شیوه وضو در قرآن | کتابخانه مجازی الفبا

درباره آيه 5 سوره مائده و معناى «الى» در آن، دانشمند و فقيه سنى مذهب آقاى وهبة الزحبلى مى‏گويد: «در نزد تمامى دانشمندان و عالمان - از جمله امامان مذاهب چهارگانه اهل سنت - داخل نمودن دو آرنج در شستن واجب است، زيرا حرف «الى» كه براى انتهاى غايت است در اين جا به معناى «مع» مى‏باشد مانند دو آيه شريفه «وَ يَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلى‏ قُوَّتِكُمْ» و «لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى‏ أَمْوالِكُمْ‏» كه در اين دو نيز «الى» به همين معنا است، (الفقه الاسلامى و ادلته، ج 1، ص 218) لذا هیچ یک از مذاهب اهل سنت شستن دست ها را از پایین به بالاواجب یا مستحب نمی دانند بلکه اصلا ( ( الی ) ) در قرآن را به معنای ( ( مع ) ) می گیرند، ( ر.ک : الفقه علی المذاهب الاربعه ، عبدالرحمن الخریری ، دارالفکر،ج 1، ص 53 و حلیه العلما فی معرفه مذاهب الفقها، القفال ، مکتبه الرساله الحدیثه ، ج 1، ص 145 ) . اما شیعه به دلیل روایات وارده از معصومین ( ع ) شستن صورت ودست ها را از بالا به پایین واجب می داند، ( ر.ک : وسایل الشیعه ، داراحیا التراث العربی ، ج 1، باب 19، ص 285 ) . پس ظاهرآیه مبارکه قرآن ( ( الی المرافق ) ) بنا به همه مذاهب اسلامی برای بیان مقدارعضو است نه جهت شستن .
و درباره نحوه وضو گرفتن پيامبر اكرم(ص) نيز چنين مى‏گويد: و دارقطنى (از دانشمندان حديث اهل سنت) از عثمان روايت نموده كه گفت: بياييد تا مانند وضوى پيامبر(ص) وضو بگيريم پس صورتش و دو دستش را شست و اطراف دو آرنج را مس كرد و هم‏چنين دارقطنى از جابر نقل نموده است كه گفت: پيامبر(ص) زمانى كه وضو مى‏گرفت آب را بر دو آرنج مى‏ريخت. مراجعه به متن الميزان (ج 5، ص 220) نشان مى‏دهد كه علامه(ره) «الى» را براى نشان دادن غايت دست مى‏داند نه غايت شستن؛ يعنى، ايشان «الى» را به همان معناى مشهور انتهاى غايت (تا) دانسته و مى‏فرمايد: «شستن از بالا به پايين امرى طبيعى و عادى است و از روايات معصومين(ع) به دست مى‏آيد كه بايد همين‏گونه عمل شود وگرنه از آيه شريفه به دست نمى‏آيد كه تنها راه شستن دست، از آرنج است. به عنوان مثال اگر شما به نقاش بگوييد ديوار را تا فلان نقطه رنگ بزن، اين جمله هيچ دلالتى بر اين نكته ندارد كه آيا بايد از بالا به پايين رنگ زد يا از پايين به بالا. انتهاى غايت؛ يعنى، حد نهايى چيزى را مشخص ساختن، نه چگونگى سير را. از طرف ديگر برخى از منابع تاريخى حكايت از اين دارد كه وضوى همه مسلمانان تا خلافت عثمان صورت واحدى داشته و مانند وضوى كنونى شيعه بوده است. اين مسأله با آيه قرآن نيز تطبيق دارد كه مى‏فرمايد: وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ‏(مائده ، آيه 6). در اين آيه خداوند امر به مسح سر و پاها نموده است، در حاليكه اهل تسنن پاها را مى‏شويند، علت تغيير وضو اين بود كه عثمان در اواسط دوران خلافت خود نسبت به چگونگى وضوى پيامبر گرفتار ترديد شد، او سپس وضوى پيامبر را به شكلى كه اكنون در ميان اهل سنت مرسوم است اعلام نمود. اين قضيه مورد مخالفت بسيارى از صحابه پيامبر واقع شد، لكن حكومت اموى بنا به اغراض سياسى در نقاط مختلف اسلامى شيوه عثمان را تبليغ كردند و جوى به وجود آوردند كه برخى از صحابه جرأت مخالفت با روش دستگاه حاكم را نداشت و در نتيجه اين گونه وضو گرفتن رواج يافت. براى آگاهى بيشتر ر.ك: وضوءالنبى من خلال ملابسات التشريع، على الشهرستانى.
[پايان كد انتخابي] (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، كد: 78/100105743)

پرسمان دانشجویی