محدوده دانش انسان | کتابخانه مجازی الفبا

آيا حدي نهايي براي ميزان دانش و دانايي آدمي وجود دارد؟

خداوند متعال می فرماید: « أَلا إِلَى اللَّهِ تَصيرُ الْأُمُورُ . ــــــــ آگاه باشيد كه همه ی امور بسوى خدا در حال صیرورت و شدن هستند.» (الشورى:53) در این آیه ی شریفه غایت سیر موجودات بسوی خدا رفتن معرّفی شده است. و چون خدا وجود نامحدود است لذا هیچ کس به او نمی رسد. لذا خدا نفرود همه ی امور به خدا می رسند بلکه فرمود همواره به سوی او می روند یعنی این روند دائمی و ابدی است. از نصوص دینی به وضوح روشن است که در این کاروان رو به خدا ، انسان قافله سالار هستی است. پس نقطه ی پایانی برای سیر کمالی انسان نیست. حتّی در بهشت نیز نوعی تکامل به نحو تجدّد امثال وجود دارد و همواره اهل بهشت در حال تقرّب به خداوند متعالند. « ‏يُقَالُ لِقَارِئِ الْقُرْآنِ اقْرَأْ وَ ارْقَ فَكُلَّمَا قَرَأَ آيَةً رَقِيَ دَرَجَةً » ( أمالي الصدوق ،ص359 ) . حتّی خود بهشت و نعمات آن نیز دم به دم برای اهل بهشت نو می شود لکن به نحو سیر از ظاهر به باطن . « وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِها. » (البقرة : 25 ) تا آنجا که استفاده از هر نعمت بهشتی ، معرفت تازه ای برای اهل بهشت در بردارد. چرا که جنس نعمات بهشت یا از علم است یا از عمل و هر عملی نیز قائم به علمی است. پس انسان دائماً در تزاید معرفت است و حدّ پایانی ندارد.
امّا در این بین اهل بیت(ع) حساب ویژه ای دارند. برای این چهارد نور پاک صیرورت و حرکت دائمی منتفی است .

چون این چهارده وجود الهی مظهر اسم اعظم حقّ تعالی و وجه الله هستند که بالاتر از آن دیگر مقامی برای انسان نیست که اینان در آن سیر نمایند. لازمه ی هر سیر روحی گذر از حجابهاست امّا بین اینها و خداوند متعال هیچ حجابی جز حجاب خدایی نیست که آن هم دریدنی نباشد. لذا حقیقت قدسی چهارده معصوم که مظهر اسم الله هستند نامحدود ظلّی است.

لذا اینها خزائن علم نامحدود خدا ، مجلای ظهور قدرت نامحدود خدا و اسم اعظم او هستند که ارکان هستی را پر ساخته است. امیرالمومنین (ع) فرمودند: « نَحْنُ الِاسْمُ الْمَخْزُونُ الْمَكْنُونُ نَحْنُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى الَّتِي إِذَا سُئِلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا أَجَابَ نَحْنُ الْأَسْمَاءُ الْمَكْتُوبَةُ عَلَى الْعَرْشِ وَ لِأَجْلِنَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وَ الْعَرْشَ وَ الْكُرْسِيَّ وَ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ وَ مِنَّا تَعَلَّمَتِ الْمَلَائِكَةُ التَّسْبِيحَ وَ التَّقْدِيسَ وَ التَّوْحِيد.» ( بحار الأنوار ، ج‏27 ،ص38) همچنین فرمودند: « أَنَا عِلْمُ اللَّهِ وَ أَنَا قَلْبُ اللَّهِ الْوَاعِي وَ لِسَانُ اللَّهِ النَّاطِقُ وَ عَيْنُ اللَّهِ وَ جَنْبُ اللَّهِ وَ أَنَا يَدُ اللَّه‏ » (التوحيد للصدوق ، ص 164)

پرسمان دانشجویی