پسر رحمت، دختر نعمت | کتابخانه مجازی الفبا

فرزند در نگاه دين، هديه اي از سوي خداوند به شمار مي آيد. و از این هدیه با تعابیری مختلفی در روایات یاد شده است. از جمله پسر، نعمت و دختر، نيکي و رحمت است.

در روایاتی از جمله روایات ذیل می خوانیم:

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: الْبَنَاتُ حَسَنَاتٌ وَ الْبَنُونَ نِعْمَةٌ فَإِنَّمَا یُثَابُ عَلَى الْحَسَنَاتِ وَ یُسْأَلُ عَنِ النِّعْمَةِ؛ از امام صادق(ع) نقل شده است: دختران، حسنه‏‌اند و پسران نعمت و (روز قیامت) براى حسنه پاداش داده می‌شود و از نعمت سؤال خواهد شد.» (کلینی‌، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏6، ص 6، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق)

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: الْبَنُونَ نَعِیمٌ وَ الْبَنَاتُ حَسَنَاتٌ وَ اللَّهُ یَسْأَلُ عَنِ النَّعِیمِ وَ یُثِیبُ عَلَى الْحَسَنَاتِ؛ از امام صادق(ع) نقل شده است: پسران نعمت‌اند و دختران حسنه و خداوند از نعمت سؤال می‌کند و بر حسنات پاداش می‌دهد.» ( همان، ص 7)

«الْبَنَاتُ حَسَنَاتٌ‏ وَ الْبَنُونَ‏ نِعَمٌ فَالْحَسَنَاتُ تُثَابُ عَلَیْهِنَّ وَ النِّعْمَةُ تُسْأَلُ عَنْهَا؛ امام صادق(ع): دختران، حسنه‏‌اند و پسران نعمت، براى حسنه پاداش خواهد بود و از نعمت سؤال خواهد شد.» ( ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، النص، ص 382، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1404ق)

آنچه در مورد این روایات می‌توان گفت، این است که: این تعابیر با توجه به شرایط زمانی‌ای که دختران دارای چندان جایگاهی در میان اعراب، به ویژه اعراب جاهلی نبودند صادر شده است، تا به آنها اعلام کند دختران، هدیه الهی هستند و با آنها متناسب با شأن آنان برخورد کنید؛ و خداوند در قبال آنها فقط پاداش می‌دهد، اما پسران نعمت‌اند که باید نسبت به آن پاسخ‌گو باشید. جامعه‌ای که وقتی به پیامبرش(ص) مژده فاطمه(س) داده ‌شد، ناخرسندی در چهره اصحابش نمایان می‌شود. این‌جا است که پیامبر(ص) به آنان می‌فرماید چه شده است شما را؛ چرا چهره‌ها دگرگون شده است؟! دختر گل معطّری است که آن‌را می‌بویم و روزیش هم با خداوند است. (العروسى الحویزى، عبد على بن جمعة، تفسیر نور الثقلین، محقق، مصحح، رسولى محلاتى، هاشم، ج ‏3، ص 61، اسماعیلیان‏، قم، چاپ چهارم، 1415ق.‏ « و قال: انه بشر النبی صلى الله علیه و آله بفاطمة علیها السلام، فنظر فی وجوه أصحابه فرأى الکراهیة فیهم، فقال: مالکم ریحانة أشمها و رزقها على الله »)

از لحن روایات فهمیده می‌شود که فرزندان پسر برای مردم، نوعی سرمایه کاری و پشتوانه اقتصادی به شمار آمده و دختران از نگاه آنها تنها نیروی مصرف کننده بودند؛ لذا تعبیر به سؤال از نعمت می‌تواند به همین جنبه نظر داشته باشد که ای مردم این نعمتی که خداوند به شما داده و از او در جنبه‌های مالی و اقتصادی استفاده می‌کنید، فردا باید پاسخ‌گو باشید.

رحمت الهي و نعمت الهي ممكن است ناشي باشد از تفاوت هاي حكيمانه ي جسمي و روحي دو جنس كه از شاهكارهاي آفرينش انسان است. اين تفاوتها به هر يك از دو جنس نقشي متفاوت اعطا مي كند كه در مجموع همديگر را كامل مي كنند. با توجه به همين نقش دختر براي خانواده اش مايه ي رحمت الهي است و پسر نعمتي الهي است.

نعمت از آثار لطف الهي مانند رويش دانه از زمين با زحمات طاقت فرساي كشاورز كه بدون لطف الهي ميسر نمي شود، است. ولي رحمت، خود لطف سرشار الهي است مانند بارش باران و از طرف ديگر هر نعمتي را شكري واجب است و در باره وجوب شكر نعمت همين بس كه سريع ترين عقوبتي كه انسان را گرفتار مي كند عقوبت كفران نعمت است اما رحمت منشا حسنة است، حسنه ثواب دارد در حاليكه از نعمت حساب مي كشند و براي آن كه مفهوم رحمت بيشتر معلوم شود چند نمونه از خزائن رحمت پروردگار را ميشماريم:

علي اي هماي رحمت؛

اسلام آئين رحمت؛

محمد پيامبر رحمت؛

و دختر نشان رحمت الهي بر ماست.غلامرضا کاویان - خرداد 94

پرسمان دانشجویی