سلفيت و وهابيت | کتابخانه مجازی الفبا

آيا سلفيت همان وهابيت است؟ در صورت فرق داشتن ، اشتراک و تمايز اين دو چيست؟

در حقيقت وهابيت كه ما آنها را وهابي مي‌ناميم آنها خود را سلفيه يعني پيروان سلف صالح معرفي مي‌كنند كه سلف صالح را نسل اول و دوم و سوم بعد از رسول خدا صلّي الله عليه و آله (البته آن گروه از اين سه نسل كه با عقايد وهابيت همخوان است) معرفي كرده و خود را از پيروان آن سه نسل مي‌دانند. به عبارت ديگر خود را پيروان صحابه، تابعين و تابعينِ تابعين دانسته و اين تفاوت در اسم‌گذاري است كه ما شيعيان بيشتر سلفيه را وهابيت مي‌ناميم چون بروز و ظهور اصلي وهابيت از قرن دوازدهم و با حمايتي كه از محمد بن عبدالوهاب كه پيرو عقايد ابن تيميه (متوفاي 725 هـ .) توسط استعمار انگليس و بعد‌ها خاندان آل سعود شكل گرفت و در برخي موارد شاهديم كه وهابيت امروز از ناميدن آنها به وهابيت ناراحت مي‌شوند؛‌ به هر حال مطالب ديگري در باره سلفيت و وهابيت به شرح زير است: سلفيت و مراحل سه گانه تاريخى آن سلفيت مکتبى است مبتنى بر بازگشت به سيره و انديشه که به حديث گرايى شناخته مى‌‌شود. عمده ويژگي‌هايى اين مکتب اخذ به ظواهرآيات و روايات و نفى هر گونه تفسير و تاويل، مى باشد. اين جريان فکرى در پى علل و عواملى شکل گرفت که مهمترين آنها ضايعه جبران ناپذير از دست رفتن گنجينه احاديث پس از منع کتابت حديث در زمان عمر. تلاش‌هاى معاندان و مخالفان در ترويج اسرائيليات و خرافات، امکان بودن تمسک به ظواهر احاديث، آشنا نبودن بسيارى از سلف با علوم عقلى و حقايق عميق اسلامى، در نگه‌داشته شدن مردم از معارف اهل بيت، جدال‌هاى مکاتب کلامى و ظهور افکار گوناگون و نيز پيدايش مکاتب راى و قياس و اجتهادات عقلى است. الف: سلفيت نخستين پيشگامان سلفيت نخستين مالک بن انس، سفيان بن ثورى، ابن ابى ليلى، داوود بن اصفهانى، ابن مبارک اسحاق بن راهوى و حسين بن على کرابيى بودند. اين دوره که همان ويژگي‌هاى فوق الذکر سلفيت را داشتند در مکتب حديثى احمدبن حنبل به عنوان يک انديشه و روش سامان يافته تجسم يافت. عقايد اشعرى که بعدها انجام يافت تلفيقى بود از عقايد و مکتب احمد که با نوعى عقلانيت آنرا تعديل کرده بودند. اگر چه چالش‌هاى بين متکلمان اشاعره و اهل بيت حديث به مرور تشديد شد و به انزواى اهل حديث و سلفيت نخستين و غلبه اشاعره منجر شد. ب: سلفيت قرن هشتم با ظهور ابوالعباس احمدبن عبدالحليم معروف به ابن تميمه و شاگردش ابن قيم جوزى در اين قرن سلفيت احياء مجدد گرديد و در غالبى ضد علوى و با گرايشات عثمانى، علاوه بر عقايد و افکارات سلفيت اول، بدعت شمردن و شرک دانستن تبرک، توسل، شفاعت، زيارت قبور اولياء، بزرگداشت مواليد و وفايات، در حوزه توحيد و بدعت، و... را نيز به سلفيت افزود. ج: سلفيت جديد سلفيت قرن هشتم که با تبعيد و زندانى شدن ابن تيميه و مردود شدن افکارش به حاشيه رانده شده بود با بروز محمدبن عبدالوهاب نجدى در قرن دوازدهم جان دوباره‌اى گرفت و اين باره نيز بر گستره عقايد خود با حرام دانستن مظاهر تمدن جديد از قبيل راديو، تلفن، قهوه، کتب منطق و بدعت شمرده آن افزود. در اين دوره سلفيت با شدت بيشترى به ميدان آمد و با همکارى جانب حکومت آل سعود به ترويج و تبليغ خود همت گمارد. عقايد وهابيت: حافظ وهبه از نويسندگان معروف وهابى، آراء و عقايد وهابيت را در امور کلى زير خلاصه نموده است: 1 ـ بازگشت به کتاب خدا و سنت پيغمبرى و پيروى راه سلف صالح (صحابه پيامبر وتابعين) در فهميدن آيات و احاديث از قبيل آيات و روايات مربوط به اعتقاد به رؤيت و اثبات جهت و جسم براى خدا و يا معصوم نبودن پيامبران قبل از بعثت و...). نقد اين دسته افکار را مى‌توان در کتاب «الوهابية والتوحيد» آقاى کورانى ملاحظه نمود. 2 ـ مبارزه و جنگ با بدعت‌ها و منکرات (البته هر آنچه که خود بدعت مي‌شمارند)، مخصوصاً چيزهايى که موجب شرک مى باشد از قبيل توسل(در صورتي که توسل جنبه وجوبي دارد)، قسم به غير خدا، استمداد و استشفاء از غير خدا و شفاعت طلبيدن از آنان و... 3ـ تعريف نکردن و تمجيد ننمودن درباره پيغمبر و اولياء به ويژه پس از مرگ و در نظر نگرفتن نيروها و امداهاى غيبى و فوِق العاده براى آنان و موثر نبودن و يا فقدان ارتباط ارواح آنان با اين دنيا. آنچه در فوق اشاره گرديد خلاصه‌اى بود از افکار و عقايد وهابيت که با توجه به بناى نوشتار بر اختصار نگاشته شد و براى آشنايى بيشتر مى توان به کتاب‌هاى «منهاج السنه»، «مجموعه الرسائل الکبرى» ، «الفتاوى الکبرى»، «الجواب الباهر فى زوار المقابر» و «الرد على الاختايى» از ابن تميمه، کتاب‌هاى «التوحيد» ، «المهدية النسيه»، «خلاصة الکلام» ، «کشف الشبهات عن خالق الارض و السموات» و رساله «اربع قواعد» از محمدبن عبدالوهاب، کتاب «تطهير الاعتقاد» محمدبن على شوکانى صنعانى و يا «ابن تميمه حياته و عصره و آرائه و فقهه» از محمد ابوزهره و بالاخره «حيات شيخ الاسلام ابن تميمه» از محمد البيطار مراجعه نمود. و يا مي‌توانيد جهت آشنايي بيشتر با عقايد وهابيت و پاسخ به شبهات و ردّ متنه وهابيت به آدرس اينترنتي زير مراجعه نماييد: WWW.VALIASR_AJ.COM و يا در صورت ايجاد مشكل در آدرس سايت مي‌توانيد در سايت جستجوگر گوگل به فارسي مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر را جستجو كنيد كه اولين سايت اين سايت را به شما معرفي خواهد كرد.

پرسمان دانشجویی