ترس از عذاب الهی | کتابخانه مجازی الفبا

آيا انجام اعمال اخلاقي و پسنديده كه منشا آن ترس و اجبار باشد ارزشي دارد؟ اگر نه چرا قرآن از اين شيوه نيز استفاده کرده است؟ الله خيلي ترسناک است و مدام بندگانش را از آتش جهنم و ساير عذاب ها مي ترساند تا اگر انسان ها از طريق راه هاي ديگر ايمان نياوردند از ترس، ايمان بياورند! آيا خدا واقعا انقدر بي رحم است؟ و آن دسته از بندگانش را که گمراهند به آن شدتي که در کتابش گفته مجازات مي کند؟ قرآن واقعا کلام خداست؟

در پاسخ به اين پرسش به نکاتي اشاره مي گردد:
1 ـ دانشمندان علوم تربيتي و روان شناسان بر اين باورند که براي تربيت و پرورش استعدادها و توان مندي هاي انسان به دو ابزار نياز است؛ يکي ابزار تشويق و ديگري تنبيه،
قرآن کريم از اين دو واژه به «تبشير» و «انذار» تعبير نموده است.
انسان ها نسبت به تکاليفي که بر عهده آنها نهاده شده متفاوتند؛ برخي ابزار تشويق و ترغيب در آنها کارسازتر و موثرتر است و براي جلب منافع و سود بيشتر فعاليت مي نمايند و برخي ابزار تنبيه و هشدار و تهديد در انها کارسازتر و مفيدتر است.
خداوند در قرآن کريم پيامبران خود را به عنوان «مبشر و منذر» نام برده و بر آنها اين دو ابزار را تعريف نموده که آنها بايد نسبت به مومنين بشارت دهند و تشويق کننده باشند و نسبت به انسان هاي لجوج و معاند و کافر بيم دهند و منذر باشند: در ذيل به آياتي اشاره مي شود:
«إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا» (بقره/119) و «فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَتُنذِرَ بِهِ قَوْمًا لُّدًّا» (مريم/97)
از اين دسته آيات در نکته به دست مي آيد:
1 ـ خداوند نيز از روش عقلاء براي تربيت انسان ها استفاده نموده و در کنار تبشير و مژده دادن و تشويق نمودن از ابزار بيم دادن و انذار نيز استفاده نموده است؛ به گونه اي که واژه تبشير و بشارت به همان اندازه واژه انذار در قرآن تکرار شده پس چنين نيست که قرآن تنها از ابزار انذار و بيم دادن استفاده کرده باشد بلکه بر هر دو روش به يک اندازه تاکيد مي کند.
نکته ديگر اين که انذار دادن و بيم دادن نسبت به کساني است که در گمراهي و لجاجت و عناد خود با حقيقت فرو رفته و از حد انسانيت خارج شده اند؛ اين دسته از انسانها چون غرق در لذت ها و خوشي هاي مادي و حيواني هستند، توجهي به بشارت ها و مژده ها و تشويق هاي الهي ندارند زيرا حاضر نيستند از لذت هاي نقد و حاضر در آن به راحتي بگذرند و به يک وعده تشويقي دل خوش کنند؛ چنين افرادي جز با ابزار انذار و ترساندن آنها از عواقب کارهاي زشت اصلاح نمي شوند. لذا انذار خداوند براي لجوجان، کافران و غافلان است. و بشارت خداوند براي مومنان و مسلمانان مي باشد.
2 ـ آتش جهنم بر اساس آيات قرآن کريم چيزي جز باطن و حقيقت اعمال زشت و ناپسند انسان نيست؛ آتش دوزخ همان باطن دروغ، ظلم، و گناهاني است که انسان انجام مي دهد؛‌ بنابراين خداوند انسان را از پيامدهاي سوء و نتايج بد عملکر خود انسان خبر مي دهد؛ مانند پدري دلسوز که فرزند خود را از شرکت در مجالس گناه و بي بندو باري هشدار داده و او را از نتايج منفي کارش آگاه مي سازند؛ و اين در حقيقت حکايت از لطف و مهرباني خداوند بر بندگانش دارد. به بيان ديگر انذار و بيم دادن خاوند به رحمت و مهرباني او نسبت به بندگانش باز مي گردد؛ او چون براي عاقبت و فرجام بندگانش بيم ناک است، با اين ابزار مي خواهد آنها را از ادامه راه نادرستشان باز دارد و به راه هدايت دعوت نمايد. بنابراين انذار خداوند هم نشانگر رحمت و مهرباني و رأفت خداوند بر بندگان است و هم اين کار به سود و نفع آنهاست زيرا انذار عاملي بازدارنده براي ارتکاب گناهان و لغزش هاست.
3 ـ خداوند نيازي به هدايت و دين داري و ايمان دارد، ما به رحمت و هدايت او نيازمنديم ولي او غني و بي نياز مطلق است. اگر همه مرد روي زمين کافر گردند ذره اي از قدرت و عظمت و بزرگي او کاسته نخواهد شد و زياني به او وارد نخواهد آمد.
پس او براي هدايت ما از چنين شيوه اي استفاده مي نمايد؛ در حالي که او عالم به همه روش هاي تربيتي است و مي داند براي انساني که خود سازنده آن است از چه شيوه و ابزار تربيتي استفاده کند.
بنا براین میتوان گفت :ارزش دارای مراتب ودرجات است.بهترین وعالی ترین درجه فعل اخلاقی این است که برای تقرب وجلب رضایت پروردگار باشدچنانکه از امیر المومنین علی (ع)نقل شده که فرمودند خداوند را عبادت میکنم به خاطر اینکه اورا شایسته عبادت یافتم ،ونیز به خاطر عشق ومحبت به او اورا می پرستم.
البته این برترین درجه عبادت است که برای همگان میسور وممکن نیست .درجات نازلترفعل اخلاقی ممکن است به خاطر ترس ازخداوند باشد یا طمع در بهشت وپاداش الهی واین درحد خود دارای ارزش میباشد گرچه درحد دسته اول نباشد .

پرسمان دانشجویی