فرجام جهنميان | کتابخانه مجازی الفبا

آيا جهنميان هم مي توانند وارد بهشت شوند يعني آيا آنها پس از تحمل عذاب خود وارد بهشت مي شوند؟

1ـ جهنّم بسته به مرتبه ي وجودي اهل آن به سه قسم كلّي تقسيم مي شود كه عبارتند از: جهنّم ذات ، جهنّم صفات و جهنّم اعمال.
جهنّم ذات براي كساني است كه در مرتبه ي ذاتشان كافرند ؛ مثل ابليس و ابوجهل و ديگر ائمه كفر كه كفر در ذاتشان رخنه كرده است و در عين اينكه به وجود خدا يا حقّانيّت انبياء و ديگر امور اعتقادي علم دارند به آن كفر مي ورزند ؛ « و جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُم‏. » (نمل:14) ؛ « فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكافِرين » (بقره:89)
امّا جهنّم صفات براي كساني است كه ذاتشان آلوده به كفر نيست ولي در مرتبه ي صفات و ملكات ، گرفتار كفر و الحاد و شرك مي باشند. امّا جهنّم اعمال جايگاه آناني است كه نه در ذات و نه در صفات و ملكات كافر و مشرك نيستند و شرك صفاتي آنها در حدّ ملكه ي راسخه نيست ولي در عمل ، كار مشركانه انجام داده ، كم يا بيش ، اهل فسق و فجورند.
2ـ عالم آخرت گرچه جای تکامل اختیاری به معنی دنیوی آن نیست ، ولی در آن نیز یک نحوه تکامل وجودی به نحو رجوع از ظاهر به باطن موجود است ؛ که عرفا آن را تجدّد امثال گفته اند. لذا چنين نيست كه اهل جهنّم دائماً در يك حال باشند و دچار تحوّل نشوند. با توجّه به آيات و روايات ، دو گروه از اهل جهنّم ( اهل جهنّم اعمال و اهل جهنّم صفات) بعد از مدیدی تحمّل عذاب به ذات و باطن خود بازگشته از جهنّم خلاص می شوند. اهل جهنّم اعمال ابتدا به صفات خود باز می گردند و چون رذائل آنها در حدّ ملکه ی راسخه نیست ، منطقه ی صفات را بهشت می یابند ؛ در این هنگام اعمال خیر دنیایشان ـ هر چند يك عمل خير باشد ـ جلوه می کند؛ و اینها به بهشت اعمال داخل می شوند . امّا اهل جهنّم صفات ابتدا از دوزخ صفات به ذات خود سفر کرده از دور ، ذات و فطرت الهی خود را ملاقات می کنند ، در این هنگام صفاتشان آب فطرت یافته جهنّم صفاتشان بی فروغ می شود ولی همچنان خاکستر گرم آن به صورت جهنّم اعمال باقی می ماند تا سر آخر آن نیز خاموش گشته شخص خود را در بهشت اعمال می بیند. امّا اهل جهنّم ذات تا ابد در جهنّم ذات خویش معذّبند و خلاصی نخواهند داشت ؛ چرا كه تغيير و تبديل ذات به ذات ديگر و زائل شدن ذات از ذات ، ذاتاً محال است. اينان همان سران کفرند كه ذاتشان عین آتش سوزان جهنّم بوده هیزم آن هستند و ديگران نيز به آتش اينان مي سوزند. « إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ أُولئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّار: كسانى كه كافر شدند، ثروتها و فرزندانشان نمى‏تواند آنان را از(عذابِ) خداوند باز دارد ؛ در حالی که آنان خود ، هیزم آتشند. » (آل‏عمران:10)
لازم به ذكر است كه بسياري از گناهكاران قبل از آنكه قيامت بر پا شود در اثر جهنّم برزخي به اصل خويش برگشته در آخرت اهل بهشت مي شوند و حتّي عدّه اي در همان عالم برزخ بعد از برهه اي تحمّل عذاب به بهشت برزخي منتقل مي گردند؛ در آخرت نيز ميزان ماندگاري افراد در جهنّم بستگي به ميزان اعمال و صفات شرك آلود او دارد ؛ و سر آخر در جهنّم نمي ماند مگر افرادي اندك از سران كفر و الحاد كه منشاء انحرافات بزرگي بوده و هيچگاه به خود نيامده اند.

پرسمان دانشجویی