى‏شود كه نماز شب از مستحبّاتى است كه فضايل بى‏شمارى داشته و آثار عميق و گسترده‏اى در روح و روان و همچنين اعمال و دنيا و آخرت انسان دارد از جمله:
رسيدن به مقام شفاعت
در قرآن به پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله خطاب شده است:
«وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً»[1] ؛ «و پاسى از شب را (از خواب برخيز، و) قرآن (و نماز) بخوان! اين يك وظيفه اضافى براى توست؛ اميد است پروردگارت تو را به مقام بلند محمود (مقام شفاعت شده) برساند».
نماز شب بهترين ابزار رفع مشكلات زندگى
رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مى‏فرمايد: «أَيُّهَا النَّاسُ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلاَّ وَ هُوَ يُضْرَبُ عَلَيْهِ بِحَزَائِمَ مَعْقُودَةٍ فَإِذَا ذَهَبَ ثُلُثَا اللَّيْلِ وَ بَقِيَ ثُلُثُهُ أَتَاهُ مَلَكٌ فَقَالَ لَهُ قُمْ فَاذْكُرِ اللَّهَ فَقَدْ دَنَا الصُّبْحُ- قَالَ فَإِنْ هُوَ تَحَرَّكَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ انْحَلَّتْ عَنْهُ عُقْدَةٌ وَ إِنْ هُوَ قَامَ فَتَوَضَّأَ وَ دَخَلَ فِى الصَّلاَةِ انْحَلَّتْ عَنْهُ الْعُقَدُ كُلُّهُنَّ فَيُصْبِحُ حِينَ يُصْبِحُ قَرِيرَ الْعَيْن»[2] ؛ «اى مردم! هيچ كس از شما نيست مگر اين كه مشكلات همچون كمربندى او را محاصره كرده است. پس زمانى كه دو سوّم از شب گذشت (و يك سوّم آن باقى ماند) ملكى بر او وارد مى‏شود و به او مى‏گويد: برخيز و ذكر خداوند بگوى كه صبح نزديك است اگر او حركت كرد و ذكر خداوند گفت، يك گره از گرفتارى‏هايش گشوده خواهد شد و اگر او برخاست و وضو گرفت و به نماز ايستاد، تمامى گره‏هاى گرفتارى از او گشوده مى‏شود و صبحگاهان شادمان و با روشنى چشم از خواب بر مى‏خيزد».
بخشش گناهان روز انسان
در حديثى حضرت صادق عليه‏السلام در تفسير آيه مباركه «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئات»[3] فرمود: «صَلاَةُ اللَّيْلِ تَذْهَبُ بِذُنُوبِ النَّهَارِ»[4] ؛ «نماز شب گناهان روز را پاك مى‏كند».
زيبايى چهره
در حديثى از امام زين‏العابدين عليه‏السلام پرسيدند: «مَا بَالُ الْمُتَهَجِّدِينَ بِاللَّيْلِ مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً قَالَ لِأَنَّهُمْ خَلُّوا بِرَبِّهِمْ فَكَسَاهُمُ اللَّهُ مِنْ نُورِه»[5] ؛ «چرا چهره و صورت شب زنده‏ترين اين چنين زيبا است؟ فرمود: چون آنان با پروردگار خويش خلوت كرده‏اند و خداوند به آنها جامه‏اى از نور خويش پوشانده است».
به دنبال داشتن دوستى خداوند متعال
جابربن عبداللّه انصارى مى‏گويد: شنيدم رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مى‏فرمود: «مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلاً إِلاَّ لاِءِطْعَامِهِ الطَّعَامَ- وَ صَلاَتِهِ بِاللَّيْلِ وَ النَّاسُ نِيَام»[6] ؛ «خداوند ابراهيم را دوست خود قرار نداد مگر به اين خاطر كه سفره‏اش باز بود و هنگامى كه مردم در خواب بودند به نماز مى‏ايستاد».
سلامتى بدن و زياد شدن روزى
در روايتى آمده است: «نماز شب باعث شرف و آبروى مؤن، سلامت بدن، كفاره گناهان، برطرف كننده وحشت قبر، سفيد شدن صورت و نورانى شدن آن و زياد شدن رزق مى‏شود».
نجات از وحشت قبر
امام باقر عليه‏السلام مى‏فرمايد: «صَلِّ رَكْعَتَيْنِ فِى سَوَادِ اللَّيْلِ لِوَحْشَةِ الْقُبُور»[7] ؛ «براى نجات از وحشت قبر، دو ركعت نماز در دل شب بخوان».
كسب هيبت و ابهّت با نماز شب
اميرالمؤمنين على عليه‏السلام مى‏فرمايد: «ان الله سبحانه وضع خمسة فى خمسة: العز فى الطاعة، والذل فى المعصية و الحكمة فى جوف البطن و الهيبة فى صلاة الليل و الغنا فى‏القناعة»[8] ؛ «خداوند متعال پنج چيز را در پنج چيز ديگر قرار داده است: عزّت را در بندگى، ذلّت را در معصيت، حكمت را در كم خوردن و خالى بودن شكم، هيبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى‏نيازى را در قناعت».
طولانى شدن عمر
ثامن الحجج على ابن موسى الرضا عليه‏السلام فرموده‏اند: «عَلَيْكُمْ بِصَلاَةِ اللَّيْلِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ مُؤمِنٍ يَقُومُ آخِرَ اللَّيْلِ فَيُصَلِّى ثَمَانِيَ رَكَعَاتٍ وَ رَكْعَتَيِ الشَّفْعِ وَ رَكْعَةَ الْوَتْرِ وَ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِى قُنُوتِهِ سَبْعِينَ مَرَّةً إِلاَّ أُجِيرَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ عَذَابِ النَّارِ وَ مُدَّ لَهُ فِى عُمُرِهِ وَ وُسِّعَ عَلَيْهِ فِى مَعِيشَتِهِ»[9] ؛ «بر شما باد به نماز شب، زيرا هر بنده‏اى كه در آخر شب بيدار شود و هشت ركعت نماز شب، و دو ركعت نماز شفع، و يك ركعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار كند خداوند او را از عذاب قبر و آتش در امان دارد و عمر او را طولانى كرده و به زندگى او گشايش خواهد داد».
رفع غم اندوه و گرفتارى‏هاى مالى
عن الصادق عليه‏السلام: «صَلاَةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تُدِرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَر»[10] ؛ «نمازشب باعث زيبايى سيما و نيكويى اخلاق و خوشبويى بدن و فراوانى رزق و مايه اداى قرض‏ها و از بين رفتن اندوه و تقويت نور چشم است».
كسب جايگاه مخصوص در بهشت
پيامبر اعظم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «إِنَّ فِى الْجَنَّةِ غُرَفاً يُرَى ظَاهِرُهَا مِنْ بَاطِنِهَا وَ بَاطِنُهَا مِنْ ظَاهِرِهَا يَسْكُنُهَا مِنْ أُمَّتِى مَنْ أَطَابَ الْكَلاَمَ وَ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَى السَّلاَمَ وَ صَلَّى بِاللَّيْلِ وَ النَّاسُ نِيَام»[11] ؛ «در بهشت غرفه‏هايى است كه داخل آن از بيرون و بيرون آن از درون نمايان است و در آن افرادى از امّت من اسكان مى‏يابند كه سخن شايسته بر زبان مى‏آورند و به اطعام طعام مى‏پردازند و سلام را در ميان مردم گسترش مى‏دهند و هميشه روزه دارند و شب هنگام كه همگان در خوابند، به نماز بر مى‏خيزند»[12] .
گريان نبودن در قيامت
امام صادق عليه‏السلام مى‏فرمايد: «كُلُّ عَيْنٍ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلاَّ ثَلاَثَةً عَيْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَيْنٌ سَهِرَتْ فِى طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَيْنٌ بَكَتْ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ مِنْ خَشْيَةِ اللَّه»[13] ؛ «در قيامت همه چشم‏ها گريان است مگر سه چشم: چشمى كه از (دين و نظر به) آنچه خداوند حرام كرده بر هم نهاده شود؛ چشمى كه در شب جهت عبادت بيدار بماند؛ چشمى كه در دل شب از خوف خدا بگريد».
علاوه بر تمامى فوايد روحى و جسمى كه نماز شب مانند ديگر نمازها دارد، زمان بندى اين نماز به گونه‏اى است كه متناسب با تمامى شرايط فيزيولوژى بدن تنظيم گرديده، و اگر چنان چه يك فرد به توصيه‏هاى رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله عمل نمايد و شب‏ها زود بخوابد و قبل از طلوع فجر بيدار شود بهترين بهره را از خواب برده و مفيدترين شرايط را براى سلامتى بدن خود فراهم مى‏سازد و آفات فراوانى را از جسم و جان خود دفع مى‏نمايد كه برخى از آنها از قرار ذيل مى‏باشد:
آرامش عضلانى
دانش پزشكى امروزه به اثبات رسانده كه اگر شخصى در ساعت حدود 10 شب بخوابد و حدود نيم ساعت قبل از اذان صبح بيدار شود (يعنى حدود 7 ساعت بخوابد) در ساعت حدود يك بامداد در بدن او برخى مواد شيميايى شبيه «مورفين» ترشح مى‏شوند (اين مواد به عنوان گروهى «اندروفين‏ها» و «آنگفالين‏ها» نامگذارى شده‏اند) و اثر مستقيمى بر قسمت‏هاى مختلف بدن از جمله عضلات اسكلتى دارند و در طول روز پس از آن، منجر به آرامش و راحتى عضلانى براى فرد مى‏شوند. برخلاف زمانى كه انسان بيشتر يا كمتر از اين مقدار بخوابد در اين صورت اين مواد كمتر ترشح شده و انسان از آرامش و استراحت عضلانى به اندازه كافى بهره‏مند نمى‏شود.[14]
كاهش عوارض قلبى
بررسى‏هاى علمى نشان مى‏دهد كه سكته قلبى غالبا در ساعات اوّليه صبح رخ مى‏دهد در مقاله‏اى كه در نشريه پزشكى «لانست»، (Lancet) در تاريخ 28 اكتبر 1988م به چاپ رسيده آمده است: «از ساعت 2 الى 4 بعد از نيمه شب فشار خون به پايين‏ترين حد خود مى‏رسد كه اين امر ابتلا به سكته قلبى را در اين ساعات افزايش مى‏دهد بنابراين بيدار شدن در اين ساعات (اواخر شب) و اقامه نماز شب از سكته قلبى و ديگر عوارض و بيمارى‏هاى قلبى جلوگيرى مى‏نمايند.
علاوه بر اين كه در خواب طولانى و مستمر انسان در معرض ابتلا به ديگر بيمارى‏هاى قلبى به خصوص بيمارى «تصلب شرايين» قرار مى‏گيرد كه سحرخيزى از خواب طولانى و پيوسته جلوگيرى و به دنبال آن دچار اين گونه امراض نمى‏گردد.[15]
پاورقی:
1- اسراء 17، آيه 79.
2- المفيد، أمالى، ص 189.
3- هود 11، آيه 114 ؛ «بى‏شك كارهاى نيك، كارهاى بد را پاكسازى مى‏كند».
4- بحارالأنوار، ج 84، ص 143.
5- همان، ص 159.
6- همان، ج71، ص 384.
7- همان، ج 75، ص 448.
8- إرشاد القلوب إلى الصواب، ج1، ص 119.
9- مستدرك‏الوسائل، ج 6، ص 331.
10- ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 42.
11- بحارالأنوار، ج66، ص 369.
12- نورالثقلين، ج 3، ص، 263.
13- الكافى، ج2، ص 482.
14- شهاب‏الدين محمود غفارى، اسرار پزشكى نماز شب، 1384ش، دوّم، ص 63.
15- همان، ص 78.

پرسمان دانشجویی