حقوق استاد درمقابل دانشجو | کتابخانه مجازی الفبا

حقوق استاد درمقابل دانشجو

الف : حق استاد بر شاگرد : يكي از مسائلي كه ما به عنوان دانشجو بايد بدانيم و آن را رعايت كنيم حقوقي است كه استاد بر گردن شاگرد دارد. 1- امام سجّاد (عليه‏السلام) فرموند: :«حَقُّ سائسِكَ بِالعِلمِ : التَّعظيمُ لَهُ ، والتَّوقيرُ لَِمجلِسِهِ ، وحُسنُ الاستِماعِ إلَيهِ ، والإقبالُ علَيهِ ، وأن لا تَرفَعَ علَيهِ صَوتَكَ ، وأن لا تُجيبَ أحَدا يَسألُهُ عَن شَيءٍ حَتّى يَكونَ هُوَ الّذي يُجيبُ ، ولا تُحَدِّثَ في مَجلسِهِ أحَدا ، ولا تَغتابَ عِندَهُ أحَدا ، وأن تَدفَعَ عَنهُ إذا ذُكِرَ عِندَكَ بِسُوءٍ ، وأن تَستُرَ عُيوبَهُ ، وتُظهِرَ مَناقِبَهُ ، ولا تُجالِسَ لَهُ عَدُوّا ، ولا تُعادِيَ لَهُ وَلِيّا ، فإذا فَعَلتَ ذلكَ شَهِدَ لَكَ مَلائكَهُ اللّه بِأنَّكَ قَصَدتَهُ وتَعَلَّمتَ عِلْمَهُ للّه‏ِ جَلَّ اسمُهُ لا لِلنّاسِ ؛ حقّ استاد تو اين است كه به او احترام گذارى ، محضرش را موقّر دارى ، با دقت به سخنانش گوش بسپارى ، رويت به او باشد و به او توجّه نمايى ، صدايت را بر او بلند نكنى ، هر گاه كسى از او سؤالى كند تو جواب ندهى ، بلكه بگذارى خودش جواب دهد . در محضر او با كسى سخن نگويى ، در حضور او از كسى غيبت نكنى ، اگر پيش تو از او بد گويى شود ، از وى دفاع كنى . عيبهايش را بپوشانى ، خوبيها و صفات نيكش را آشكار سازى ، با دشمن او همنشينى نكنى و با دوستش دشمنى نورزى . هرگاه اين كارها را كردى ، فرشتگان خدا درباره‏ات گواهى دهند كه تو براى رضاى خداوند جلّ اسمه ، نه براى مردم ، نزد آن استاد رفته‏اى و دانش او را فراگرفته‏اى .» (ميزان الحكمه حديث 13591) 2- حضرت باقر (عليه السلام) مي فرمايد : وقتي به نزد عالمي رفتي حرص تو به شنيدن بايد بيش از ميلت به سخن گفتن باشد و بايد خوب گوش دادن را مانند خوب گفتن فراگيري و صحبت او را به خاطر كسي قطع نكني . ( همان ، 13592) 3- از جمله حقوق دانشمند بر تو اين است كه علاوه بر اين كه به همه جمع حاضر سلام مي كني درود و تحيت مخصوصي نثار او كني و در مقابل او بنشيني و در حضور او با دست و چشم اشاره نكني و در برابر قول او قول مخالفي نقل نكني .......( همان ، 13593) 4- پيامبر (صلي اللهه عليه و اله) فرمودند : هر كس به كسي ( يا مسلماني ) مسئله اي بياموزد مالك و صاحب او او مي گردد . از حضرت سوال شد : آيا در اين صورت مي تواند او را بفروشد ؟ فرمود : خير ولي مي تواند به او امر و نهي كند . ( همان ، ح 13595) 5- امام على (عليه‏السلام )فرمودند:«مِن حَقِّ العالِمِ عَلَيكَ أن‏تُسَلِّمَ عَلَى القَومِ عامَّةً وتَخُصَّهُ دونَهُم بِالتَّحِيَّةِ ، وأن تَجلِسَ أمامَهُ ، ولا تُشيرَنَّ عِندَهُ بِيَدِكَ ، ولا تَغمِزَنَّ بِعَينَيكَ ، ولا تَقولَنَّ : «قالَ فُلانٌ» خِلافا لِقَولِهِ ، ولا تَغتابَنَّ عِندَهُ أحَدا ، ولا تُسارَّ في مَجلِسِهِ ، ولا تَأخُذَ بِثَوبهِ ، ولا تَلِجَّ علَيهِ إذا مَلَّ ، ولا تُعرِضَ مِن طُولِ صُحبَتِهِ ، فإنَّما هِيَ بمَنزِلَةِ النَّخلَةِ تَنتَظِرُ مَتى يَسقُطُ عَلَيكَ مِنها شَيءٌ .از جمله حقوق شـخـص دانشمند بر تو اين است كه (هر گاه در ميان جمعى بود) بر همگان سلام كنى و به او نيز اختصاصا سلام گويى ، روبه‏رويش بنشينى ، در حضور او با دست و چشم و ابرو اشاره نكنى ، در مخالفت با نظر او نگويى : «فلانى چنين گفته است» . نزد او از كسى غيبت نكنى ، در مجلسش درگوشى صحبت نكنى ، جامه‏اش را نگيرى ، اگر خسته بود ، در سؤال كردن اصرار نورزى . از طول مجالسش به تنگ نيايى ؛ زيرا حكايت همنشينى با او حكايت درخت خرمايى است كه انتظار مى‏كشى تا كى از آن چيزى براى تو بيفتد . او را در حضور و پنهان حفظ كن (محترم بشمار) و همه اين كارها بايد براى خدا باشد. زيرا كه اجر عالم از روزه دارى كه شب زنده دارى مى‏كند و در راه خداوند متعال مجاهدت مى‏نمايد بيشتر است. طالب علم را فرشتگان تشييع مى‏كنند. » (كنزالعمّال : 29363 منتخب ميزان الحكمة400) 6- پيامبر خدا (صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم)فرمودند :ثَلاثَةٌ لا يَستَخِفُّ بِحَقِّهِم إلاّ مُنافِقٌ بَيِّنُ النِّفاقِ : ذو الشَّيبهِ في الإسلامِ ، والإمامُ المُقسِطُ ، ومُعَلِّمُ الخَيرِ .؛سه كس‏اند كه جز منافقى كه نفاقش آشكار است در حقّ آنان بى‏حرمتى نكند : ريش سفيد اسلام ، پيشواى دادگر و آموزگار خوبيها .(كنزالعمّال : 43811 منتخب ميزان الحكمة : 400) حق دانشجو: دانشجو نيز برگردن استاد و معلم حقوقي را دارد: امام سجاد (عليه السلام)فرمودند:«وأما حق رعيتك بالعلم ؛ فأن تعلم أن الله قـد جعلك لهم فيما آتاك مـن العلم ؛ و ولاك من خزانة الحكمـة ؛ فإن أحسنت فيما ولاك الله من ذلك و قمت بـه لهم مقام الخازن الشفيق ؛ الناصح لمولاه فى عبيده ؛ الصابر المحتسب الذى إذا رأى ذا حاجة أخرج له من الاموال التى فى يديه كنت راشدا ؛ و كنت لذلك آملا معتقدا وإلا كنت له خائنا و لخلقه ظالما و لسلبه و عزه متعرضا؛حق زيردستان علمي (دانشجو) آن است كه بداني ، علمي كه خدا به تو داده ، و خزانه حكمت كه به تو سپرده براي خدمتگزاري به آن هاست. پس اگر در آموزش مردم نيكي كرده و با آنان به نرمي رفتار كني و بر آنان خشم نگيري و از آنان ملول نشوي، خداوند از فضل و كرم خود بر دانش تو مي افزايد و اگر مردم را از دانش خود محروم ساخته و هنگام آموزش ، با آنان به تندي رفتار كردي ، بر خدا لازم است كه دانش و صفاي آن را از تو بگيرد و تو را از جايگاه بلندي كه در دل ها داري ، پايين آورد.»(رساله حقوقي امام سجاد(عليه السلام))

پرسمان دانشجویی