بلاتكليفان برزخ | کتابخانه مجازی الفبا

شنيدم پس از مرگ عده اي هستند که تا قيامت مدهوشند و يا خوابند و يا بر سر قبر خود مي نشينند و زاري مي کنند به خاطر مرگشان. درست است؟ اين عده چه کساني هستند که نه در بهشت برزخي نه در جهنم برزخي جاي ندارند؟ و اگر کسي ثوابش بيشتر از گناهش باشد و به لطف پروردگار به بهشت برزخي رود تکليف گناه هايي که کرده چيست؟ او که معصوم نبوده؟!

علامه طباطبايي مي فرمايند: پر واضح است که در بهشت قيامتي خوابي وجود ندارد . در بزرخ نيز با اين که از خواب هاي دنيوي سراغي نيست، با اين حال نسبت به قيامت همچون خواب است به بيداري ... به همين دليل است که طبق حديث امام علي(ع) در قبر براي ميّت مؤمن دري به بهشت باز مي شود و خطاب مي رسد که به آسودگي بخواب ؛ و براي غير مؤمن دري به جهنم باز مي شود و خطاب مي رسد که در بدترين شرايط بخواب ... و امام باقر(ع) فرمودند: « مرگ همان خوابي است که هر شب به سراغتان مي آيد با اين تفاوت که مدت آن طويل تر است و شخص از آن بيدار نخواهد شد مگر در روز قيامت». (انسان از آغاز تا انجام، علامه طباطبايي، ترجمه صادق لاريجاني، ص83و84)طبق اين بيان علامه طباطبايي روشن مي شود که مراد از خواب اهل برزخ، ناآگاهي آنها نسبت به وضع زندگي آخرت است. اما در مقايسه با دنيا، اهل برزخ از اهل دنيا بيدارترند. لذا در مقايسه اهل بزرخ نسبت به اهل دنيا فرمودند: «الناس نيام فاذا ماتوا انتبهوا » (بحارالانوار، ج4، 43)( مردم دنيا در خوابند پس زماني که مردند بيدار مي شوند.)خواب در واقع مرتبه اي از زندگي و حيات است که در آن حالت انسان آگاهي اندکي نسبت به حالت بيداري دارد. بنابراين در عالم برزخ همه به اعتبار دنيا زنده و بيدارند ولي نسبت به حيات اخروي در خوابند . البته برخي دربرزخ نيز از آگاهي بالايي نسبت به حيات آخرت برخوردارند يا به عبارتي در برزخ نيز زنده به حيات اخروي هستند .امّا سوال قبر و مؤاخذه بنا به برخي روايات براي همه نيست. امام صادق(ع)مي فرمايند: «در قبر تنها ا زکساني سوال و مواخذه مي شود که در محض نمودن ايمان يا کفر کوشيده باشند و ديگران به حال خود رها خواهند شد».(کافي، ج3، ص235) روايات به اين مضمون بسيار زياد و به قول علماي حديث در حد استفاضه است.ضريس الکناسي از امام باقر(ع) مي پرسد: فدايت گردم کساني که موحّدند و به پيامبري محمد(ص) اقرار دارند، لکن گناهکارند و امامي ندارند و ولايت شما را نمي شناسند وضعشان چگونه است؟ فرمودند: « در قبر باقي خواهند ماند: اگر عمل صالحي داشته باشند و عداوتي(نسبت به ما اهل بيت) ابراز نکرده اند، براي آنها راهي به بهشتي که در مغرب است، گشوده خواهد شد و از آنجا برايشان نسيم فرح خواهد وزيد تا اينکه در روز قيامت خداوند خويش را ملاقات کنند و خداوند آنها را به خاطر نيکيها و بديهايشان مورد حساب و مؤاخذه قرار دهد. مستضعفين، ابلهان، اطفال و فرزندان مسلمانان که به حد بلوغ نرسيده اند، نيز چنين وضعي دارند».بنابراين درعالم برزخ از کساني سوال مي شود که اهل فکر بوده اند و شعور لازم براي درک حقيقت را داشتند ؛ و بر اين اساس يا دنبال محض نمودن ايمان خود بودند يا در مسير کفر پيش مي رفتند. اين دو گروه هر کدام به دو دسته تقسيم مي شوند. 1. مؤمنان و کافراني که در ايمان يا کفر به درجات بالايي رسيده اند. 2. مؤمنان و کافراني که در مسير محض نمودن ايمان و کفرشان بودند ولي به درجات بالاي ايمان و کفر نرسيده اند.مؤمنين محض ، هم در برزخ اهل بهشتند هم در آخرت. کفار محض نيز در هر دو عالم اهل جهنمند. اما مؤمن غير محض در عالم بزرخ به مقدار ناخالصي ايمانش عذاب مي بيند ولي در آخرت از اهل بهشت است و حتي ممکن است در برزخ نيز بعد از مقداري عذاب از عذاب نجات يابد. عمرو بن يزيد مي گويد: از امام صادق(ع) پرسيدم: من از شما شنيدم که شما مي فرموديد هر شيعه اي به بهشت مي رود به خاطر آنچه در آنهاست. حضرت فرمودند: « راست گفتم، به خدا قسم همه آنها در بهشتند». گفتم: فدايت شوم گناهان زيادند و بزرگ. پس امام فرمودند: « در قيامت همه آنها در بهشتند به سبب شفاعت پيامبر مطاع يا شفاعت وصي پيامبر ، لکن به خدا قسم من بر شما در مورد برزخ هراسناکم». گفتم: برزخ چيست؟ فرمود: «همان قبراست از زمان مرگ تا روز قيامت»(کافي، ج3، ص243)کافران غيرمحض ، هم در عالم برزخ اهل جهنمند هم در آخرت ، لکن بنا به ظهور برخي آيات و روايات به نظر مي رسد که آنها مخلد در جهنم آخرتي نخواهد بود.البته جهنم رفتن اين سه گروه در برزخ و دو گروه کافر در آخرت به اين شرط است که در دنيا توبه نکرده باشند لذا اگر کافر از کفرش توبه واقعي کند و در مسير ايمان قرار گيرد از عذاب نجات مي يابد. همچنين مؤمن غيرمحض اگر از گناهش توبه كند عذاب برزخي نخواهد داشت ؛ و درجه آمرزش به ميزان درجه توبه است کما اينکه درجه عذاب بستگي به درجه گناه دارد.براي مطالعه بيشتر ر.ک: معاد، استاد محمد شجاعي، ج1، ص301 الي 349انسان از آغاز تا انجام، ص80-85

پرسمان دانشجویی