نظريه خداي ساعت‏ساز | کتابخانه مجازی الفبا

نظريه خداي ساعت ساز چيست؟ و چرا با دستورات دين اسلام منافات دارد؟

انديشه ساعت ساز لاهوتي يا خداي ساعت ساز، تصويري نادرست از خدا است كه از ديرباز كم و بيش در ذهن بشر وجود داشته است و در دو سده اخير، به دنبال نظريات جديد علمي، رواج يافته است. ويژگي خداي ساعت ساز اين است كه بالفعل هيچ مداخله و نقشي در طبيعت ندارد; طبيعت مستقل از او موجود است و به كار خود ادامه مي دهد. بر اساس اين نظريه ، خداوند ، عالم را آفريد و پس از آن عالم را به حال خود رها كرده و از اين پس، عالم بر اساس قوانين خود كار مي كند . خداي علم غربي، Science ، خدائي ساعت ساز است. خداي ساعت ساز جهان را چون ساعتي آفريده و با كارگذاشتن باطري (عقل و ( Science آن را به حال خود رها كرد. پروژه دكارت را پروژه خداي ساعت ساز مي گويند يعني خدا ، اين جهان را مانند ساعت ساخته و رها كرده و حركت ساعت دست خودش است. اين تفكر در قرن 20 تبديل شد به ساختار گرايي كه علم و معرفت و ايمان و ... را پوچ مي شمرد.اين رويكرد به‌خصوص به انبیاء یا بی‌اعتقاد يا سست ‌اعتقاد مي باشد. آنان می‌گفتند که انبیا فرستاده نشده‌اند؛ یا اگر هم اعتقاد داشتند، می‌گفتند که نباید بر اختلاف بین شریعتها تأکید کرد، بلکه باید بر عنصر وحدت که حول محور خداست، تأکید کرد. اعضای اصلی این تفکر جزو فراماسونها بودند. کسانی مثل فرانسوا ماریولتر، ژان‌ژاک روسو، دنیس دیی درو و .... اما اسلام كه تمام موجودات را نيازمند او مي داند و خداوند را خالق مطلق هستي معرفي مي نمايد. خالقي كه هستي بخش آنها گشته است و موجودات از خود نه وجودي داشته اند و نه بي او از وجودي بهرمند است . خداوند در هر لحظه به آنان وجود مي بخشد ؛ همچون لامپي كه روشنايي آن بخاطر اتصال مداومش به منع و توليد كننده برق است و چنين نيست كه نيروگاه برق به او نوري بدهد و وي تا ابد حتي بي وجود آن نور داشته باشد. خداوند در سوره الرحمن آيه 29 مي فرمايد: « يَسئَلُهُ مَن فى السمَوَتِ وَ الاَرْضِ كلَّ يَوْمٍ هُوَ فى شأْنٍ » : تمام كساني كه در آسمان و زمين هستند از او تقاضا مي كنند ، و او هر روز در شان و كاري است. خداى تعالى در هر روزى كارى دارد، غير آن كارى كه در روز قبل داشت ، و غير آن كارى كه روز بعدش دارد، پس هيچ يك از كارهاى او تكرارى نيست ، و هيچ شاءنى از شؤ ون او از هر جهت مانند شاءن ديگرش نيست ، هر چه مى كند بدون الگو و قالب و نمونه مى كند، بلكه به ابداع و ايجاد مى كند، و به همين جهت است كه خود را بديع ناميده ، فرموده : «بديع السموات و الارض ».(ترجمه تفسير الميزان / جلد 19 صفحه 171 ) موجودات ، ممكناتي اند كه چون به ذاتشان نظر شود در آن نه ضرورت وجود را مي بينيم و نه ضرورت عدم را و براي وجود داشتن يا وجود نداشتن بايد عاملي خارجي يكي از اين دو را براي آن اعمال كند اما خداوند موجودي واجب الوجود است بدين معنا كه در هستي داشتنش به ديگري نياز ندارد و چون به ذاتش نظر شود وجود داشتن را در آن مي يابيم و او تماما وجود است و هيچ جنبه امكاني و نياز و عدم در او راه ندارد. با وجود اين ، چگونه ممكن موجودات ممكن بتوانند بدون او وجود داشته باشند و تنها در روز نخست به او محتاج باشند چرا كه علت نياز آنها به خداوند ممكن بودن آنهاست ، صفتي كه غير قابل انفكاك از آنها است.خلاصه آنكه در انگاره خداي ساعت ساز ربوبيت تكويني و تشريعي خدا ناديده گرفته شده است و از اين جهت نسبت به توحيد ناب و كامل اسلامي نقص و اشكال بزرگي دارد.

پرسمان دانشجویی