گستره قدرت الهي | کتابخانه مجازی الفبا

آيا خداوند قادر است پاي قطع شده را در يک لحظه و در يک ثانيه از نو براي آن شخص بسازد و به او دوباره پاي سالم ببخشد؟

دلالت آيه كريمه « ان الله علي كل شيء قدير » بر قدرت مطلقه وبلا قيد الهي كاملا روشن است . وشكي در توانايي خداوند بر انجام امور نيست، بله ، خداوند قادر است كه پاي قطع شده را دوباره برگرداند؛ اما دركنار قدير بودن خدا ، حكيم بودن او نيز لحاظ شده است ، اوخداوندعليم قدير حكيم .... است.قدرت خدا چنين اقتضايي را دارد ، اما آيا حكمتش نيز چنين چيزي را حكم مي كند؟ در تتمه بحث عرض مي كنيم كه در نسبت دادن امري به خدا از دو نكته نبايد غفلت ورزيد:نكته اول قابليت قابل است به اين معنا كه ايا رشد و مصلحت انسان و شرايط او( و حتي مصلحت جهان و پديده هاي اطراف او ) به اين جا رسيده است كه اين امر خارق العاده اي به اين اهميت به مرحله وقوع برسد و ضرورت پيدا كند؟ نكته دوم نظام علت ومعلول وخوارق عادت:قرآن كريم براى حوادث طبيعى، اسبابى قائل است، و قانون عمومى عليت و معلوليت را حاكم كرده است وعقل هم با حكم بديهى و ضروريش اين قانون را قبول داشته، بحثهاى علمى و استدلالهاى نظرى نيز بر آن تكيه دارد، چون انسان بر اين فطرت آفريده شده كه براى هر حادثه‏اى مادى از علت پيدايش آن جستجو كند، و بدون هيچ ترديدى حكم كند كه اين حادثه علتى داشته است.اين حكم ضرورى عقل آدمى است، و اما علوم طبيعى و ساير بحثهاى علمى نيز هر حادثه‏اى را مستند بامورى ميداند، كه مربوط به آن و صالح براى عليت آن است، البته منظور ما از علت، آن امر واحد، و يا مجموع امورى است كه وقتى دست بدست هم داده، و در طبيعت بوجود مى‏آيند، باعث پيدايش موجودى ديگر مى‏شوند، بعد از تكرار تجربه خود آن امر و يا امور را علت و آن موجود را معلول آنها ميناميم، مثلا بطور مكرر تجربه كرده‏ايم كه هر جا سوخته‏اى ديده‏ايم، قبل از پيدايش آن، علتى باعث آن شده، يا آتشى در بين بوده، و آن را سوزانده، و يا حركت و اصطكاك شديدى باعث آن شده، و يا چيز ديگرى كه باعث سوختگى ميگردد، و از اين تجربه مكرر خود، حكمى كلى بدست آورده‏ايم، و نيز بدست آورده‏ايم كه هرگز علت از معلول، و معلول از علت تخلف نمى‏پذيرد، پس كليت و عدم تخلف يكى از احكام عليت و معلوليت، و از لوازم آن ميباشد پس قرآن عزيز بصحت قانون عليت عمومى حكم كرده، باين معنا كه قبول كرده وقتى سببى از اسباب پيدا شود، و شرائط ديگر هم با آن سبب هماهنگى كند، و مانعى هم جلو تاثير آن سبب را نگيرد، مسبب آن سبب وجود خواهد يافت، البته باذن خدا وجود مى‏يابد، و چون مسببى را ديديم كه وجود يافته، كشف مى‏شود كه لا بد قبلا سببش وجود يافته است.حال بايد دانست كه اينگونه امور خارق العاده، مانند برگرداندن پاي قطع شده ،هر چند كه عادت، آن را انكار نموده، و بعيدش مى‏شمارد، الا اينكه فى نفسه امور محال نيستند، و چنان نيست كه عقل آن را محال بداند، و از قبيل اجتماع دو نقيض، و ارتفاع آن دو نبوده،علاوه بر اينكه اصل اينگونه امور، يعنى معجزات را عادت طبيعت، انكار نمى‏كند، چون چشم نظام طبيعت از ديدن آن پر است، و برايش تازگى ندارد، در هر آن مى‏بيند كه زنده‏اى بمرده تبديل ميشود، و مرده‏اى زنده ميگردد، صورتى بصورت ديگر، حادثه‏اى بحادثه ديگر تبديل مى‏شود، راحتى‏ها جاى خود را به بلا، و بلاها به راحتى ميدهند.دو فرق بين وقايع عادى و معجزه خارق عادت :‏تنها فرقى كه ميان روش عادت با معجزه خارق عادت هست، اين است كه :1- اسباب مادى براى پديد آوردن آن گونه حوادث در جلو چشم ما اثر مى‏گذارند، و ما روابط مخصوصى كه آن اسباب با آن حوادث دارند، و نيز شرايط زمانى و مكانى مخصوصش را مى‏بينيم، ولي روابط نهفته در معجزات را نمى‏بينيم، و ديگر اينكه؛2- در حوادث طبيعى اسباب اثر خود را بتدريج مى‏بخشند، و در معجزه آنى و فورى اثر مى‏گذارند.مثلا اژدها شدن عصا كه گفتيم محال عقلى نيست، در مجراى طبيعى اگر بخواهد صورت بگيرد، محتاج بعلل و شرائط زمانى و مكانى مخصوصى است، تا در آن شرائط، ماده عصا از حالى بحالى ديگر برگردد، و بصورتهاى بسيارى يكى پس از ديگرى در آيد، تا در آخر صورت آخرى را بخود بگيرد، يعنى اژدها شود، و معلوم است كه در اين مجرا عصا در هر شرايطى كه پيش آيد، و بدون هيچ علتى و خواست صاحب اراده‏اى اژدها نميشود، ولى در مسير معجزه محتاج بان شرائط و آن مدت طولانى نيست، بلكه علت كه عبارتست از خواست خدا، همه آن تاثيرهايى را كه در مدت طولانى بكار مى‏افتاد تا عصا اژدها شود، در يك آن بكار مى‏افتند ، هم چنان كه ظاهر از آياتى كه حال معجزات و خوارق را بيان مى‏كند همين است.آرى، نظام عالم تشريع هم، مانند نظامى است كه در عالم تكوين برقرار است، و هم چنان كه در سراسر عالم تكوين قانون و سنت و عليت و معلوليت برقرار است و با آنكه مشيت پروردگار مطلق است، همواره در ايجاد موجودات و احداث حوادث، بر وفق نظام علت و معلول تعلق مى‏گيرد و آن حادثه‏اى را احداث مى‏كند كه علتى اقتضاى حدوث آن را داشته باشد ؛ يعنى شرايط حدوثش موجود و موانع آن مفقود بوده باشد. همچنين در عالم تشريع كسى را هدايت مى‏كند كه از ناحيه خودش تقاضاى هدايت داشته باشد، و به آن كسى رحم مى‏كند كه از او رحم بخواهد، و اما كسى كه از هدايت و رحم او اعراض مى‏كند او را هدايت ننموده و ترحم نمى‏كند.اين است سنت پروردگار در نظام تشريع، و اگر اينطور نبود قطعا نظام اسباب و قانون عليت و معلوليت باطل گشته و جاى خود را به گزاف و هرج و مرج مى‏داد، مصالح و حكم و هدفها لغو مى‏شد، و فساد اين نظام به نظام تكوين هم سرايت نموده آن را نيز باطل مى‏كرد ، براى اينكه برگشت تشريع بالأخره به تكوين است، اگر فساد در اين رخنه كند قطعا به آن نيز سرايت مى‏كند.

پرسمان دانشجویی