صو فی گری چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

ديدگاه اهل تصوف را توضيح دهيد؟

سلام. تشكر از ارتباط شما با «مجموعه پرسمان».
تصوف مسلكي است كه با مذهب آميخته است و طرفداران اين مسلك عقيده دارند كه دراين طريقه بهترين راه براي رسيدن به حق مي باشد و انسان پس از تامل و تفكر و تجربه و مشاهده و سير و سلوك مي تواند به مقصود نهايي و مطلوب اصلي خود برسد.در مورد تاريخ پيدايش صوفيه اقوال مختلفي وجود دارد برخي گفته اند كه از نيمه ي اول قرن دوم هجري در ميان جامعه ي اسلامي پديد آمد؛ ولي صحيح ترين آنها اين است كه از أواخر قرن اول هجري و توسط حسن بصري بنيان گذاري شده است.[1] اولين فردي كه رسما صوفي نام گرفت، فردي به نام ابوهاشم كوفي بود.[2] هرچند زمينه هاي تولد چنين جرياني را فردي به نام حسن بصري سالها پيش از او پديد آورده بود.[3] تصوف در ابتدا عبارت بود از زهدي مفرط و خشن كه عبادتهاي شاق و طاقت فرسا و كناره گيري و گوشه نشيني را نيز باخود همراه داشت.[4] امامان معصوم عليهم السلام از همان ابتدا با همين نوع از تصوف نيز به دليل منافات داشتن با روح اسلام ناب به مخالفت برخاسته و صراحتا اين جريان و سران آن را مورد رد و انكار قرار دادند،[5][6] ولي تصوف رفته رفته از چنين حالتي فاصله گرفته و با درآميختن با فرهنگ ها و عقائد و آداب ديگر نحله ها[7]، آكنده شد از انحرافات، كژرويها و آداب و رسوم خود ساخته و غير ديني كه اعتراض عالمان و عارفان حقيقي را برانگيخت و سبب طرد و انزواي صوفيان از اجتماع اسلامي گشت،هرچند در اين ميان عرفان و عرفاي حقيقي نيز توسط برخي جاهلان متعصب متهم به تصوف شده و مورد بي مهري قرار گرفتند.[8] بعدها اميري مسيحي براي صوفيان مكاني ساخت كه آن را خانقاه ناميدند.[9] صوفيان با دست كشيدن از كار و زندگي، در خانقاه ها گرد آمدند و روزگار خود را به رقص سماع و شطح گويي و ذكرهاي خود ساخته و مريد و مراد بازي هاي بي ثمر گذراندند و چه مفاسد و انحرافاتي كه در اين خانقاه ها و در ميان حلقه هاي صوفيانه روي نداد. چنانكه مرحوم دكتر زرينكوب مي نويسد: ... صوفيان جمال برتر را با ويژگي هاي مردانه ، يعني قدرت و غيرت، ترسيم مي كردند. به علاوه اين تصوير انعكاسي از تمايلات هم جنس بازي بود كه صوفيان به مرور زمان در خلال زندگي خانه به دوشي خود پيدا كرده بودند، زيرا هم جنس بازي در ميان صوفيان خانقاهي رسم نامعمولي نبود. حتي گفته ميشود شعراي صوفي مانند سنائي، اوحدالدين كرماني و عراقي تمايلي به عشق يوناني داشتند.[10] اين جريان بعدها نيز دچار دگرگوني ها و تحولات بيشتري شد و در درون خود نيز به فرقه ها و دسته هاي بسياري منشعب گشت كه هر كدام خود را حق مي دانست و ديگر فرقه ها را باطل مي خواند. امروزه نيز فرقه هاي مختلف صوفيه كمابيش در جوامع اسلامي از جمله كشور ما فعال بوده و سران اين فرقه ها با روشها و شگردهاي خاص خود سعي در جذب جوانان و مريد سازي آنان در جهت كسب منافع شخصي خود دارند.
برخي از عقايد تصوف: 1.شريعت وطريقت : شريعت براي سالكان الي الله وسيله رسيدن به كمال مي باشد و آنگاه كه سالك به مرتبه كمال و شهود و وصول به حق رسيد ، تكاليف شرعيه از او ساقط مي شوند ، چون شريعت ظاهر و پوسته دين است و مغز و باطن آن طريقت است كه عبارت است از ترك دنيا ، دوام ذكر ، توجه به مبداء هستي ...
2. اباحه گري: مشكل ديگر بسياري از فرقه هاي صوفيه، مسأله تساهل و تسامح و اباحي گري است. سماع و آواز و غنا و آسيبهاي اخلاقي و انحرافهاي جنسي و فاصله گرفتن از شريعت نيز زاييده اين انحراف بنيادين است و اصولاً برخي از گروندگان به تصوف نيز به همين جهت خود را منحرف ساخته اند.
3. پشمينه پوشي: انحراف ديگر برخي از صوفيان، پشمينه پوشي آنهاست كه در اواخر قرن دوم هجري در ميان مسلمانان رواج يافت و به همين جهت، نام صوفي بر آنها نهاده شد. پيامبر اكرم(ص) در سفارش هايش به ابوذر غفاري فرمود: «در آخر الزمان، جماعتي خواهند بود كه در تابستان و زمستان، پشم پوشند و گمان كنند كه ايشان را به سبب اين پشم پوشيدن، فضل و زيادي بر ديگران است. ملائكه آسمان و زمين، اين گروه را لعنت مي كنند.» [11]صوفيان معاصر، گرچه كمتر اهل پشمينه هستند، لكن ماهيت انحرافي را همچنان دارند.
4. كشف و شهودهاي شيطاني: انحراف و بدعت ديگر صوفيان است. بر اهل فن پوشيده نيست كه كشف و شهود و اشراق بر دو نوع است، گاهي همچون رؤياهاي صادقه، شهود الهي و رباني و قابل اعتمادند لكن در بسياري از مواقع در اثر عواملي، شهود كاذب و شيطاني محقق مي يابد. به همين دليل، نمي توان بر مكاشفات منقول از صوفيان، مهر صحت نهاد و به تعبير همه عارفان اصيل، براي تشخيص مشاهدات الهي از مشاهدات شيطاني بايد به سراغ كشف معصوم يعني قرآن و سنت رفت. بنابراين، توصيه ها و ارشادات قطب و مرشد هيچ گونه حجيتي ندارد، مگر اينكه مستند به قرآن و سنت باشد يعني اقطاب بايد قدرت اجتهاد و استنباط از متون ديني را داشته باشند تا معيار تمييز شهود الهي از شهود شيطاني را در اختيار داشته باشند، در حالي كه اقطاب و شيوخ صوفيه فاقد اين ويژگي هستند.
منابع:
[1] عارف و صوفي چه ميگويند؟، ميرزا جواد تهراني، ص 3
[2] براي اطلاعات بيشتردر مورد وي رك:تصوف در يكصد پرسش و پاسخ، عبدالباقي گولپينارلي، ص30؛ نيز نفحات الآنس جامي ص27
[3] براي اطلاعات بيشتر در مورد وي رك: حسن بصري، چهره جنجالي تصوف، مهدي عمادي
[4] ذهبيه تصوف علمي-آثار ادبي ، اسدالله خاوري، ص 11
[5] براي اطلاع از نمونه هايي ازين رد و انكارها رك:تصوف در يكصد پرسش و پاسخ، گولپينارلي، ص30به بعد
[6] اثني عشريه، شيخ حر عاملي، ص 22
[7] گزارشي از منابع دخيل در تصوف را ميتوانيد در كتاب جستجو در تصوف ايران، دكتر زرينكوب
[8] فلسفه ي عرفان، يحيي يثربي ص171 به بعد
[9] نفحات الانس، جامي، ص27
[10] تصوف ايراني در منظر تاريخي آن،عبدالحسين زرينكوب، ص 59.
[11]. بحارالانوار، ج ۷۷ ، ص ۹۳ .

پرسمان دانشجویی