حركت در ذات | کتابخانه مجازی الفبا

آيا حرکت در کنه ذات وجود دارد يا نه؟

حركت يعني خروج شي از قوه به فعل. به عبارت ديگر حركت يعني شكوفا شدن استعدادهاي يك شي. حركت بر دو گونه است. حركت در عَرَض و حركت در جوهر.بازگشت حركت عرضي نیز به حركت در جوهر است. و مراد از جوهر، جوهر جسم است و جوهر جسم مركب از جوهر ماده (هيولي) و جوهر صورت است. حقيقت صورت با صرف نظر از تعلق آن به ماده امري است مجرد و حركت جوهري في الواقع يعني تعلق پي در پي و آن به آنِ صور به ماده به طوري كه هر صورتي نسبت به صورت قبل از خود كامل تر است.
در حكمت متعاليه وجود حقيقتي است ذومراتب كه اعلي مرتبه ي ان واجب الوجود و ادني مرتبه آن ماده اولي (هيولي) است و بالاتر از هيولي جسم طبيعي است. لذا جوهر جسم يك نحوه از وجود است يا به عبارتي مرتبه اي از وجود است لذا در حكمت متعاليه گفته مي شود كه جسم، وجود سيال است يا به عبارتي مرتبه اي از وجود است که عين سيلان است در مراتب بالاتر وجود نيز تا آنجا كه جسم حضور دارد حركت و سيلان وجود دارد لكن از آن حيث كه تعلق به جسم وجود دارد لذا گفته مي شود كه نفس از آن حيث كه تعلق به جسم دارد متحرك است؛ لكن از حيث ذات مجرد و ثابت است.
بنابر حقيقه وجود كه حقيقتي است واحد منزه از حركت است؛ و تنها مرتبه اي از مراتب آن سيال است؛ ‌و البته خود اين مرتبه نيز در سيلان خود ثابت است.بنابراین حرکت خود مرتبه ای از وجود است ؛ونمی توان حکم یک مرتبه از وجود را به حقیقت آن سرایت داد
-----------------------
براي مطالعه بيشتر ر.ك:
- بدايه الحكمه و نهاية الحكمه؛علامه طباطبايي، و شروح اين دو كتاب.
- دروس قوه و فعل اسفار، استاد شهید مرتضی مطهري.

پرسمان دانشجویی