عذاب سادات | کتابخانه مجازی الفبا

من افرادي را مي بينم که سيد هستند ولي نماز نمي خوانند. آيا در حسابرسي قيامت بين آنها و سايرين تفاوتي هست؟

در پاسخ به پرسش شما بايد به دو نكته توجه كرد:
1- با جمع روايات، روشن مى‏شود كه سادات نيز مانند همه مردم ديگر هستند و در صورت گناه مستحق مجازات اخروى مى‏شوند. چنانكه از امام رضا (سلام اللّه‏ عليه) نقل شده است كه خطاب به برادرشان كه از راه راست منحرف شده بود و به اينكه از سلاله حضرت پيامبر اكرم (صلى اللّه‏ عليه و آله و سلم) و حضرت فاطمه زهراء (سلام اللّه‏ عليها) است؛ مى‏نازيد و خود را اهل جهنم نمى‏دانست، فرمودند: «آيا فكر كرده‏اى كه حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) خداوند را فرمانبردارى كند و روزها روزه بدارد و شبها به پاخيزد و تو خداوند را عصيان كنى و سپس هر دو روز قيامت مساوى باشيد؟ و در اين صورت تو از او نزد خداوند عزيزتر خواهى بود! همانا امام على بن الحسين (عليه السلام) مى‏فرمودند: «نيكوكاران ما دو اجر و زشت‏كاران ما دو عذاب دارند.» آنگاه امام رو به حسن وشاء فرمودند و با اشاره به آيه «قال يا نوح انه ليس من اهلك انه عمل غير صالح» (هود، آيه 46). (به وى گفتند: «او فرزند نوح بود، اما خداوند را عصيان كرد و خداوند نسبتش با پدرش را نفى كرد. همچنين هركس كه از خاندان ما باشد و خداوند را فرمانبردارى نكند، در حقيقت از ما نيست و اگر تو خداوند را پيروى كنى از ما هستى.» (شيخ صدوق؛ عيون الاخبار الرضا (عليه السلام) ج: 1 ص: 257).
همچنين در نقل ديگر امام به برادر خود فرمودند: «به خدا قسم كسى به آنچه نزد خداوند است (يعنى ثواب اخروى و دورى از آتش جهنم) نمى‏رسد، مگر به فرمانبردارى او؛ و تو مى‏پندارى كه با گناه به آن خواهى رسيد؟ بد پندارى دارى!» وى به امام عرض مى‏كند: «من برادر شما و پسر پدر شما هستم.» امام فرمودند: «تو در صورتى كه خداوند را فرمانبردارى كنى، برادر من هستى.» آنگاه به آيه سابق الذكر استناد كردند و فرمودند: «خداوند فرزند نوح را به دليل گناهش از اينكه از خاندان نوح باشد، بيرون كرد.» (همان ص: 260).
پس ملاحظه مى‏شود كه از اين جهت تفاوتى بين سادات و غير سادات نيست. بلكه طبق حديث امام سجاد (سلام‏اللّه‏ عليه) سادات گناهكار دو برابر ديگران عذاب مى‏كشند، چنانكه فرمانبرداران آنها نيز دو برابر ثواب مى‏برند. (الحميرى؛ قرب الاسناد، ص: 357)
دليل آن نيز روشن است. زيرا آنها انتساب به پيامبر اكرم و امام على و حضرت زهراء (سلام اللّه‏ عليهم) دارند و گناهان آنها، موجب ناراحتى بيشتر آنها مى‏شود و بنابراين گناهانشان دو برابر حساب مى‏شود. امام باقر (سلام اللّه‏ عليه) به يكى از شيعيان كه مبتلا به گناه بود، فرمودند: «نيكى از همه نيكو است از تو بهتر است، زيرا تو به ما نزديك هستى و بدى از همه بد است و از تو بدتر است (زيرا به ما نزديك هستى)» (ابن شهر آشوب؛ مناقب آل ابى طالب، ج: 3 ص: 159)
ممكن است نظر پرسشگر به اين باشد كه رواياتي داريم كه به صورت اطلاق و فراگير گفته، سادات و ذريه پيامبر(ص) اهل بهشت مي باشند مثلا در روايتي مي خوانيم كه پيامبر اكرم(ص) فرمود: «يا علي! ان الله قد غفر لك و لذريتك و لولدك و اهلك؛ اي علي! براستي خدا تو را و نسل تو را و فرزندان و اهلت را بخشيده است [در نتيجه وارد جهنم نمي شوند]»(1). و در روايت ديگري از پيامبر اكرم(ص) مي خوانيم كه «هر كس با فرزند من غذا خورده باشد آتش بر جسد او حرام مي شود»(2). و يا فرمود: «اكرموا اولادي الصالحون لله و الطالحون لي؛ فرزندان من را اكرام كنيد، خوبان را براي خدا و بدان را بخاطر [احترام به] من»(3). و ممكن است رواياتي باشد (كه ما برخورد نكرديم) به اين مضمون كه سادات در عالم برزخ و يا قيامت عذاب نمي شوند.
از روايات فوق و امثال آن جواب هاي مختلفي مي تواند داد؛
اولا نوع اين روايت ها از نظر سندي اتصال به معصوم ندارد.
ثانيا: اين كه هر سيدي در عالم برزخ و يا قيامت عذاب نمي شود، مخالف قرآن است چرا كه قرآن صريحا ابولهب عموي پيامبراكرم(ص) را جهنمي مي داند: «سيصلي نارا ذات لهب؛ و بزودي وارد آتشي شعله ور و پر لهيب مي شود»(4) با اين كه ابولهب هم سيد بود چرا كه سيد در اصطلاح به كسي گفته مي شود كه نسبش از طريق پدر و مادر و يا از طريق پدر به هاشم جد بزرگوارش پيامبراكرم(ص) برسد(5). جالب اين است كه در آيه مي فرمايد: «بزودي وارد آتش مي شود» كه ظاهرا همان آتش و جهنم عالم برزخ مراد و مقصود است و هر روايتي كه مخالف قرآن باشد اعتبار ندارد.
ثالثا: در خود همين روايات، برخي رواياتي داريم كه مطلقات و عمومات را قيد مي زند به عنوان نمونه به برخي از آنها اشاره مي كنيم: 1. امام هشتم(ع) فرمود: «نگاه به تمام فرزندان پيامبر(ص) [و سادات] عبادت است تا وقتي كه از راه پيامبر اكرم(ص) بيرون نروند، و به گناه آلوده نشوند»(6). پس بهشت رفتن هم اين قيد را در بر دارد. 2. امام صادق(ع) فرمود به حمران: «پس هر كسي شما [شيعيان] را مخالفت و از آن [راه شما] تجاوز كند پس از او بيزاري بجوييد هر چند علوي (و سيد) فاطمي باشد و اضافه كرد: هر كس در مسئله امامت و تشيع با شما مخالفت كند ملحد است. پس حمران عرض كرد: هر چند علوي (و سيد) فاطمي باشد؟ پس امام صادق(ع) فرمود: هر چند محمدي، علوي، فاطمي باشد»(7). و امام سجاد(ع) فرمود: «خداوند بهشت را براي كسي خلق كرده كه اطاعتش مي كند هر چند برده (سياه) حبشي باشد، و جهنم را براي معصيت كار آفريده هر چند شريف (و سيد) قريشي باشد»(8).
رابعا: ممكن است بگوييم كه سادات هر چند در اوائل عمر بد باشند سرانجام پشيمان مي شوند و به طريق صحيح هدايت مي شوند لذا جهنم نمي روند اين احتمال هم در برخي روايات ذكر شده است. عياشي از امام صادق(ع) نقل كرده است كه از حضرت(ع) در مورد قول خداوند «از اهل كتاب نيست مگر كسي كه ايمان بياورد به او، قبل از مرگش»(9) سؤال شد. حضرت(ع) فرمود: اين آيه درباره ما نازل شده است چرا كه نيست از فرزند فاطمه(س) كسي كه بميرد و از اين دنيا برود جز آن كه به اطاعت امام [زمان] خود اقرار مي كند چنانكه فرزندان يعقوب [بعد از آن همه نافرماني و آزار] براي يوسف اقرار كردند»(10). نتيجه اين شد كه در عذاب برزخي و آخرتي بين سادات و غيرش فرقي نيست و اگر رواياتي در اين زمينه آمده، اولا از نظر سند كامل نمي باشند،
2- با قرآن سازگاري ندارند، و
3- در خود روايات قيدي بيان شده است كه ساداتي وارد بهشت مي شوند و عذاب نمي شوند كه از راه پيامبر(ص) و امامان(ع) خارج نشده باشند. اما آيا نوع عذاب همان عذاب است يا خير؟ بايد گفت هم مسائل ديني و تکاليف آن براساس انسان بودن افراد است نه سياه و سفيد، يا سيد و غير سيد بود آن و هم پاداش و ثواب آن براساس رفتارها و اعمال انسان تنظيم شده است نه نسبت به قشر و اصناف و همين طور عذابها نيز براساس اعمال ناشايست انسان هر گناهي عذاب مخصوص دارد، هر کسي آن گناه را مرتکب شود و توبه نکند مشمول آن عذاب مي شود خواه سياه باشد يا سفيد، سيد باشد يا غير سيد، بلي سادات به خاطر نسبتي که پيامبر(ص) دارد ممکن است عذابش بيشتر باشد ولي نوعي بستگي به گناهي دارد که انجام داده است. كوتاه سخن آن كه در بعضي روايات سفارش به احترام سادات شده خوبان را به خاطر خدا و بدان را به خاطر احترام پيامبر(ص) احترام و رعايت حرمت آنها ربطي به عذاب و مجازات هاي الهي ندارد، آنها هم بايد در برابر اعمال خود پاسخگو باشند، حتي به خاطر انتساب به پيامبر(ص) انتظار بيشتري از آنان هست كه حفظ اين نسبت را داشته باشند و گناه نكنند و الا دو برابر مجازات مي شوند زيرا از آنها انتظار گناه نمي رود. كساني از عذاب نجات پيدا مي كنند كه فرزند و ذريه آنها حساب شوند نه اينكه ائمه(ع) از آنها بيزاري بجويند و بگويند از ما نيستند. عدل و حكمت الهي اقتضا دارد كه نافرماني و تخلف از دستورات الهي مجازات دارد، متخلف هر كه باشد مجازات مي شود. ------------------- پي نوشت ها: 1. سيد احمد موسوي مستنبط، القطره، مطبعه النعمان النجف، محرم، 1378 هـ.ق، ج 2، ص 76. 2. همان، ص 79. 3. همان، ص 79. 4. سوره مسد، آيه 3. 5. آيت الله خوئي، مستند العروه الوثقي، لطفي، مطبعه العلميه، 1364، كتاب الخمس، ص 316. 6. القطره، همان، ج 2، ص 75، روايت 8. 7. همان، ص 81. 8. همان، ص 81. 9. نساء، آيه 150. 10. سيد احمد مستبط، القطره، نگارش قم، اول، 1418 هـ.ق، ج 1، ص 530 و تفسير العياشي، ج 1، ص 283، ح 300 و بحار الانوار، ج 7، ص 195، ح 43 و ج 12، ص 315، ح 133 و ج 46، ص 1668، ح 11.

پرسمان دانشجویی