لقب رافضي | کتابخانه مجازی الفبا

اخيرا در يک سايت گفتگوي مسلمانان متوجه شدم که اهل تسنن ما شيعيان را رافضي مي خوانند، مي خواستم بدانم آيا رافضي، فرقه اي از تشيع است يا چيز ديگري است؟ خواهشمند است با شرح و توضيح باشد.

احمد بن خليل از معروفترين لغويون عرب درباره واژگان رفض و مشتقات آن مى‏نويسد:
رفض: رها كردن تو چيزى را. و رفض عبارت از چيز متحرك و متفرق است و به أرفاض جمع بسته مى‏شود، مانند متفرق شدن قوم در سفر...روافض: سپاهيانى كه فرمانده خود را رها مى‏سازنند و از وى كناره مى‏گيرند. و هر گروهى را رافضى است كه عبارت از گروهى است كه داراى رأى و جدال مى‏باشد كه به آنها روافض مى‏گويند و به آنها نسبت رافضى مى‏دهند.(1)
لسان العرب نيز چنين معنايى را از اين واژه دارد و رفض را به معناى رها كردن و ترك نمودن و متفرق شدن مى‏داند. و اضافه مى‏كند كه روافض گروهى از شيعه هستند كه به اين نام مشهور شده‏اند، زيرا زيد بن على را رها كردند. اصعمى مى‏گويد: آنها با زيد بيعت كردند، سپس از او خواستند كه از شيخين تبرى جويد، تا با او به جنگ - عليه بنى اميه - بپردازند. اما وى از اين كار خوددارى كرد و گفت: آن دو وزير جد من بوده‏اند. پس آنها او را رها كردند و از وى متفرق شدند و به رافضى معروف شدند.(2)
طريحى در مجمع البحرين نيز اين داستان را همين گونه بيان مى‏كند. و اضافه مى‏كند كه سپس اين لقب به غلات شيعه و هر كسى كه طعن صحابه را جايز بشمارد، اطلاق شد.(3)
اما چگونه شد كه شيعه به رافضى معروف گرديد؟ با كنكاش در تاريخ اسلام ديده مى‏شود كه اين لقب را مخالفان شيعه معمولاً براى مزمت و بدگويى از شيعيان به كار مى‏بردند و هم اكنون نيز اين اين چنين است. به عبارت ديگر اصطلاح رافضى، نوعى نامگذارى سياسى از سوى مخالفان و معاندان شيعه است كه براى سركوب و مزمت و ديگر بهره‏هاى سياسى عليه شيعه به كار مى‏برده‏اند.
اكثر مورخان شروع اين اصطلاح را از داستان زيد بن على و رها كردن برخى از سپاهيان وى به دليل موضع‏گيرى نسبتاً ملايم زيد درباره دو خليفه اول مى‏دانند.(4) اما ابوالحسن اشعرى دليل نامگذارى شيعه به رافضى را اين مى‏داند كه آنها به امامت ابوبكر و عمر تن در ندادند و بر اين اعتقاد بودند كه حضرت على (عليه السلام) از جانب پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) به امامت منصوب شده‏اند و بر اين امر نص خاص است.(5) كه اين نظر از ديگر نظرها صحيح تر مى‏نمايد. در كتب تاريخى و روايى، نسبتهاى بسيارى مى‏بينيم كه به شيعيان و امامان معصوم لقب رافضى داده شده است.
چنانكه جابر بن يزيد جعفى از اصحاب امام سجاد (عليه السلام) مى‏گويد: با ظهور بنى اميه خونهاى ناحق حلال شد. و لعن و بيزارى از امير مومنان (عليه السلام) در منبرها به مدت هزار ماه جريان يافت و شيعيان در همه شهرها مورد تعقيب بودند و حالت استيصال داشتند و مورد خيانت واقع مى‏شدند و هر كس كه امير مومنان را نفرين نمى‏كرد و از ايشان بيزارى نمى‏كرد، كشته مى‏شد. جابر بن يزيد مى‏گويد من از بنى اميه و پيروان آنها به امام سجاد صلوات الله عليه شكايت بردم و جريان ستم بنى اميه بر شيعيان را بيان كردم كه در ضمن آن اشاره دارد كه شيعيان را به تهمت رافضى مى‏گيرند و مى‏كشتند.(6) اين داستان نشان مى‏دهد كه مبدأ و مبدع لقب رافضى بنى اميه و پيروان لقب ساز آنها بوده است كه مى‏خواستند با بيان اين تهمت كه شيعه فرقه‏اى مى‏باشد كه از امت اسلامى خارج شده است و در جامعه اسلامى ايجاد تفرقه كرده است و بنابراين خونش حلال است، شيعيان را نابود و سركوب كند و نام ائمه اطهار و به ويژه امير مومنان را از صحنه روزگار محو كند و يا لااقل با بدنام كردن آنها در طول تاريخ، كينه تاريخى خود را از خاندان پيامبر و پيروان آنها بگيرد.
چنين حالت مخالفت و عنادى در زمانها بعد و حكومت بنى عباس نيز ادامه يافت و مكرر در مكرر شيعيان با تهمت رافضى مورد تعقيب و آزار و اذيت و كشتار واقع مى‏شدند. تا جايى كه محبت به اهل بيت نيز به تهمت رافضى رانده مى‏شد، به گونه‏اى كه شافعى از ائمه چهارگانه اهل سنت نيز در معرض چنين تهممتى بود و به اين خاطر در شعرى خود را رافضى مى‏نامد:
ان كان رفضاً حب آل محمد فليشهد الثقلان انى رافض‏

اگر دوستى آل محمد رفض است، جن و انس شهادت دهيد كه من رافض هستم.(7)
در هر حال رافضى لقبى بوده است كه براى تحقير و توهين و مجوز آزار و اذيت به شيعيان داده مى‏شده است. حتى اهل بيت عصمت و طهارت نيز از اين لقب بى نصيب نبودند و به نام امام الرفضه معرفى مى‏شدند.(8) و هم اكنون نيز چنين جوسازيهايى كه چيزى جزء تهمت سياسى و ايجاد اختلاف در امت اسلامى است، ادامه دارد و استعمار نيز از آن حمايت مى‏كند.
چنانكه عبد المنعم سامرايى يكى از نويسندگان معاند معاصر درباره شيعه و آموزه آن مى‏نويسد:
«انديشه رافضى، آميزه‏اى از كينه‏هاى يهود، نصرانى و زرتشتى است كه همه همت آنها بر تلاش در نابودى دين استوار است. البته رافضى براى دنبال كردن هدف شوم خود يعنى پديده آوردن ترديد در پايه‏هاى آموزه‏هاى اسلام سرانجام رويارويى يكپارچه با آن، چهره مرموزانه پيوند دوستى با اهل بيت به ميدان آمده و حيله باطنى خود را با ظاهرى آراسته آميخته است. از اين رو، تظاهر به اسلام و مهرورزى به اهل بيت سپرى است كه اين گروه خطرناك و منحرف برگزيده تا در پوشش آن به نابودى اساس اسلام همت گمارد.»(9)
گمان ندارم مسلمانى چنين عبارتى را بخواند و خواستار نابودى شيعه به عنوان دشمن پيامبر و اسلام و قرآن نباشد. اين جريان سياسى و تفرقه افكن و ضد شيعه آموزه‏هاى شيعه به ويژه آموزه‏هايى چون امامت، عادل نبودن همه صحابه، زيارت قبور ائمه اطهار و توسل و شفاعت، برخى احكام شرعى چون ازدواج موقت و تقيه و... را به باد تمسخر مى‏گيرند و به شيعه تهمت اعتقاد به تحريف قرآن و ثمره داشتن ايمان بدون عمل و زناكار بودن برخى از زنان پيامبر را نسبت مى‏دهند كه شيعه و علماء آن از اين نظريه‏ها بيزارند و شديداً به مقابله با آنها پرداخته‏اند.
برائت ذمه شيعيان‏
از جمله تهمتهايى كه به شيعه زده مى‏شود اين سخن است كه شيعه معتقد است كه خداوند همه گناهان آنان را به دليل دوستى و محبت‏ورزيشان به آل محمد و پيروانشان آمرزيده است.(10) كه اين اعتقاد كه مخالف نص صريح قران و روايات اهل بيت عصمت و طهارت است، همچنين عقل نيز آن را سخيف مى‏شمرد، در نظر و بيان دانشمندان شيعه نيز با دلايل محكم رد شده است. آنها در كتابهاى متعدد كلامى و تفسيرى و فقهى خود با دلايل متعدد لزوم همراه بودن عمل صالح با ايمان را اثبات كرده‏اند. اصولاً سيره و روش زندگانى علماء و بزرگان شيعه محكمترين دليل بر بى‏پايه بودن چنين تهمتى به شيعيان است. راستى اگر شيعه معتقد به ايمان بدون عمل باشد، اين همه تلاش در جهت روشن كردن مواضع فقه و آداب شريعت و مشخص كردن مرز حرام و حلال و واجب و مكروه و مستحب و مباح و تأليف اين همه كتاب و بحث اجتهاد و تقليد براى چيست؟ متأسفانه نسبتى ناروا به شيعيان مى‏زنند و آنها پيرامون اين نسبت سخن مى‏گويند و شيعيان را گروهى نادان و بى ايمان و بى عمل معرفى مى‏كنند. شيعه معتقد است كه ايمان در كنار عمل صالح است و چنانكه عمل بدون ايمان فايده‏اى ندارد، ايمان بدون عمل نيز بى ثمر است و تنها همراهى ايمان و عمل صالح است كه راه نجات و برائت ذمه از آتش دوزخ مى‏باشد. ايمانى مستحكم به اصول دين - توحيد و نبوت و معاد و امامت و عدل - و عملى صالح و برخاسته از ايمان و شريعت اسلامى به ويژه به فروع اساسى اسلام يعنى نماز و روزه و زكات و خمس و حج و امر به معروف و نهى از منكر و تولى و تبرى و جهاد. رساله‏هاى عمليه كه در خانه هر شيعه با ايمانى پيدا مى‏شود، راه عمل صالح برخاسته از ايمان و شريعت را بيان مى‏سازند.

پرسمان دانشجویی