چگونگي حسابرسي | کتابخانه مجازی الفبا

روز حساب و کتاب، خداوند به تنهايي به حسابها رسيدگي مي کند يا مأموراني دارد؟

از آيات الهي،در قرآن كريم استفاده مي شود كه خداوند در بسياري از امور، كساني را مامور انجام آن امور مي كند؛ به آيات زير وتفسير آنها توجه كنيد:
درآيه 50 سوره انفال؛ سخن از ماموراني است كه براي قبض روح ، به كار گرفته شده اند،:
«وَ لَوْ تَرى‏ إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ و ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ»
روى سخن، با رسول گرامى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است و بقرينه، آيه مبنى بر اعلام حال كفار قريش و مشركين است كه در معركه بدر بخاك هلاكت افتادند،
« اى رسول گرامى، چنانچه مشاهده نمودى هنگامى كه در صحنه خونين بدر ،كفار، بخاك هلاكت افتاده بودند، فرشتگان غلاظ كه مأمور قبض ارواح پليد آنها بودند، بر آنها احاطه نموده با تازيانه‏ها از هر سو برخسار و جوارح و پشت و پس آنها پيوسته مى‏نواختند.»
و ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ:فرشتگان ،خطاب عقوبت آميز بارواح پليد آنها نموده كه بچشيد درد و سوز و گداز تازيانه‏هاى آتشين را.
از آيه چند امر ميتوان استفاده نمود:
1- فرشتگان ،كه مأمور قبض ارواح پليد كفار و بيگانگان هستند، بسيارند و همه آنها از جمله قواى عامل ملك الموت بوده و فرمانرواى آنها عزرائيل عليه السّلام است كه بفرمان پروردگار، بوسيله آن فرشتگان، پيوسته مأموريت خود را اجرا مى‏نمايند.
2- از اطلاق آيه (قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ) 12- 32 استفاده مى‏شود كه پس از مرگ و قطع تدبير روح از بدن در عالم برزخ روح تحت ولايت و سيطره ملك الموت و يا فرشته‏اى از اعوان او خواهد بود و نعمتها و عقوبتها نسبت به هر يك از ارواح بشر در عالم برزخ به وساطت آنها ميرسد و افاضه ميشود.
3- ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ:
امر وارد شده در آيه ؛ تكوينى و به جهت اجراى مأموريت است، فرشتگان كه مأمور قبض ارواح پليد آنها بودند، پيوسته مأموريت خود را اجرا مى‏نمايند و با نواختن تازيانه‏هاى آتشين آنها را عقوبت خواهند نمود.
اين آيه ؛گر چه راجع به حساب وکتاب ، نيست، اما بر اجرای عقوبت الهی توسط ملا ئکه دلالت می کند.
4- ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ:
ايدى، از يد، گرفته شده، بمعناى قدرت و نيرو است.
آيه، بيان سخنان تهديدآميز فرشتگان است كه مأمور اجراى عقوبت به ارواح پليد بيگانگان هستند.
در كتاب فقيه از امام صادق عليه السّلام روايت نموده از اين حقيقت سؤال شد؛ فرمود : پروردگار عز اسمه، براى فرشته ملك الموت اعوان و انصارى قرار داده كه ارواح بشر را قبض مى‏نمايند؛ مانند صاحب شرطه، كه اعوان و يارانى از بشر دارد و بمنظور اجراى دستورات خود اعزام مينمايد، و فرشتگان ارواح بشر را قبض مى‏نمايند، نيروها كه در اعضاء و جوارح درونى و بيرونى است، ملك الموت آنرا قبض نموده، ساحت پروردگار نيز از ملك الموت اخذ مينمايد
اما راجع به حساب وکتاب ، دليل نقلی، نيافتيم ؛ از نظر عقلي نيز هر دو صورت ممکن است ،در نتيجه نمي توان بطور قاطع در اين زمينه چيزي گفت ، ليکن با توجه به اينکه در نصوص ديني هرگاه سخن از حساب و کتاب آمده يادي از غير خدا نشده است مي توان احتمال قوي داد که امر حسابرسي اختصاص به خدا دارد.

پرسمان دانشجویی