انتخاب دين | کتابخانه مجازی الفبا

کسي که مسلمان نيست ولي پدر و مادر مسلمان دارد، در صورتي که در ايران زندگي کند، آيا مي تواند ديني غير از اسلام برگزيند؟

چنين شخصي در صورتي که عنوان مرتد براو صدق کند و براي حاکم اسلامي ثابت شود ، مستحق مجازات مي باشد. توضيح :
در قلمرو حقوق و آزادى‏هاى مذهبى، مسئله «ارتداد»، از مهم‏ترين و حساس‏ترين موضوعات شمرده مى‏شود. براى آشنايى با آن، ابتدا به بيان چيستى، عوامل و اقسام ارتداد و سپس به بيان حكم و فلسفه آن خواهيم پرداخت.
«ارتداد» كه از واژه «رد» گرفته شده، در لغت به معناى «بازگشت» است. در فرهنگ دينى، بازگشت به كفر، «ارتداد و ردّه» ناميده مى‏شود.راغب اصفهانى، المفردات فى غريب القرآن، ص 192و193. البته مسئله ارتداد و احكام جزايى مترتب بر آن، به اسلام اختصاص ندارد. در برخى از اديان ديگر و مذاهب بزرگ نيز هر گاه كسى از دينِ برگزيده و منتخب روى گرداند، كافر به شمار مى‏آيد و بدان سبب كه از دين سابق برگشته، مرتد خوانده و مجازات مى‏شود.عهد قديم، سفر توريه مثنى، فصل 13؛ عهد جديد، نامه‏اى به مسيحيان يهودى نژاد عبرائيان، بند 10، صص 26-32.
در فرهنگ اسلامى از آن جهت كه دين حقيقى نزد خداوند اسلام است،آل عمران (3)، آيه 19. هر كس خداى متعال يا يگانگى وى، حيات پس از مرگ(معاد)، شريعت اسلامى يا نبوت حضرت محمدصلى الله عليه وآله را باور نداشته باشد، كافر قلمداد مى‏شود.طبرسى، ابوعلى، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج 1-2، ص‏128. البته جوهر همه اديان الهى واحد است؛ گرچه به مقتضاى تفاوت شرايط اجتماعى، شريعت‏ها تفاوت مى‏يابد. اما در هر عصرى، تنها يك شريعت بر حق است و ساير شريعت‏ها، به دليل تفاوت شرايط قبلى يا وقوع تحريف، نسخ مى‏شود.رشيدرضا، محمد، تفسير المنار، (بيروت: دارالمعرفة، بى‏تا)، ج 6، ص 416 و 417.

انواع مرتد
در فقه اسلامى مرتد دو نوع است فطري و ملي و هر يك احكامى جداگانه دارد اکنون ب توجه به موضوع پرسش ، مرتد فطري محل بحث بوده و منظور از مرتد فطرى، كسى است كه پدر يا مادر يا والدينش، هنگام انعقاد نطفه وى مسلمان بوده‏اند و او بعد از بلوغ، آيين اسلام را پذيرفته و سپس به كفر روى آورده است؛ مانند سلمان رشدى كه پدرش مسلمان بوده است‏برخى از فقها مانند شهيد ثانى در مسالك الافهام اسلام حكمى به علاوه كفر بعد از بلوغ را براى تحقق مرتد فطرى كافى دانسته‏اند. منظور از اسلام حكمى اين است كه فرزند نابالغ از جهت اسلام و كفر تابع پدر و مادر است. پس اگر حداقل يكى از آن دو مسلمان باشند. فرزند نيز در حكم مسلمان است، ولى نظر غالب فقها مخالف اين است و اسلام حكمى را براى جريان حكم ارتداد كافى نمى‏دانند.
فلسفه مجازات مرتد:
1- دفاع از حقوق طبيعي انسان ها:
در تفكر الحادي اومانيستي غرب، انسان محور همه ارزش ها قلمداد شده، و دولت ها موظف اند كه لذت هاي مادي، تمنيات او را تأمين نموده و زمينه خواسته هاي نفساني و هوس هاي انسان را فراهم آورد.
اما در فرهنگ مادي (دنيوي) و اخروي (معنوي) جامعه تلاش مي كند، منافع و امكانات مادي مقدمه اي باشد براي تأمين سعادت و منافع اخروي. از اين رو، اسلام براي رسيدن به اين مصالح، قوانين و شريعت آسماني، عقايد منطبق بر فطرت و ساختار فكري را به بشر در پرتو آن و با بهره گيري از فروغ عقل و انديشه به كمال و شخصيت انساني نايل گردد. مجازات مرتد براي استفاده بهينه از آزادي مذهبي و ايجاد فضاي سالم براي بهره برداري شايسته از آن و در حقيقت دفاع از حق آزادي عمومي، عقيده و جامعه سلام است. ارتداد از آن جهت كه در آن انكار و سركشي نسبت به خداوند متعال و خروج از دايره حق و تشويق اذهان عمومي است، بزرگ ترين خيانت به بشر بوده و انسان را مستحق نابودي مي كند. بر همين اساس، اسلام هشدار مي دهد چشم و گوش خود را باز و دلايل و منطق اين دين را دقيقا بررسي كنيد، اگر شما را قانع نكرد و مجذوب اصالت و واقعيت خود نساخت، در برابرش گردن ننهيد: «لا اكراه في الدين» ولي هر گاه مسلمان شديد و آزادانه اين دين را انتخاب كرديد، و مجموعه دين اعم از امور اعتقادي و دستورات عملي را قبول كرديد و به لوازم اين پذيرش، كه عمل و استمرار در قالب اين اعتقادات و فرامين عملي است گردن نهاديد، ديگر نمي توانيد از آن باز گرديد.
2- پاسداري از نظام اسلامي و كيان ديني
مجازات مرتد، اقدام بازدارنده است تا ديگران در يابند كه نمي توانند ارزش هاي جامعه و حيثيت نظام اسلامي و عقايد اصيل انسان ها را ناديده گرفته و هر روز به دين جديدي روي آورند و از اين طريق آيين ميليون ها مسلمان را بازيچه اميال خود قرار دهند و در انظار عمومي آن را از اعتبار ساقط كنند. آيت الله خامنه اي در اين باره مي گويد: «علت خشم الهي بر مرتدين و كساني كه از دين خارج شده اند، اين است كه اين ها زندگي و عشرت دنيوي و هواي نفساني را برخواست معنوي و قلبي و فطرت انساني خود و آخرت ترجيح دادند. بنابراين، مساله فقط عوض شدن اعتقاد نبوده است. مساله اين بوده كه كساني به خاطر جاذبه اي مادي و تأمين هواهاي نفساني حاضر شده اند به حيثيت نظام اسلامي لطمه بزنند و به آن پشت كرده، ايمان اسلامي را رها كند، اين مقوله ديگري است و سخت گيري اسلام و رابطه با اين مقوله است». (سيد علي خامنه اي، آزادي از نظر اسلام و غرب، مجله انديشه حوزه، سال 4، شماره 2، ص 39)
بنابراين، مجازات مرتد با آزادي انسان در گزينش دين منافات ندارد، زيرا آزادي كه شرط اختيار و قدرت است منزلگاهي قبل از ورود به دين دارد كه بدون آن انتخاب آزاد منتفي خواهد شد. اما آزادي بعد از پذيرش دين، در چارچوب دين و محدود به حدود دين خواهد بود. ارتداد و عقايد انحرافي به سان امراض بسيار خطرناك مسري هستند، كه جامعه را مسموم خواهد كرد، و لذا از شيوع و نشر آن بايد جلوگيري بعمل آمده و در جهت سالم سازي و آفت زداي كوشيد.
جهت مطالعه بيشتر ر.ك:
الف. نجفى، محمد حسن، جواهر الكلام، ج 41، صص 602 - 605؛
ب. خمينى، روح‏اللَّه، تحريرالوسيله، ج 2، ص 498؛
ج. موسوى اردبيلى، عبدالكريم، فقه الحدود والتقريرات، ص 843..
2. مرتد ملى: كسى است كه پدر و مادرش، هنگام انعقاد نطفه وى كافر بوده‏اند و او بعد از بلوغ، اظهار كفر كرده است. سپس مسلمان شده و بعد از آن به كفر باز گشته است.خمينى، روح‏اللَّه، تحريرالوسيله، ج 1، ص 499.
3. قدردان قرامكلي، كلام فلسفي،‌ص 513؛ عيسي ولايتي، ارتداد، تهران، نشر ني، چاپ اول، 1380،‌ص 255

پرسمان دانشجویی