نياز جهان به خدا | کتابخانه مجازی الفبا

برخي اعتقاد دارند که خداوند هنگامي که اين جهان را آفريد، براساس مجموعه‌اي از قوانين آفريد که به اراده و خواست خدا کار مي‌کنند. خدا بعد از اينکه جهان را آفريد همه چيز را رها کرد و ديگر هيچ قدرتي براي دخالت در امور و ايجاد تغيير در آنچه آفريده ندارد و دست خدا از اين جهان کوتاه است. پس به هنگامي که سرنوشت ما مي گذرد او همه چيز را تعيين کرده و ساخته و ما انجام مي دهيم و آنچه که به سر ما بايد بيايد، مي آيد چه دعا بکنيم و چه دعا نکينم قبلا اجابت شده و يا اجابت نشده است پس او با ما تماس ندارد و در اين حد که ما بايد در همان اندازه تعيين شده با او صحبت کرده و يا از او دور شده ايم او وجود مستقيم ندارد زندگي ما بشرها قبلا مانند يک فيلم تعيين شده همه چي انجام شده است، آنچه که بايد انجام مي شده، انجام شده است اين افکار مرا ناراحت مي کند که من وقتي با خدا گفتگو و يا صحبت مي کنم او مرا رها کرده است و دخالتي ندارد و نبايد او را احساس کنم آنچه مي خواهد بسر من بايد بيايد مي آيد، چه خوب و يا چه بد پس من نبايد از او درخواستي داشته باشم چون او دخالتي ندارد و دست خدا از اين جهان کوتاه است. خواهشم مي کنم پاسخ مرابدهيد تا من بدانم که خداوند مرا رها کرده و دخالتي در اين جهان ديگر ندارد يعني دست خدا از اين جهان کوتاه است پس چگونه مي توانيم ارتباط برقرار کنيم پس در نتيجه ارتباط خدا و بنده نمي تواند وجود داشته باشد.

این عقیده که عالم تنها در حدوث و ایجادش محتاج علّت (خدا) است و در بقاء و تدبیرِ لحظه به لحظه اش هیچ احتیاجی به علّت (خدا) ندارد ؛ اصالتاً فکری بنی اسرائیلی است که هم در بین برخی متکلّمین اسلامی راه یافته ، هم در مغرب زمین کسانی به آن گراییده و ایده ی ساعت ساز لاهوتی را مطرح نموده و چنین پنداشته اند که رابطه ی خدا و خلق مثل رابطه ی ساعت ساز با ساعت است. لکن نه متکلّمین شیعه چنین پنداری را قبول دارند و نه حکمای اسلامی آن را می پذیرند. قرآن کریم نیز در آیات متعدّدی با صراحت تمام بر این عقیده خطّ بطلان کشیده است. به آیات زیر توجّه فرمایید:
الف ـ « وَ قالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْديهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ يَداهُ مَبْسُوطَتانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشاءُ وَ لَيَزيدَنَّ كَثيراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْياناً وَ كُفْراً وَ أَلْقَيْنا بَيْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ كُلَّما أَوْقَدُوا ناراً لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَ يَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَساداً وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدين‏ ـــــ و يهود گفتند: « دست خدا بسته است.» دستهايشان بسته باد! و به خاطر اين سخن ، از رحمت(الهى) دور شوند! بلكه هر دو دست او ، گشاده است ؛ هر گونه بخواهد ، مى‏بخشد ، ولى اين آيات ، كه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده ، بر طغيان و كفر بسيارى از آنها مى‏افزايد. و ما در ميان آنها تا روز قيامت عداوت و دشمنى افكنديم. هر زمان آتش جنگى افروختند، خداوند آن را خاموش ساخت؛ و براى فساد در زمين، تلاش مى‏كنند؛ و خداوند، مفسدان را دوست ندارد.» (المائدة:64)
ملاحظه می فرمایید که خداوند متعال با صراحت تمام این عقیده ی یهودی را ، که ساخته شده تا در سایه ی آن ظلم و ستمهای خودشان را توجیه کنند ، باطل دانسته ؛ و می فرماید که: هر دو دست خدا ، یعنی دست جمال و جلال گشاده است و او هر دم هم با اسماء جلال خود ظهور دارد هم با اسماء جمالش.
ب ـ « وَ رَفَعْنا فَوْقَهُمُ الطُّورَ بِميثاقِهِمْ وَ قُلْنا لَهُمُ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُلْنا لَهُمْ لا تَعْدُوا فِي السَّبْتِ وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ ميثاقاً غَليظاً (154) فَبِما نَقْضِهِمْ ميثاقَهُمْ وَ كُفْرِهِمْ بِآياتِ اللَّهِ وَ قَتْلِهِمُ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ قَوْلِهِمْ قُلُوبُنا غُلْفٌ بَلْ طَبَعَ اللَّهُ عَلَيْها بِكُفْرِهِمْ فَلا يُؤْمِنُونَ إِلاَّ قَليلاً (155) وَ بِكُفْرِهِمْ وَ قَوْلِهِمْ عَلى‏ مَرْيَمَ بُهْتاناً عَظيما ـــــ و كوه طور را به اعتبار پيمانشان بالاى سرشان برافراشتيم و به ايشان گفتيم: فروتنانه از اين دروازه وارد شويد، و گفتيم: حرمت شنبه را نشكنيد [و صيد نكنيد] و از ايشان پيمانى محكم گرفتيم. پس به سزاى پيمان شكنى‏شان، و انكار آيات خدا، و كشتن پيامبران به ناحق، و به خاطر گفتارشان كه: دل‏هاى ما در غلاف است [لعنتشان كرديم‏]، بلكه خدا به خاطر كفرشان بر دل‏هاى آنها مهر زد و جز اندكى ايمان نمى‏آورند. و [نيز] به سزاى كفرشان و آن تهمت بزرگى كه به مريم زدند.» (نساء:154 ـ 156 )
طبق این آیات شریفه نیز بنی اسرائیل هر گناهی را مرتکب می شدند و وقتی انبیاء آنها را نهی از منکر می نمودند ، می گفتند: قُلُوبُنا غُلْفٌ ، یعنی قلبهای ما بسته و در غلاف است ، یعنی خدا اراده کرده که ما هدایت نشویم ؛ پس هدایت شدنی نیستیم. امّا خداوند پاسخ می دهد که چنین نیست که آنها می گویند: بلی جز اندکی از آنها هدایت نمی شوند ؛ امّا نه به خاطر اینکه خدا از ازل چنین اراده نموده ؛ بلکه به این علّت که پیمانهای الهی را شکسته اند و انبیاء را کشته اند و به مریم عذرا تهمت فحشا زده اند. پس مهر شدن دلهای آنها به خاطر اعمال خودشان است.
پ ـ « سَيَقُولُ الَّذينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَيْ‏ءٍ كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتَّى ذاقُوا بَأْسَنا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ تَخْرُصُون‏ ــــــ به زودى مشركان(براى تبرئه خويش) مى‏گويند: « اگر خدا مى‏خواست ، نه ما مشرك مى‏شديم و نه پدران ما ؛ و نه چيزى را تحريم مى‏كرديم.» كسانى كه پيش از آنها بودند نيز ، همين گونه دروغ مى‏گفتند ؛ و سرانجام(طعم) كيفر ما را چشيدند. بگو: « آيا دليل روشنى(بر اين موضوع) داريد؟ پس آن را به ما نشان دهيد؟ شما فقط از پندارهاى بى‏اساس پيروى مى‏كنيد ، و تخمينهاى نابجا مى‏زنيد.» (الأنعام:148)
در این آیه ی شریفه نیز ملاحظه می فرمایید که مشرکان برای توجیه شرک خود ، آن را مستند به خواست خدا کرده می گویند: اگر خدا می خواست ما مشرک نمی شدیم ؛ پس اگر مشرکیم ، خدا چنین خواسته است. امّا خدا این گفتار را دروغ و پندار باطل معرّفی کرده گزارش می دهد که در گذشته نیز کسانی چنین پندارهای باطلی داشته اند ؛ که شاید مراد همان بنی اسرائیل باشند.
ت ـ « قالَ رَبُّنَا الَّذي أَعْطى‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‏ ـــــ (حضرت موسی ) گفت: « پروردگار ما همان كسى است كه به هر موجودى، آنچه را لازمه ی آفرينش او بوده داده؛ سپس هدايتش كرده است.» (طه:50)
این آیه ی شریفه بیان می کند که خداوند متعال موجودات را بعد خلق نمودن رها نکرده است ؛ بلکه بعد از خلقت آنها را به سمت غایتشان هدایت می کند.
ملاحظه می فرمایید که قرآن کریم با صراحت تمام عقیده ی ساعت ساز لاهوتی را ناصواب و یاطل معرّفی می کند ؛ و سرنوشت انسانها را به دست اختیار خودشان می سپارد ؛ و البته هر که را هم که دنبال هدایت باشد ، هدایت می کند و کسانی را که بهانه جویی کرده در صدد توجیه عملکرد ناصواب خویشند ، نه تنها هدایت نمی کند ، بلکه آنها را در گرداب گمراهی چنان ساقط می کند که راه خلاصی نداشته باشند.
« إِنَّ اللَّهَ لا يَسْتَحْيي‏ أَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَأَمَّا الَّذينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلاً يُضِلُّ بِهِ كَثيراً وَ يَهْدي بِهِ كَثيراً وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقينَ ـــــــ خداوند از اين كه به پشه ، و حتّى كمتر از آن، مثال بزند شرم نمى‏كند. (در اين ميان) آنان كه ايمان آورده‏اند ، مى‏دانند كه آن ، حقيقتى است از طرف پروردگارشان ؛ و امّا آنها كه راه كفر را پيموده‏اند ، (اين موضوع را بهانه كرده) مى‏گويند: « منظور خداوند از اين مثل چه بوده است؟!» (آرى،) خدا جمع زيادى را با آن گمراه ، و گروه بسيارى را هدايت مى‏كند ؛ ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى‏سازد.» (البقرة:26)
یعنی هر که راه فسق و بهانه جویی پیش گیرد چنین نیست که خدا از گمراه شدن او زیانی ببیند ، بلکه خدا تا آنجا که شخص لیاقت دارد او را همچنان هدایت می کند ولی آنگاه که بی شرمی را از حدّ گذراند همین آیات روشنگر را کور کننده ی چشمان تاریک بین او قرار می دهد. « وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لا يَزيدُ الظَّالِمينَ إِلاَّ خَساراً ــــ و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مؤمنان، نازل مى‏كنيم؛ و ستمگران را جز خسران(و زيان) نمى‏افزايد.» (الإسراء:82)
« قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكيل‏ ـــــ بگو: «اى مردم! حق از طرف پروردگارتان به سراغ شما آمده ؛ هر كس(در پرتو آن) هدايت يابد ، براى خود هدايت شده؛ و هر كس گمراه گردد، به زيان خود گمراه مى‏گردد؛ و من وکیل شما نيستم.» (يونس:108)
« وَ يَقُولُ الَّذينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي إِلَيْهِ مَنْ أَناب ـــــ كسانى كه كافر شدند مى‏گويند: « چرا آيه (و معجزه)اى از پروردگارش بر او نازل نشده است؟!» بگو: « خداوند هر كس را بخواهد گمراه ، و هر كس را كه به سوی او بازگردد ، به سوى خودش هدايت مى‏كند.» (الرعد:27)
یعنی كمبودى در معجزه‏ها نيست ؛ لکن لجاجت آنها مانع هدایت شدن آنهاست. لذا خودشان راه هدایت را به روی خودشان بسته اند.
« إِنَّا أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ فَمَنِ اهْتَدى‏ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكيلٍ ـــــ ما اين كتاب(آسمانى) را براى مردم به حق بر تو نازل كرديم؛ هر كس هدايت را پذيرد به نفع خود اوست؛ و هر كس گمراهى را برگزيند، تنها به زيان خود گمراه مى‏گردد؛ و تو وکیل آنها نيستى‏.» (الزمر:41)

پرسمان دانشجویی