مهر خوردن بر دل | کتابخانه مجازی الفبا

اِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (6) خَتَمَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‏ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‏ أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ (7).ترجمه: 6- كسانى كه كافر شدند براى آنها تفاوت نمى‏كند كه آنان را (از عذاب خداوند) بترسانى يا نترسانى، ايمان نخواهند آورد. 7- خدا بر دلها و گوشهاى آنان مهر نهاده، و بر چشمهاى آنها پرده افكنده شده، و عذاب بزرگى در انتظار آنها است.

مهر نهادن بر دلها- در آيات فوق و بسيارى ديگر از آيات قرآن مانند النساء : 155 : فَبِما نَقْضِهِمْ ميثاقَهُمْ وَ كُفْرِهِمْ بِآياتِ اللَّهِ وَ قَتْلِهِمُ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ قَوْلِهِمْ قُلُوبُنا غُلْفٌ بَلْ طَبَعَ اللَّهُ عَلَيْها بِكُفْرِهِمْ فَلا يُؤْمِنُونَ إِلاَّ قَليلاً و آیه : التوبة : 87 .رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ و آیه : التوبة : 93. إِنَّمَا السَّبيلُ عَلَى الَّذينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَ هُمْ أَغْنِياءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَعْلَمُونَ وآیه : النحل : 108. أُولئِكَ الَّذينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ سَمْعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ و آیه : محمد : 16. وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ حَتَّى إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِكَ قالُوا لِلَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِكَ الَّذينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُم

ْبراى بيان سلب حس تشخيص و درك واقعى از افراد، تعبير به ختم شده است، و احيانا تعبير به طبع و رين. اين معنى از آنجا گرفته شده است كه در ميان مردم رسم بر اين بوده هنگامى که اشيايى را در كيسه‏ها يا ظرف هاى مخصوصى قرار مى‏دادند، و يا نامه‏هاى مهمى را در پاكت مى‏گذاردند، براى آن كه كسى سر آن را نگشايد و دست به آن نزند آن را مى‏بستند و گره مى‏كردند و بر گره مهر مى‏نهادند، امروز نيز معمول است اسناد رسمى املاك را به همين منظور با ريسمان مخصوصى بسته و روى آن قطعه سربى قرار مى‏دهند و روى سرب مهر مى‏زنند، تا اگر از صفحات آن چيزى كم و زياد كنند معلوم شود.

در تاريخ شواهد فراوانى ديده مى‏شود كه رؤساى حكومت ها، كيسه‏هاى زر را به مهر خويش مختوم مى‏ساختند و براى افراد مورد نظر مى‏فرستادند، اين براى آن بوده كه هيچ گونه تصرفى در آن نشود تا به دست طرف برسد، زيرا تصرف در آن بدون شكستن مهر ممكن نبود. امروز نيز معمول است كيسه‏هاى پستى را لاك و مهر مى‏كنند. در لغت عرب براى اين معنى كلمه ختم به كار مى‏رود، البته اين تعبير درباره افراد بى‏ايمان لجوجى است كه بر اثر گناهان بسيار در برابر عوامل هدايت نفوذناپذير شده‏اند، و لجاجت و عناد در برابر مردان حق در دل آنان چنان رسوخ كرده كه درست همانند همان بسته و كيسه سر به مهر هستند كه ديگر هيچ گونه تصرفى در آن نمى‏توان كرد، و به اصطلاح قلب آنها لاك و مهر شده است.

طبع نيز در لغت به همين معنى آمده است و طابع (بر وزن خاتم) هر دو به يك معنى مى‏باشد يعنى چيزى كه با آن مهر مى‏كنند. اما رين به معنى زنگار يا غبار يا لايه كثيفى است كه بر اشياء گران قيمت مى‏نشيند، اين تعبير در قرآن نيز براى كسانى كه بر اثر خيره‏سرى و گناه زياد قلبشان نفوذناپذير شده به كار رفته است، در سوره مطففين آيه 14 مى‏خوانيم:كَلَّا بَلْ رانَ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ: چنين نيست، اعمال زشت آنها زنگار و لايه بر قلب آنها افكنده است.

و مهم آنست كه انسان مراقب باشد اگر خداى ناكرده گناهى از او سر مى‏زند در فاصله نزديك آن را با آب توبه و عمل صالح بشويد، مبادا به صورت رنگ ثابتى براى قلب در آيد و بر آن مهر نهد.

در حديثى از امام باقر ع مى‏خوانيم:ما من عبد مؤمن الا و فى قلبه نكتة بيضاء فاذا اذنب ذنبا خرج فى تلك النكتة نكتة سوداء فان تاب ذهب ذلك السواد، و ان تمادى فى الذنوب زاد ذلك السواد حتى يغطى البياض، فاذا غطى البياض لم يرجع صاحبه الى خير ابدا، و هو قول اللَّه عز و جل كَلَّا بَلْ رانَ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ:هيچ بنده مؤمنى نيست مگر اينكه در قلب او يك نقطه (وسيع) سفيد و درخشنده‏اى است هنگامى كه گناهى از او سر زند در ميان آن منطقه سفيد، نقطه سياهى پيدا مى‏شود، اگر توبه كند آن سياهى بر طرف مى‏گردد و اگر به گناهان ادامه دهد بر سياهى افزوده مى‏شود، تا تمام سفيدى را بپوشاند، و هنگامى كه سفيدى پوشانده شد ديگر صاحب چنين دلى هرگز به خير و سعادت باز نمى‏گردد، و اين معنى گفتار خدا است كه مى‏گويد: كَلَّا بَلْ رانَ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ .

تفسير نمونه، ج‏1، ص: 86. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، كد: 138/200943)

پرسمان دانشجویی