بهار در قرآن | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن به صراحت نامي از بهار نياورده ، اما ده ها آيه قرآن به بهار و بركات و جلوه ها و آثار آن اشاره هايي بديع و روح بخش دارند. آياتي كه از ابرها، باران، آب ها، گياهان، درختان، ميوه ها و ...ديگر نشانه هاي طبيعي سخن مي گويد، همه در وصف بهار است. شهيد مطهري بر اين عقيده است كه در قرآن 115 بار و بلكه بيشتر به اين موضوع اشاره شده است، براي يك هدف بزرگ، يك درس، يك تعليم و آموختن يك حكمت.روش قرآن در معرفي نشانه هاي الهي

قرآن و روايات تجديد حيات طبيعت را آيه اي از آيات الهي مي دانند. قرآن كريم به دو روش آيات الهي را ارائه مي كند:

الف) روش شهودي: كه ويژه بندگان خاص حضرت دوست مي باشد، مانند آنچه ابراهيم(ع) نشان داد: وكذلك نري ابراهيم ملكوت السماوات والارض(انعام آيه 75) و باطن آسمان و زمين رابر ابراهيم نمايانديم.

ب) روش علمي: كه براي عموم مردم است و خداوند متعال به فراخور درك انسان ها با آفرينش برخي صحنه هاي عبرت انگيز، حقيقتي را به نمايش مي گذارد. مانند آنچه درباره زنده كردن گاو بني اسرائيل آمده است(بقره آيه 73) از جمله اين روش هاي علمي، توجه دادن به رخدادهاي طبيعي است، كه اتفاق مي افتد وما معمولا از كنار آن حوادث به راحتي و بدون اندكي تامل عبور مي كنيم.

قرآن كريم گاهي با سوگند، زماني با سرزنش و عناب و برخي اوقات با تاكيدهاي مكرر ويا استفاده از اسلوب استفهام انكاري، اهميت تامل و تفكر در نشانه هاي الهي را گوشزد مي كند.بهار و درس هاي آن در قرآن

اگر چه بهار مدرسه ايست كه درس هاي فراواني دارد، اما قرآن كريم بهار را بهترين بهانه براي يادآوري دو نكته مهم و محوري قرار داده است:

1- خدا باوري(توحيد)

2- معادباوري(قيامت)ترجمه برخي از آيات قرآن در اين باره عبارتند از:

1- آن ها كه در عظمت خالق يكتا و قدرت بيكران او ترديد دارند، آنان كه در امكان زندگي پس از مرگ شك دارند، به بهار بنگرند كه چون قيامت است كه سال هاي سال در برابر چشمانشان تكرار مي شود.

2- مگر هر سال زمين هاي مرده در برابر چشمان ما زنده نمي شوند؟ چه جاي تعجب است كه انسان هاي مرده پس از سال ها جان بگيرند و سر از خاك بردارند؟!

3- قانون حيات و مرگ همه جا يكسان است. اگر محال باشد كه انسان ها بعد از مردن و خشك شدن به زندگي برگردند، پس چرا اين همه گياهاني كه مي ميرند و مي پوسند و خاك مي شوند، بار ديگر در حيات نويني پا به عرصه وجود مي نهند؟

4- چرا زمين هاي مرده پس نزول حيات بخش باران تكان مي خورند و به جنبش و حركت در مي آيند و لباس زيباي زندگي به تن مي كنند وبا روييدن گياهان و برآوردن شكوفه ها وخنديدن گل ها (كه همه نشانه زندگي هستند) شور محشر به پا مي كنند؟قرآن كريم توجه همه انسان ها را به اين دو نكته مهم يعني توحيد و معاد جلب كرده است تا ما سهم خويش را فراتر و بالاتر از حيوانات، از فصل بهار بگيريم.

1- و از آسمان آبي پر بركت فرستاديم و به وسيله آن باغ ها و دانه هايي را كه درو مي كنند رويانديم و نخل هاي بلند قامت كه ميوه هاي متراكم دارند. همه اين ها به منظور روزي دادن به بندگان است و به وسيله باران،زمين مرده را زنده كرديم. آري زنده شدن مردگان نيز همين گونه است.(ق/آيه 9تا 11)

2- او زنده را از مرده خارج مي كند و مرده را از زنده و زمين را بعد از مرگ، حيات مي بخشد و به همين شيوه در روز قيامت برانگيخته مي شويد.(روم/آيه 19)

3- به آثار رحمت الهي بنگر كه چگونه زمين را بعد از مردنش زنده مي كند. آن كس (كه زمين را زنده كرد) زنده كننده مردگان در قيامت است و او بر همه چيز تواناست. (روم/آيه 50)

4- و زمين را (در فصل زمستان) خشك و مرده مي بيني، اما هنگامي كه باران را بر او فرو مي فرستيم به حركت در مي آيد و نمو مي كند و انواع گياهان زيبا را مي روياند. اين بدين خاطر است كه بدانيد خداوند حق است و مردگان را زنده مي كند و بر هر چيز تواناست.(حج/آيات5و6)

5- از آيات او اين است كه زمين خشك و خاضع مي بيني، اما هنگامي كه آب را مي فرستيم به جنبش در مي آيد و نمو مي كند، همان كس كه آنرا زنده كرد، مردگان را نيز زنده مي كند واو بر همه چيز تواناست.(فصلت/آيه 39)

6- خداوند آن كسي است كه بادها را فرستاد تا ابرهايي را به حركت درآورند، ما اين ابرها را به سوي زمين مرده مي رانيم و به وسيله آن زمين را بعد از مردنش زنده مي كنيم. رستاخيز نيز همين گونه است.(فاطر/آيه 9)

7- او كسي است كه بادها را پيشاپيش (باران) رحمتش مي فرستد تا زماني ابرها سنگيني بار را (بر دوش خود) حمل كنند در اين هنگام آنها را به سوي سرزمين هاي مرده مي فرستيم و به وسيله آن(آب حيات بخش) نازل مي كنيم و با آن هر گونه ميوه اي(از خاك تيره) بيرون مي آوريم، اين گونه( كه زمين هاي مرده را زنده كرديم) مردگان را در روز قيامت زنده مي كنيم تا مگر متذكر شويد.(اعراف/آيه57)

8- خداوند از آسمان آبي فرستاد و زمين را بعد از آنكه مرده بود، حيات بخشيد. در اين نشانه روشني است براي جمعيتي كه گوش شنوا دارند.(نحل/آيه 65)\

9- و نيز در آمد و شد شب و روز و رزقي كه خداوند از آسمان نازل كرده و به وسيله آن زمين را بعد از مردنش حيات بخشيده و همچنين در وزش بادها نشانه هاي روشني است براي گروهي كه اهل تفكرند.(جاثيه/آيه 50)

10- و از آيات او اين است كه برق و رعد را به شما نشان مي دهد كه هم مايه ترس و هم اميد شماست(ترس از صاعقه - اميد به نزول باران) و از آسمان، آبي فرو مي فرستد كه زمين را بعد از مردن زنده مي كند. در اين نشانه هايي است براي گروهي كه عقل و خرد خود را به كار مي گيرند.(روم/آيه 24)

11- آيا نديدي خداوند از آسمان، آبي فرستاد و زمين را سرسبز و خرم گرداند؟.(حج/آيه 63)

12- او كسي است كه باران نافع را بعد از آنكه مايوس شدند نازل مي كند و دامن رحمت خويش را مي گستراند. و او ولي و حميد است.(شورا/آيه 28) وبسياري آيات ديگر... چند نكته مهم و آموزنده

1- آياتي كه به عنوان نمونه در فوق ذكر شد، در كل به 3 دسته تقسيم مي شوند:

الف)آياتي كه به توحيد(ذات ، صفات و افعال خداوند متعال) مي پردازد.

ب) آياتي كه به معاد (قيامت هستي) اشاره دارند.

ج) آياتي كه به هر دو موضوع پرداخته اند.

2- در آياتي كه به توحيد اشاره دارد، به عبارت ذيل بايد دقت داشت: و هو علي كل شي قدير ، ان الله انزل... ، و هو الذي ، و هو الولي الحميد ، ان الله لطيف خبير.

3- در آياتي كه به معاد مي پردازد، بايد به واژه ها و تركيب هاي زير دقت نمود: كذلك الخروج ، كذلك تخرجون ، كذلك النشور ، انه يحيي الموتي ، يخرج الحي من الميت ، ان الله يبعث من في القبور، ان الساعه ايه لا ريب فيها. نكته : البته معاد نيز از آنجا كه جلوه تمام و كمال خداوند است به توحيد برمي گردد.

4- مخاطب آيات هم در آن ها مشخص شده است: لقوم يسمعون ، لقوم يعقلون ، لقوم يتفكرون ، و ما يتذكر الا من ينيب.

5- خود واژه هاي آيه ، آيات و تذكر سرشار از اهميت دادن به مساله توحيد و معاد هستند و در اين باره از كلمات كليدي مي باشند.

6- اهداف ديگري كه آيات فوق دنبال مي كنند عبارتند از: توجه به انسان كامل و قرآن به عنوان بهار حقيقي ، تذكرات اخلاقي مثل حيا ، چشم پوشي ، بركت بخش بودن زندگي ، خدمت به ديگران و انفاق ، استفاده بهينه از طبيعت و مواهب طبيعي.

7- در قرآن به جاي بهار از سنبل هاي آن مثل آب ، باران ، ابر ، باد ، گياهان ، حركت زمين ، رعد و برق و .... استفاده شده است.

8- بهار از منظر قرآن مظهر رحمت ، قدرت و حقانيت حق است و گواه حقيقت معاد، با اين حال بركات فراوان ديگري هم از بهار بيان مي كند: پاكي و طهارت(فرقان 48)- بركت(ق 9)- گسترش رحمت(اعراف 57)- رزق الهي(جاثيه 5)- سرور و شادي(روم 48)- زندگي(زخرف 11)

9- سوره هايي كه بيشترين اشاره را به اين بركات و نشانه هاي موجود در فصل بهار كرده اند عبارتند از: روم ، نحل و حج.

پرسمان دانشجویی