آفرينش حضرت آدم(ع) و زمین | کتابخانه مجازی الفبا

آيا قبل از آفرينش حضرت آدم(ع) خداوند زمين را آفريده بود؟ اگر آري، مگر قرار نبود که حضرت آدم در بهشت زندگي کند پس چرا خداوند زمين را آفريده بود؟ اگر نه، پس خداوند خاک آدم را از کجا آورد و با آن آدم را ساخت؟

زمين قبل از خلقت انسان آفريده شده و برا ي زيست او مهيا شده است.ماجراي بهشت آدم و حوا، در سه مورد از آيات قرآن ذکر شده است: بقره، 35 به بعد، اعراف، 19 به بعد، طه، 115 به بعد.
از مجموع آيات مزبور، به ويژه آيه 30 سوره مبارک بقره که مي فرمايد: «اني جاعل في الارض خليفه؛ من در زمين جانشيني قرار مي دهم». فهميده مي شود که آدم و حوا از نخست براي زندگي و مرگ در زمين آفريده شده بودند و ساکن شدن ابتدايي آنها در بهشت به وسيله خداوند براي آزمايش وكسب آمادگي حضور در زندگي در دنيا و زمين بوده است، نه اين كه دائما در آن باشند. البته بايد توجه داشت كه حضرت آدم و حوا در بهشت جاوداني نبوده اند زيرا اين بهشت در صحنه قيامت بروز و ظهور دارد بلكه بهشتي بدوي و موقت بوده است.به همين جهت، خداوند قبل از خلقت انسان، آن گاه كه به ملائكه خبر از آفرينش خليفه و جانشين خود مى‏دهد، محل استقرار و سكونت آن را زمين معرفى مى‏كند
ماجراى سكونت آدم و حوا در بهشت و خوردن از درخت ممنوع و آشكار شدن عورت آنان، مرحله‏اى از سير نزولى انسان در مسير استقرار و سكونت در زمين بوده است. يعنى آدم از ابتدا براى سكونت در زمين خلق شده و طريق استقرار او بر زمين، طى شدن مراحلى از جمله اسكان موقت در بهشت بوده است. ابتدا خداوند اسماء را به او تعليم مى‏دهد و پس از اثبات خلافت و جانشينى آدم براى ملائكه، آنان را امر به سجده مى‏كند، آن گاه وى را در بهشت ساكن مى‏كند و از نزديك شدن به درخت خاصى منع مى‏كند. تا آن جا كه انسان با فريب شيطان از آن مى‏خورد و عورتش برايش آشكار مى‏شود و به زمين هبوط مى‏كند و در زمين مستقر مى‏شود.
حقيقت و هويت اصلى انسان كه همان روح است از عالمى متعالى و برتر، سير نزولى را طى كرده تا به عالم مادى و خاكى كه پائين‏ترين مرتبه‏ى وجود است، رسيده است: «ثم رددناه اسفل سافلين؛ سپس او را به پست‏ترين [مراتب] بازگردانديم»(تين، آيه‏ى 5). تا بار ديگر انسان با قوس صعودى از عالم ماده اوج گرفته و به سوى خدا بازگردد: يا ايهاالانسان انّك كادح الى ربّك كدحاً فملاقيه؛ اى انسان حقّا كه تو به سوى پروردگار خود به سختى در تلاشى، پس او را ملاقات خواهى كرد» (انشقاق، آيه‏ى 6).
آن چه در جريان سكونت آدم در بهشت و سپس نزول و هبوط به زمين، در قرآن كريم آمده است، در حقيقت بيانگر بخشى از قوس نزولى خلقت انسان است. آدم در سير نزولى، ابتدا در بهشت معهود ساكن مى‏شود، كه جايگاهي غير از بهشت موعود است اما بالاتر از عالم ماده و خاك، تا براى نزول و استقرار در زمين مهيا گردد.
همان طور كه در ضمن مقدمات قبل اشاره شد، بهشتى كه حضرت آدم قبل از هبوط به زمين به طور موقت در آن ساكن شد، بهشت جاودان اخروى نبوده.
دليل اين كه آن بهشت، بهشت اخروى كه به عنوان پاداش انسان‏هاى مطيع وعده داده‏اند، نبوده است: اولاً بهشت اخروى (جنه ‏الخلد) جاودان و دائمى است. در آيات بسيارى بر جاودانه و دائمى بودن آن تأكيد شده و اين كه كسى كه وارد آن شود، هرگز خارج نخواهد شد (فرقان، آيه‏ى 15 / توبه، آيه‏ى 89 / هود، آيه‏ى 107 و فرقان، آيه‏ى 16).
ثانياً در بهشت اخروى، ابليس و وسوسه‏هاى شيطانى هرگز راه ندارد. در حالى كه آدم و حوا در آن بهشت فريب شيطان را خوردند: «فوسوس لهما الشيطان؛ شيطان آنان را وسوسه كرد» (اعراف، آيه‏ى 20).
«فدلّيهما بغرور؛ پس آن دو را فريب داد» (اعراف، آيه‏ى 22).
همچنان كه آن بهشت، باغ دنيوى نيز نبوده است كه اولاً هم تعبير آيات قرآنى به «هبوط به زمين پس از عصيان» بر اين امر دلالت دارد (بقره، آيه‏ى 36 و 38 / اعراف، آيه‏ى 24 / طه).
و هم رواياتى كه بر آسمانى بودن آن بهشت تأكيد كرده و آن را در مقابل ويژگى‏هاى زندگى دنيوى قرار داده با تفسير آن به باغ‏هاى دنيوى سازگار نيست«ان لك ان لاتجوع فيها و لاتعرى و انّك لاتظمأ فيها و لاتضحى» ؛ (طه، آيات 119 - 118).

پرسمان دانشجویی