جهاد در اسلام | کتابخانه مجازی الفبا

در اين باره گفتني است,كه نماز جهاد ساز و مجاهد پرور است.و بسياري از خوبيها و دوري از بدي ها از راه نماز آسان مي شود.به همين جهت نماز بهترين عمل شمرده شده است.لذانماز بهترين اعمال است زيرا به حسب صورت ظاهر، ذكر كبير و جامع است و ثناي به اسم اعظم است كه مستجمع جميع شئون الهيه است. نماز انسان را از زشتيها و منكرات باز مي دارد.(عنكبوت/45) طبيعت نماز از آنجا كه انسان به ياد نيرومندترين عامل بازدارنده يعني اعتقاد به مبدأ معاد مي اندازد داراي اثر بازدارندگي از فحشا و منكر است. و به بيان مقام معظم رهبري؛ نماز پاسخ به عالي ترين نياز انسان است.
البته هر نمازي به همان اندازه كه از شرايط كمال و روح عبادت برخوردار باشد نهي از فحشا و منكر مي كند، نهي از فحشا و منكر سلسله مراتبي و درجات زيادي دارد و هر نمازي به نسبت رعايت شرايط، داراي بعضي از اين درجات است. اين يكي از فلسفه هاي نماز است كه انسانها را به تبع آن جامعه را از آلودگي ها و منكرات و زشتي ها باز مي دارد.
فلسفه مهمتر نماز، ذكر و ياد خداست- ولذكر الله اكبر- ذكر خدا از آن هم برتر و بالاتر است يكي ديگر از آثار و بركات مهم نماز كه حتي از نهي از فحشا و منكر نيز مهمتر است آن است كه انسان را به ياد خدا مي اندازد كه ريشه و مايه اصلي هر خير و سعادت است- حتي عامل اصلي نهي از فحشا و منكر نيز همين «ذكر الله» است.
بنابراين نماز كه انسان را به ياد خدا مي اندازد خيرالعمل است- چون ياد خدا بهترين اعمال است. نماز ياد خداست نماز ياد خداست، نماز وسيله شستشوي از گناهان و سبب آمرزش الهي است. نماز سدي در برابر گناهان است نماز سبب از بين بردن غفلت ها مي شود. نماز خودبيني و كبر را در هم مي شكند چرا كه در شبانه روز هفده ركعت و در هر ركعت دو بار پيشاني بر خاك در برابر خدا مي گذارد، و خود را ذره كوچكي در برابر عظمت او مي بيند. به همين دليل علي(ع) در حديث معروفي كه فلسفه هاي عبادات اسلامي در آن منعكس شده است بعد از ايمان، نخستين عبادت را كه نماز است با همين هدف تبيين مي كند. مي فرمايد: فرض الله الايمان تطهيرا من الشرك و الصلوه تنزيها عن الكبر-خداوند ايمان را براي پاكسازي انسانها از شرك و واجب كرده است و نماز را براي پاكسازي از كبر.
نماز وسيله پرورش، فضايل اخلاق و تكامل معنوي انسان است چرا كه انسان را از جهان محدود مادي و چهار ديوار عالم طبيعت بيرون مي برد. نماز به ساير اعمال انسان ارزش و روح مي دهد. چرا كه نماز روح اخلاص را زنده مي كند، در حديث معروف از امام علي(ع) مي خوانيم: «الله الله في الصلوه فانها عمود دينكم- خدا را خدا را درباره نماز، چرا كه نماز ستون دين شماست.
مي دانيم هنگامي عمود خيمه درهم بشكند يا سقوط كند هر قدر طنابها و ميخهاي اطراف محكم باشد اثري ندارد، همچنين هنگامي كه ارتباط بندگان با خدا از طريق نماز از ميان برود اعمال ديگر اثر خود را از دست خواهد داد. در حديثي از امام صادق(ع) مي خوانيم: اول ما يحاسب به العبد الصلوه فان قبلت قبل سائر عمله و ان اردت رد عليه سائر علمه- نخستين چيزي كه در قيامت از بندگان حساب مي شود نماز است اگر مقبول افتاد سائر اعمالشان قبول مي شود، و اگر مردود شد سائر اعمال نيز مردود مي شود. نماز عبادتي است كه همواره و در هر زمان و مكان و تا پايان عمر بايد انجام شود و به وسيله او ارتباط ميان خلق و خالق برقرار گردد ولي جهاد امري مقطعي و براي رفع موانع واجب مي شود.
جهاد هم براي زنده نگه داشتن -نماز است اشهد انك قد اقمت الصلوه- و جاهدت في الله حق جهاده؛ جهاد هنگام ضرورت و پيدايش مانع براي پيشرفت اسلام- يا مقابله دشمنان با اسلام واجب مي شود و در برهه خاصي است و در عصر غيبت هم كه جهاد وجود ندارد دفاع هست. به عقيده بسياري از فقها جهاد ابتدايي در عصر معصوم و بدستور معصوم محقق مي شود.
در روايت آمده كه «حي علي خيرالعمل» در عهد پيامبراكرم(ص) و تا عهد ابي بكر و قسمتي از عهد عمر در اذان گفته مي شد بعدا عمر دستور دارد حذف كنند از اذان و اقامه- به دليل آنكه وقتي مردم بشنوند كه نماز خير العمل است نسبت به جهاد سست مي شوند و به جنگ نمي روند- در حالي كه چنين نيست مردم تشخيص مي دهند كه در هر زماني چه وظيفه اي دارند در زمان پيامبر(ص) چگونه توجه به اهميت نماز و جهاد داشتند و هيچ كدام مانع ديگري نمي شد- و مگر پيامبر(ص) نمي دانست كه خيرالعمل نماز است يا جهاد و بعدا معلوم شد. در جهاد هم بايد اهميت نماز حفظ شود و در وسط معركه جنگ و قتال هم نماز بايد حفظ شود زيرا جنگ هم براي رفع موانع است تا مردم براحتي به عقيده توحيد و اقامه نماز بپردازند در نتيجه نماز با ويژگيهايي كه دارد خيرالعمل است و پرچم اسلام است و مسلمانها را با نماز مي شناسند.
در روايتي گفته شده مقصود از «خيرالعمل» ترغيب به ولايت است و علت اينكه خيرالعمل است چون همه اعمال به وسيله ولايت قبول مي شوند. و مقصود ظاهري مانعين جهاد بوده ولي قصد واقعي آنها نفي ولايت است. نماز هم جهاد بزرگ است كه تا آخر عمر و در همه حالات استمرار دارد.
اطلاع بيشتر را در منابع ذيل جستجو نمائيد.
1. امام خميني(ره)، آداب الصلوه، مؤسسه نشر آثار، ص142
2. بحارالانوار، ج84، ص156، 170
3. تفسير نمونه، ج16، ص284، 287 تا 294 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، كد: 4/200169)

پرسمان دانشجویی