غفلت در قرآن | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
غفلت در قرآن
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
غفلت در قرآن
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
غفلت و از خود بیگاگی
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
پاسخ تفصیلی:
غفلت در قرآن- «غفلت» دارای مفهوم وسیع و گسترده ای است كه هرگونه بی خبری از شرایط زمان و مكانی (كه انسان در آن زندگی می كند) و از واقعیت های فعلی و آینده و گذشته خویش و از صفات و اعمال خود و از پیامها و آیات حق و همچنین هشدارهایی كه حوادث تلخ و شیرین زندگی، به انسان ها می دهد را شامل می شود.
بی خبری از این واقعیت های نداشتن موضع گیری صحیحی در برابر آنها، خطر بزرگی برای سعادت انسان ها است؛ خطری كه هر لحظه ممكن است، دامان انسان را بگیرد و او را به كام نیستی فرو برد، خطری كه می تواند زحمات سالیان دراز عمر انسان را در یك لحظه بر باد دهد.
به همین دلیل علمای اخلاق، بحث های وسیعی درباه «غفلت» و ذُكر و بیدرای (كه نقطه مقابل آن است) در كتاب های خود آورده اند و از عواملی كه می تواند پرده های «غفلت» را كنار زند و انسان را از خواب «غفلت» بیدار كند،بحث نموده اند.
با این مقدمه، به قرآن مجید مراجعه می كنیم و اهمیّتی را كه این كتاب بزرگ آسمانی بر این امر قایل شده، در آیات زیر مورد بررسی قرار می دهیم:
1. وَ لَقَد ذَرَأنا لِجَهَنَّمَ كَثیرا مِنَ الجِنَّ وِ الِانسِ لَهُم قُلُوبٌ لایَفقَهُونَ بِها وَ لَهُم اَعیُنٌ لایُبصِرُونَ بِها وَ لَهُم آذانٌ لایَسمَعوُنَ بِها اُولئِكَ كَالَانعامِ بَل هُم اَضَلُّ اُولئِكَ هُمُ الغافِلُونَ. (سوره اعراف، آیه 179)
به یقین، گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم، آنها دل ها (عقل ها) یی دارند كه كه با آن (اندیشه نمی كنند و) نمی فهمند و چشمانی كه با آن نمی بینند و گوشهایی كه با آن نمی شنوند؛ آنها همچون چهارپاینند، بلكه گمراهتر! اینان همان غافلانند، (زیرا با داشتن همه گونه امكانات هدایت، باز هم گمراهند!)
2. وَاقتَرِبَ الوَعدُ الحَقُّ فَاِذا هِی شاخِصَهٌ اَبصارُ الَّذینَ كَفَرُوا یا وَیلَنا قَد كُنّا فِی غَفلَهٍ مِن هذا بَل كُنّآ ظالِمیِنَ. (سوره انبیاء، آیه 97)
و وعده حق (قیامت) نزدیك می شود، در آن هنگام چشم های كافران از وحشت، از حركت باز می ماند، (می گویند) ای وای! بر ما كه از این (جریان) در غفلت بودیم؛ بلكه ما ستمكار بودیم!
3. وَ اصبِر نَفسَكَ مَعَ الَّذینَ یَدعُونَ رَبَّهُم بِالغَداهِ وَ العَشیِّ یُریدُونَ وَجهَهُ وَ لاتَعدُ عَیناكَ عَنهُم تُریدُ زیِنَهَ الحَیوهِ الدُّنیا وَ لاتُطِع مَن اَغفَلنا قَلبَهُِ عَن ذِكرِنا وَ اتَّبِع هَواهُ وَ كان اَمرُهُ فُرُطا. (سوره كهف، آیه 28)
با كسانی باش كه پروردگار خود را صبح و عصر می خوانند، و تنها رضای او را می طلبند! و هرگز به خاطر زیورهای دنیا، چشمان خود را از آنها برمگیر! و از كسانی كه قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم، اطاعت مكن! همان ها كه از هوای نفس پیروی كردند و كارهایشان افراطی است.
4. انَّ الَّذینَ لایَرجُونَ لِقائَنا وَ رَضُوا بِالحَیاهِ الدُّنیا وَ اطمَاَنُّوا بِها وَ الَّذیِنَ هُم عَن آیاتِنا غافِلُونَ*اُولئِكَ مَأواهُمُ النّارُ بِما كانُوا یَكسِبُونَ. (سوره یونس، آیه 7و 8)
آنها كه ایمان به ملاقات ما (و روز رستاخیز) ندارند و به زندگی دنیا خشنود شدند و بر آن تكیه كردند و آنها كه از آیات ما غافلند (همه) آنها جایگاهشان آتش است، به خاطر كارهایی كه انجام می دادند!
5. یَعلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الحَیاهِ الدُّنیا وَ هُم عَنِ الآخِرَهِ هُم غافِلَون. (سوره روم، آیه 7)
آنها فقط ظاهری از زندگی دنیا را می دانند و از آخرت (و پایان كار) غافلند!
6. سَأَصرِفُ عَن آیاتِیَ الَّذینَ یَتَكَبَّرُونَ فِی الاَرضِ بِغَیرِ الحَقِّ وَ اِن یَرَوا كُلَّ آیَهٍ لایُؤمِنُوا بِها وَ اَن یَرَوا سَبیلَ الرُّشدِ لایَتَّخِذُوهُ سَبیلاً وَ اِن یَرَوا سَبیلَ الغَیِّ یَتَّخِذُوهُ سَبیلا ذلِكِ بِاَنََّهُم كَذَّبُو بِآیاتِنا وَ كانُوا عَنها غافِلینَ. (سوره اعراف، آیه 146)
به زودی كسانی را كه در روی زمین به ناحق تكبّر می ورزند، از (ایمان به) آیات خود منصرف می سازم! آنها چنانند كه اگر هر آیه و نشانه ای را می بینند آن را، راه خود انتخاب می كنند!(همه اینها) به خاطر آن است كه آیات ما را تكذیب كردند و از آن غافل بودند!
7. فَانتَقَمنا مِنهُم فَأَغرَقناهُم فِی الیَمِّ بِاَنَّهُم كَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ كانُوا عَنها غافِلینَ. (سوره اعراف، آیه 136)
سرانجام از آنها انتقام گرفتیم و آنان را در دریا غرق كردیم، زیرا آیات ما را تكذیب كردند و از آن غافل بودند.
8. فِاِذا رَكِبُوا فِی الفُلكِ دَعَوُا اللهَ مُخلَصینَ لَهُ الدّیِنَ فَلَمّا نَجّاهُم اِلَی البِرِّ اِذاهُم یُشرِكوُنَ. (سوره عنكبوت، آیه 65)
هنگامی كه سوار بر كشتی شوند، خدا را با خلاص می خوانند (و غیر او را فراموش می كنند)؛ اما هنگامی كه خدا آنان را به خشكی رساند و نجات داد، باز مشرك می شوند!
9. وَ مَن یَعشُ عَن ذِكرِ الرَّحمانِ نُقَیِّض لَهُ شَیطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ. (سوره زخرف، آیه 36)
و هر كس از یاد خدا روی گردان شود، شیطان را به سراغ او می فرستیم؛ پس همواره قرین اوست!
10. اِنَّ الَّذینَ اتَّقُوا اِذا مَسَّهُم طائِفٌ مِنَ الشَّیطانِ تَذَكَّرُوا فَاِذا هُم مًبصِرُونَ. (سوره اعراف، آیه 201)
هنگامی كه پرهیزگاران، گرفتار وسوسه های شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و كیفر او) می افتند (در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و) ناگهان بینا می گردند!
11. لَقَد كُنتُ فِی غَفلَهٍ مِن هذا فَكَشفنا عَنكَ غَطآئِكَ فَبَصَرُكَ الیَومَ حَدیدٌ. (سوره ق، آیه 22)
(به او خطاب می شود) تو از این صحنه (و دادگاه بزرگ) غافل بودی و ما پرده را از چشم تو كنار زدیم و امروز چشمت كاملاً تیزبین است!
12. وَ اَنذِرهُم یَومَ الحَسرَهِ اِذا قُضِیَ الاَمرُ وَ هُم فِی غَفلَهٍ وَ هُم لایُؤمِنُونَ. (سوره مریم، آیه 29)
آنان را از روز حسرت (روز رستاخیز كه برای همه مایه تأسف است) بترسان، در آن هنگام كه همه چیز پایان می یابد و آنها در غفلتند و ایمان نمی آوردند!
تفسیر و جمع بندی:
«غفلت» سرچشمه اصلی بدبختی ها
در نخستین آیه، به معرفی گروهی از بدترین افراد انسان پرداخته شده؛گروهی كه شاید بدتر از آنان در میان انسان ها یافت نشود كه درباره اوصاف آنها می فرماید:«ما بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم، آنها دل ها (و عقل هایی) دارند كه با او چیزی درك نمی كنند و چشمانی دارند كه با آنها نمی بیند و گوش هایی دارند كه با آن نمی شنوند. آنها همچون چهارپایانند، بلكه بدترند. آنها همان غافلانند؛وَ لَقَد ذَرَأنا لِجَهَنَّمَ كَثیرا مِنَ الجِنَّ وِ الِانسِ لَهُم قُلُوبٌ لایَفقَهُونَ بِها وَ لَهُم اَعیُنٌ لایٌبصِرُونَ بِها وَ لَهُم آذانٌ لایَسمَعوُنَ بِها اُولئِكَ كَالَانعامِ بَل هُم اَضَلُّ اُولئِكَ هُمُ الغافِلُونَ»[1]
در این آیه عامل نهایی بدبختی این گروه دوزخی را «غفلت» شمرده است. غفلتی كه از ترك اندیشه و نداشتن چشم باز و گوش شنوا حاصل شده و انسان را به مرحله ای حتی فروتر از چهارپایان سقوط می دهد. زیرا اگر چهارپایان غافلند، استعداد غفلت زدایی را ندارند، ولی اگر انسان با داشتن منبع آگاهی در غفلت غوطه ور شود، به طور قطع از چهارپایان هم كمترند.
مفهوم آیه بالا این نیست كه خدا گروهی را به اجبار به دوزخ می فرستد، بلكه همان گونه كه در آیه با صراحت آمده، دوزخی شدن آنان از ناحیه خودشان است، چون به آنها عقل داده شده ولی به كار نمی بندند، چشم گوش دارند، اما با آن حقایق را نمی بینند و نمی شنوند.
پس هر چه هست از ناحیه خود آنها است، منتهی خداوند حكم مشروطی دارد و آن این كه: كسانی كه استعدادهای خدادادی را به كار نگیرند، سرنوشتشان آتش دوزخ است! و حصول این شرط بستگی به اراده خود انسان دارد.
در دومین آیه سخن از كافران در آستانه رستاخیز است. در آن هنگام كه وعده خدا نزدیك می شود، چنان وحشتی سراسر وجودشان را فرا می گیرد كه چشمانشان از حركت باز می ایستد و در این جاست كه فریاد آنها بلند می شود كه:«ای وای! بر ما، ما از این صحنه در غفلت بودیم، بلكه ظالم و ستمگر بودیم؛ وَاقتَرِبُ الوَعدُ الحَقُّ فَاِذا هِی شاخِصَهٌ اَبصارُ الَّذینَ كَفَرُوا یا وَیلَنا قَد كُنّا فِی غَفلَهٍ مِن هذا بَل كُنّآ ظالِمیِنَ »[2]
به این تربیت، این گروه از كافران، عامل اصلی انحراف خویش را «غفلت» معرفی می كنند، غفلتی آنها را به ظلم كردن به خویشتن و دیگران دعوت نموده و حتی به انبیاء الهی و كتب آسمانی ظلم و ستم روا داشتند.
آنان این سخن را زمانی می گویند كه لرزشی، سراسر جهان را فرا می گیرد و نشانه های رستاخیز ظاهر می شود و پرده های «غفلت» در آن شرایط هولناك كنار می رود، در حالی كه تمام درهای توبه و بازگشت بسته شده است.[3]
«شاخصه» از ماده «شخوص» بر وزن «خلوص» در اصل به معنی خروج از منزل یا از شهری به شهر دیگر است و از آن جا كه انسان به هنگام وحشت شدید، چشم او از حركت باز می ایستد و به جایی خیره می شود، به گونه ای از حدقه بیرون می آید، به این حالت «شخوص» گفته شده است.
در سومین آیه، خطاب به پیغمبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ دستور می دهد كه با چه كسانی معاشر و همراه باشد و چه افرادی را از اطرف خویش براند:«با كسانی باش كه پروردگار خود را صبح و عصر می خوانند و تنها ذات او را می طلبند، هرگز چشم های خود را به خاطر زینت های دنیا از آنها بر مگیر و از كسانی كه قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم، اطاعت مكن؛ همانها كه پیروی هوای نفس كردند و كارهایشان افراطی است؛
------------..
[1] . اعراف، /179.
[2] . انبیاء، /97.
[3] . در این كه مرجع ضمیر «هی» چیست؟ در میان مفسران نظرهای زیادی است؛ ولی بهتر است كه آن را به ابصار بازگردانیم، گویی كه در عبارت تقدیم و تأخیری رخ داده است.
آيت الله مکارم شيرازي- اخلاق در قرآن, ج2, ص 321
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.quran.porsemani.ir//content/%D8%BA%D9%81%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های قرآن و حدیث سایت پرسمان
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات مختصر فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت