اعجاز علمي قرآن کريم (زمين، جايگاه امن و آرامش) | کتابخانه مجازی الفبا

‏ (اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً): خدا كسي است كه زمين را جايگاه امن و آرامش شما قرار داد.(غافر، آية 64)اين موضوع دوبار در قرآن ذكر شده است؛ يك بار در سوره نمل كه مي‏فرمايد: (أَمَّنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَراراً وَ جَعَلَ خِلالَها أَنْهاراً وَ جَعَلَ لَها رَواسِيَ وَ جَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حاجِزاً أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ)(1)؛ آيا آن كس كه زمين را جايگاه امن و آسايش شما قرار داد، در درون آن رودها گذاشت، كوه‏ها براي آن قرارداد و ميان دو دريا مانعي نهاد آيا معبود ديگري همراه خدا هست؟ بلكه اكثر مردم نمي‏دانند.

بار دوم اين حقيقت در سوره غافر آمده و مي‏فرمايد: (اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً وَ السَّماءَ بِناءً وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ)(2)؛ خدا كسي است كه زمين را جايگاه امن و آسايش و آسمان را همچون سقفي بالاي سرتان قرار داد، شما را صورتگري كرد و صورتتان را نيكو آفريد و از نعمتهاي پاك، شما را روزي داد؛ اين است خداوند، پروردگار شما كه بلند مرتبه و بزرگ است. خداوندي كه پروردگار جهانيان است. واضح است كه تعبير (جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً) به معناي امن بودن خود زمين و امنيت حيات بر سطح آن مي‏باشد؛ اين دو مسأله هر چند با هم تفاوت دارند، ولي كاملاً با هم مرتبط هستند.

1. (جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً) به معناي امن بودن ذاتي زمين است.

زمين سومين سياره‏اي است كه به دور خورشيد مي‏گردد. دو سياره عطارد و زهره به ترتيب از زمين به خورشيد نزديك‏ترند و سيارات دورتر از خورشيد نسبت به زمين به ترتيب عبارتند از: مريخ، مشتري، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتو. علاوه بر اين‏ها مداري مربوط به سياراتي كوچك ميان مريخ و مشتري وجود دارد كه گمان مي‏رود بقاياي دهمين سياره منظومه شمسي باشد كه مدت‏ها قبل منفجر شده است.

همچنين محاسبات نجومي تعدادي از ستاره شناسان روسي احتمال وجود يازدهمين سياره با نام بروسوپينا يا برينا را مطرح كرده كه البته هنوز چنين سياره‏اي رصد نشده است.

زمين سياره‏اي صخره‏اي و شبه كروي با ابعاد زير است:

ميانگين قطر زمين: 742/12 كيلومتر، ميانگين محيط زمين: 42/400 كيلومتر، مساحت سطح زمين: 000/000/510 كيلومتر مربع است كه 149 ميليون كيلومتر مربع آن خشكي و 361 ميليون كيلومتر مربع آن را آب تشكيل مي‏دهد. حجم زمين: 000/000/108 كيلومتر مكعب، متوسط چگالي زمين: 52/5 گرم بر سانتي متر مكعب، جرم زمين: 520/5 ميليون ميليون ميليون تن، ميانگين چگالي سنگهاي پوسته زمين: 2/5 گرم بر سانتيمتر مكعب، ميانگين چگالي سنگهاي گرانيتي تشكيل دهنده قارات: 2/7 گرم بر سانتيمتر مكعب، ميانگين چگالي سنگ‏هاي بازالتي تشكيل دهنده كف اقيانوس‏ها :2/9 گرم بر سانتيمتر مكعب است.

آيا كسي زمين را جايگاه امن قرار داده است؟

ميانگين چگالي سنگهاي تشكيل دهنده پوسته زمين بين 2/5 تا 2/9 گرم بر سانتي‏متر مكعب است. مقايسه اين ميانگين با ميانگين چگالي كلي زمين (25/5 گرم بر سانتي متر مكعب) نشان مي‏دهد كه چگالي ماده تشكيل دهنده زمين دائماً در حال افزايش از سطح به مركز زمين است؛ به گونه‏اي كه چگالي مركز زمين 10 تا 5/13 گرم بر سانتي متر مكعب است. علت بالا بودن ميانگين چگالي در نزديكي مركز زمين، وجود مقدار زيادي آهن و عناصر سنگين در دل زمين است، در حالي كه ميزان اين عناصر سنگين به تدريج به سمت پوسته زمين، روند نزولي به خود مي‏گيرد.

آهن تقريباً 9/35 از مجموع جرم زمين را تشكيل مي‏دهد؛ بنابراين ميزان آهن موجود در زمين نزديك به هزار و پانصد ميليون ميليون ميليون تن مي‏رسد. اين مقدار آهن به شكل يك گلوله عظيم از آهن (90%) و نيكل (9%) و برخي عناصر سبك مانند سيليكون، كربن، فسفر و گوگرد (1%) در دل زمين جا گرفته است. اين قسمت، هسته زمين ناميده مي‏شود و جرم آن معادل 31% جرم زمين و قطر آن حدود 5/5 قسمت از طول قطر زمين مي‏باشد؛ اما بقيه آهن زمين (9/5 از وزن زمين) در ساير قسمتهاي زمين با ضخامت تقريبي سه هزار كيلومتر (895/2 كيلومتر) پراكنده است. اين مقدار آهن (9/5) مدام در حال كاهش بوده و ميزان آهن در پوشش صخره‏اي زمين را به 6/5 مي‏رساند. تمركز اين مقدار عظيم آهن و ساير عناصر سنگين در دل زمين يكي از عوامل استقرار و امن بودن سياره زمين است.

اشاره قرآني به حقيقت امن بودن زمين نشان مي‏دهد كه قرآن كلام الهي بوده و پيامبر خاتم‏9 در دعوي خود مبني بر ارتباط با وحي، صادق بوده است؛ زيرا هيچكس در زمان پيامبر و تا قرنهاي متمادي پس از ايشان اطلاعي از اين حقيقت علمي نداشت؛ حقيقتي كه انسان قرن بيستم آن را كشف نمود. خداوند در اين مورد مي‏فرمايد: (إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها * وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقالَها)(3)؛ آنگاه كه زمين به شدت بلرزد و بارهاي سنگين خود را بيرون ريزد. هرچند منظور از زلزله در اينجا زلزله آخرت به هنگام برانگيخته شدن انسانهاست اما واقعيت همراه با زلزله يكسان مي‏باشد. مفسرين در گذشته مي‏پنداشتند كه منظور از بارهاي سنگين در اين آيه، اجساد مردگان و بار گناهان آنهاست كه زمين آنها را براي حساب و كتاب الهي از درون خود بيرون مي‏اندازد؛ اما بايد گفت منظور از (أثقالُ الأرض: بارهاي سنگين زمين) تنها مورد مذكور نمي‏باشد، بلكه بر طبق كشفيات علمي جديد، زمين در درون خود بارهايي سنگين دارد. آية مذكور هم نشان دهنده پيشي گرفتن قرآن بر علوم بشري است؛ زيرا تا قرن بيستم هيچكس نمي‏دانست که زمين در درون خود بارهاي سنگين دارد.

ميانگين فاصله زمين از خورشيد حدود صدو پنجاه ميليون كيلومتر برآورد شده است. وزن زمين با تدبير عظيم الهي بر اساس قانون جاذبه اين فاصله را مشخص كرده است. قانون جاذبه مي‏گويد: نيروي جاذبه ميان دو جسم با وزن هر دوي آنها رابطة مستقيم و با مربع فاصله ميان آن دو رابطه معكوس دارد. اين امر با فرمول زير قابل نمايش است:بدين معني كه در صورت افزايش وزن هر كدام از دو جسم، قوه جاذبه ميان آن دو افزايش و در صورت افزايش فاصله، نيروي جاذبه ميان آن دو كاهش مي‏يابد. هماهنگي ميان نيروي جاذبه و نيروي گريز از مركز كه زمين اوليه را به سمت خورشيد سوق داد موجب شد تا با مشيت الهي فاصله زمين از خورشيد مشخص گردد.

ارتباط مستحكم و منظم ميان وزن زمين و خورشيد بدين معناست كه هرچقدر وزن يكي از اين دو تغيير يابد وزن ديگري هم همان مقدار تغيير مي‏يابد. اين امر از جمله عوامل تثبيت فاصله زمين از خورشيد، استقرار زمين در چرخش به دور محور خود و چرخش آن به دور خورشيد در يك مدار معين است. موارد مذكور سبب تثبيت ميزان انرژي دريافتي زمين از خورشيد مي‏شود و همين امر به نوبه خود موجب آمادگي و امنيت و ثبات زمين براي حيات مي‏شود؛ زيرا ميزان انرژي دريافتي سيارات از خورشيد با فاصله آنها از خورشيد و سرعت حركت آنها به دور خورشيد رابطه معكوس دارد؛ چنانكه ويژگيهاي فيزيكي، شيميايي و فلكي بي نظير زمين سبب شده تا مهد حيات گياهان، حيوانات و انسان‏ها شود.

مطالعات فيزيك زمين ثابت كرده است كه زمين از تعدادي لايه‏هاي متمركز پيرامون گلوله‏اي از آهن و نيكل به نام هسته زمين يا هسته داخلي زمين ساخته شده است. اين لايه‏ها بر اساس تركيب شيميايي يا صفات مكانيكي آنها به اين صورت تقسيم‏بندي مي‏شود. 1. پوسته زمين‏

پوسته زمين از صخره‏هاي آتشين و محكمي تشكيل شده كه در بيشتر مواقع با روكشي نازك از سنگهاي رسوبي يا رسوبات (خاك) پوشانده شده است. سنگ‏هاي اسيدي و فوق اسيدي مانند گرانيت و صخره‏هاي گرانيتي (با ميانگين چگالي 7/2 گرم بر سانتي متر مكعب) بيشتر در سطح قاره‏ها يافت مي‏شود همچنانكه صخره‏هاي بازيك و فوق بازيك مانند بازالت و گابرو (با ميانگين چگالي 9/2 گرم بر سانتي متر مكعب) كف درياها و اقيانوس‏ها را پوشانده‏اند. ميانگين ضخامت پوسته زمين در سطح قاره‏ها بين 35 تا 40 كيلومتر است؛ هرچند اين عدد در زير بلندي‏هاي زمين و كوه‏ها افزونتر مي‏باشد. ميانگين ضخامت پوسته تشكيل‏دهنده كف درياها و اقيانوس‏ها بين‏5 تا 8 كيلومتر است.

2. پايين‏ترين قسمت پوسته صخره‏اي زمين‏

اين قسمت از صخره‏هاي سخت تشكيل شده است. در سطح قاره‏ها اين سنگ‏ها بيشتر از نوع سنگهاي اسيدي و فوق اسيدي بوده و ضخامت آنها به 85 كيلومتر مي‏رسد؛ اين در حالي است كه بيشتر سنگ‏هاي زير درياها و اقيانوس‏ها از نوع سنگ‏هاي بازيك وفوق بازيك است كه ضخامت آنها در حدود 60 كيلومتر مي‏باشد. سطح انقطاعي از امواج لرزشي به نام انفصال موهو(4) اين لايه را از پوسته زمين جدا مي‏كند. 3. سست كره‏

صخره‏هاي اين قسمت، نرم و شبه مذاب هستند (ذوب جزئي در حد 1/0) ضخامت اين لايه بين 280 تا 335 كيلومتر بوده و منبع بسياري از فعاليت‏هاي زمين مانند زلزله، آتشفشان، حركت صفحات پوسته سنگي زمين و تشكيل كوه و رشته كوه همين قسمت مي‏باشد. 4. گوشته مياني زمين‏

از مواد سخت و متراكم تشكيل شده و ضخامت آن حدود 270 كيلومتر است. در پايين و بالاي اين لايه، سطوح امواج لرزشي ناشي از زلزله قرار دارد؛ يكي از اين سطوح در عمق 400 كيلومتري و ديگري در عمق 670 كيلومتري از سطح زمين يافت مي‏شود. 5. قسمت پاييني گوشته زمين‏

اين قسمت از مواد سخت تشكيل شده و روي هسته مايع زمين قرار دارند. در بالاي اين لايه يكي از سطوح قطع امواج لرزشي ناشي از زلزله در عمق 670 كيلومتري از سطح زمين قرار دارد. در پايين اين لايه هم لايه‏اي انتقالي و شبه مذاب وجود دارد كه آن را از هسته مايع زمين در عمق 885/2 كيلومتري از سطح زمين جدا مي‏كند؛ بنا براين ضخامت اين لايه حدود 215/2 كيلومتر برآورد مي‏شود. 6. هسته مايع زمين (قسمت بيروني هسته زمين)

اين لايه، پيرامون هسته جامد زمين را احاطه كرده و تقريباً داراي همان تركيب شيميايي قسمت مذكور است. ضخامت اين لايه حدود 275/2 كيلومتر(از عمق 885/2 كيلومتري تا عمق 160/5 كيلومتري زير زمين) تخمين زده مي‏شود. دو لايه انتقالي شبه مذاب، آن را از دو لايه بالايي و پاييني جدا مي‏كنند؛ بزرگترين اين دو لايه، لايه پاييني است كه ضخامت آن حدود 450 كيلومتر برآورد مي‏شود. 7. هسته جامد زمين (هسته داخلي زمين)

اين لايه يك گلوله بزرگ از آهن (90%) و نيكل (9%) را شامل مي‏شود.

1% بقيه را عناصر سبكي مانند سيليكون، كربن، گوگرد و فسفر تشكيل مي‏دهند. اين تركيب تقريبا همان تركيب شهاب سنگ‏هاي آهني است كه سالانه ميليون‏ها تن از آن به زمين مي‏رسد؛ اين شهاب سنگ‏ها ناشي از انفجار برخي اجرام آسماني است. بررسي شهاب سنگ‏هايي كه بر روي زمين فرود مي‏آيد اين ساختار داخلي زمين را تاييد مي‏كند؛ همچنان كه اندازه‏گيري جاذبه زمين و لرزش‏هاي ناشي از زلزله، تأييد كننده اين مسئله است.

اگر ساختار داخلي زمين به اين صورت نبود، نه ميدان مغناطيسي زمين و نه نيروي جاذبه آن شكل مي‏گرفت. در صورت عدم وجود نيروي جاذبه زمين، اتمسفر گازي و آبي اين سياره از آن دور مي‏شد و زندگي غير ممكن مي‏گشت. در صورت عدم وجود ميدان مغناطيسي زمين، پرتوهاي كيهاني و شتابان خورشيد و ساير ستارگان آسمان، اين سياره را نابود مي‏كرد.

زمين در مداري بيضي شكل با فاصله زاويه‏اي اندك و با سرعتي حدود 30 كيلومتر در ثانيه به دور خورشيد مي‏گردد. بنابراين حدود 25/365 روز طول مي‏كشد تا يك بار به دور خورشيد بچرخد. زمين با سرعتي حدود 30 كيلومتر در دقيقه در خط استوا به دور محور خود در حال گردش است و با اين سرعت در يك روز تقريباً 24 ساعته، يك بار به دور خود مي‏چرخد. روز و شب، اين 24 ساعت را ميان خود تقسيم مي‏كنند. به علت تمايل محور چرخش زمين بر صفحه مداري با زاويه‏اي تقريباً معادل 5/66 درجه (5/23 درجه)، ساعات روز و شب بر اساس فصول سال تغيير مي‏كند.

زمين حركات متعددي دارد از جمله: وضعي، انتقالي، نوسان دوران آن حول محور خود، دوري و نزديكي آن به خورشيد در حركت مداري و تغيير تدريجي حركت آن براي‏ايجاد توازن حركاتش با حركت ماه و ساير سيارات منظومه شمسي و همچنين توازن حركت آن با خورشيد پيرامون مركز كهكشان، با كهكشان و پيرامون مركز كهكشاني؛ همه اين حركات به كنترل و دقت نياز دارد تا هم خود زمين آرام و امن باشد و هم محل استقرار حيات بر سطح آن. در اين مورد كافي است به نقش كوه‏ها در تثبيت زمين و كاهش نوسان آن هنگام چرخش به دور محور خود اشاره كنيم، نقش كوه‏ها در اين امر دقيقاً همانند نقش تكه‏هاي سرب پيرامون لاستيك ماشين‏هاست كه موجب كاهش ميانگين نوسان آنها مي‏شود.

2. (جَعَلَ الْأَرْضَ قَراراً) به معناي امنيت زمين براي موجودات ساكن در آن: يكي از معاني امن بودن زمين ايجاد شرايط مناسب براي حيات در سطح آن است؛ در بين اين شرايط مي‏توان به مقدار جاذبه زمين اشاره كرد كه هم اتمسفر گازي و آبي اين سياره و هم موجودات زنده سطح آن را نگه مي‏دارد. آب نيز كه عنصر حيات به شمار مي‏رود به وفور در زمين يافت مي‏شود تا جايي كه دانشمندان، اين سياره را سياره آبي نام نهاده‏اند. ميزان آب‏هاي موجود در سطح زمين 1360 ميليون كيلومتر مكعب برآورده مي‏شود. آب 71% سطح زمين را به خود اختصاص داده است در حالي كه خشكي‏ها تنها 29% مساحت زمين را پوشانده‏اند.

همچنين گاز اكسيژن يكي از عوامل اساسي حيات بر روي زمين به شمار مي‏رود. خداوند براي سياره ما يك اتمسفر گازي با جرم تقريبي پنج هزار ميليون ميليون تن و ضخامت چندين هزار كيلومتر از سطح دريا آفريده است؛ فشار موجود در اين اتمسفر حدود يك كيلوگرم بر سانتيمتر مربع است كه همراه با افزايش ارتفاع فشار آن تا يك ميليونم ميزان مذكور كاهش مي‏يابد. قسمت پاييني اين اتمسفر گازي (از ارتفاع 6 كيلومتري از سطح دريا تا ارتفاع 20 كيلومتري) حدود 66% كل جرم اتمسفر را به خود اختصاص داده است. اين قسمت از گازهاي نيتروژن (1/78)، اكسيژن (21%)، آرگون (093%) و دي‏اكسيد كربن (03%) تشكيل شده است؛ البته مقادير بسيار اندكي بخار آب و گازهاي ديگر هم در آن يافت مي‏شود.

اگر اتمسفر گازي زمين از چنين تركيبي برخوردار نبود زندگي بر روي زمين شكل نمي‏گرفت. همچنين جرم، ابعاد و فاصله زمين از خورشيد با نهايت دقت تنظيم شده است به گونه‏اي كه اگر زمين اندكي كوچك‏تر از اندازه فعلي آن بود، از خورشيد دور شده، بسياري از انرژي خود را از دست مي‏داد و نمي‏توانست اتمسفر گازي و آبي خود را حفظ كند؛ در نتيجه ادامه حيات بر روي زمين غيرممكن مي‏شد. اگر زمين اندكي بزرگتر از مقدار كنوني آن بود به خورشيد نزديك شده و حرارت خورشيد آن را مي‏سوزاند؛ در اين صورت قدرت اين سياره براي جذب اشيا آنچنان افزايش مي‏يافت كه مانع حركت شده، از رشد كامل موجودات زنده جلوگيري و توازن دمايي سطح آن را مختل مي‏كرد.

طول مدت هر سال در زمين به فاصله آن از خورشيد بستگي دارد. مقدار ساعات شبانه روز هم ناشي از سرعت چرخش زمين به دور محور خود و اندازه و ابعاد آن است. جابجايي فصول نيز به تمايل محور گردش زمين بر صفحه مداري بستگي دارد؛ در صورت عدم تمايل اين محور، جابجايي فصل‏ها رخ نمي‏داد و سيستم زندگي دچار اختلال مي‏شد.

اگر شكاف پوسته قاره‏اي زمين و دور شدن صفحه‏هاي آن از يكديگر و برخورد با ساير صفحات نبود نه كوهي شكل مي‏گرفت، نه آتشفشاني رخ مي‏داد و نه زمين لرزه‏اي به وقوع مي‏پيوست. همه اين موارد از نشانه‏هاي پويايي زمين و از عوامل نوشدن و تثبيت و تشكيل فلزات در پوشش صخره‏اي آن به شمار مي‏روند؛ همچنانكه تشكيل خاك، چرخه آب و صخره‏ها، ايجاد قاره‏ها و نابودي آنها ، تشكيل اقيانوس‏ها، گسترش وآنگاه بسته شدن و نابودي آنها، همه وهمه ناشي از موارد فوق الذكر است. اين حركات، نقشي اساسي در آماده كردن زمين براي پذيرش حيات و آباداني ايفا كرده و مي‏كنند.

پس امنيت ذاتي زمين و آماده شدن آن براي حيات از همين مسائل نشأت مي‏گيرد؛ امري كه با وجود حركات متعدد زمين، سير آن در پهنه گيتي و خطرات فراواني كه آن را در بر گرفته است، سبب شده تا با اراده الهي حيات در سطح اين سياره شكل گيرد. همة اين‏ها آيات الهي هستند تا مردم متوجه حمايت خداوند شده و نيازمندي خود به رحمت و عنايت او را در همه حال احساس كنند. پس پاك و منزه است خداوندي كه هزار و چهارصد سال پيش اين آيات را نازل كرد:

‏(أَمَّنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَراراً وَ جَعَلَ خِلالَها أَنْهاراً وَ جَعَلَ لَها رَواسِيَ وَ جَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حاجِزاً أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ)(5)؛ آيا آنكس كه زمين را جايگاه امن وآسايش شما قرار داد، در درون آن رودها گذاشت، كوه‏ها براي آن قرارداد و ميان دو دريا مانعي نهاد آيا معبود ديگري همراه خدا هست بلكه اكثر مردم نمي‏دانند.

‏(اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً وَ السَّماءَ بِناءً وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ)(6)؛ خدا كسي است كه زمين را جايگاه امن و آسايش شما قرار داد و آسمان را همچون سقفي بالاي سرتان قرار داد و شما را صورت‏گري كرد و صورتتان را نيكو آفريد و از نعمت‏هاي پاك شما را روزي داد، اين است خداوند پروردگار شما. پس بلند مرتبه و بزرگ است خداوندي كه پروردگار جهانيان است.پي نوشت ها:

1) سوره نمل: آيه 61.

2) سوره غافر: آيه 64.

3) سوره زلزال: آيات 2-1.

4) The moho Discontinviy.

5) سوره غافر: آيه 64.

6) سوره نمل: آيه 61.

-------------------------

منبع: mokatebe.com

پرسمان دانشجویی