عبادت در آخرت | کتابخانه مجازی الفبا

آيا عبادت (اعم از نماز و روزه و ... ) كه در عالم دنيا هست در برزخ و آخرت هم وجود دارد؟

سؤال شما دو بخش دارد :1- عبادت در برزخ؟ 2-عبادت در آخرت؟
عبادت در برزخ: قبل از شروع دربحث, غفلت ازاين نکته نشود, که آنجا ديگر عالم تکليف نيست؛ وعبادت شخص در صورت توفيق, برای رسيدن به کمالات خاصَه در « نظام برزخی» است. ما, در نصوص صراحتی راجع به عبادت در « عالم برزخ »و ياحتی «عالم آخرت» نيافتيم, ولی می توان چنين گفت:
قبرو برزخ در واقع باطن همين حيات دنيوی است .و به تعبير بهتر؛ عالم انسان در برزخ وقبر, ظهور باطن انسان است. وباطن هرانسانی با مرگ وورود به برزخ برای او ظاهر می گردد وبا توجه به اين نکته ؛که در عالم برزخ «تکامل برزخی » وجود دارد و هر چند آن نتيجه حركت آدمى در دنيا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى‏رود و اين حركت در جهت سير به سوى خدا است تا بر اثر آن« معايب و نقايص» را از دست بدهد و با كسب« كمالات،و قابليت‏ها» و خصوصيات جديد، لياقت ورود به عالم حشر را پيدا مى‏كند و احكامى متناسب بااحكام و آثار نظام حشرى را دارا شود. از اين رو شايد بتوان گفت «عبادت» در برزخ وجود دارد ولی درقالب وشکل خودش؛ يعني:اولا ,چنانکه گفتيم عالم آخرت نيزعا لم تکليف نيست, عبادت نيز در آنجا ظهور ملکات نفس مومن و دنباله حرکت درجهت سير به سوی خداست,( إنَا للَه وانَا اليه راجعون)
ثانيا: درقرآن آياتي وجود دارد كه دال بر تزكيه ي برخي از انسان ها در قيامت است( گر چه موضوع بحث در عبادت است ولی از اين جهت که عبادت با تزکيه وپاک شدن انسان ارتباط دارد مي تواند شاهد بر مطلب باشد) : «إن الذين يشترون بعهدالله و أيمانهم ثمنا قليلا اولئك لا خلاق لهم في الاخره و لا يكلمهم الله و لا ينظر اليهم يوم القيامه و لا يزكيهم و لهم عذاب اليم » «كساني كه عهد و پيمان خدا و سوگندهاي خود را به بهاي ناچيزي مي فروشند آنان را در آخرت بهره اي نيست ; و خدا روز قيامت با آنان سخن نمي گويد و به (نظر رحمت به ) ايشان نمي نگرد و (آنان را) پاكشان نمي گرداند و عذابي دردناك خواهند داشت »(آل عمران / 77) جمله : و پاكشان نمي گرداند» دليل بر اين است كه برخي از انسان ها در آخرت مشمول تزكيه و پاك كردن الهي مي شوند, يعني خداوند در آخرت آنها را از ناپاكي ها پاك مي سازد. همين پاك شدن نوعي كمال براي اين دسته از انسان هاست . به عبارت ديگر انساني كه در طول حيات دنيوي خود با عبادت و بندگي در تزكيه ي نفس خود كوشيده است , خداوند متعال پس از مرگ نيز او را تزكيه مي كند. و اين تزكيه ي پس از مرگ پاداش و ادامه ي همان تزكيه اي است كه او در دنيا انجام داده است . تعبير به تزكيه انسان ها در روز قيامت در آيات ديگري نيز آمده است ,
همچنين آياتي كه دال بر هدايت راه پس از ورود مؤمنان به بهشت است : « فاما الذين آمنوا بالله و اعتصموا به فسيدخلهم في رحمه منه و فضل و يهديهم اليه صراطا مستقيما» « و اما آنان كه به خدا گرويدند و به او تمسك جستند, به زودي خدا آنان را در جوار رحمت و فضل خويش درآورد و ايشان را به سوي خود, به راهي راست هدايت كند » (نساء / 175) اين آيه دلالت دارد بر اين كه مؤمنان پس از ورود به بهشت , به راه مستقيمي هدايت مي شوند و هدايت راه حتما در پي خود حركت در راه را دنبال خواهد داشت و حركت در راه به معناي به كمال رسيدن است واين حرکت وبه کمال رسيدن با عبادت خدا نيز بی ارتباط نيست, در آيات ديگري نيز هدايت پس از ورود به بهشت تأكيد شده است , حج / 23 – 2
ثالثا: دربعضی از نصوص روايی اين مطلب آمده است:
-- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: عَدَدُ دَرَجِ الْجَنَّةِ عَدَدُ آيِ الْقُرْآنِ فَإِذَا دَخَلَ صَاحِبُ الْقُرْآنِ الْجَنَّةَ قِيلَ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَ لِكُلِّ آيَةٍ دَرَجَةٌ فَلَا تَكُونُ فَوْقَ حَافِظِ الْقُرْآنِ دَرَجَةٌ
- « درجات بهشت به عدد آيات قرآن است، حافظ قرآن وقتی وارد بهشت می شود به او گفته میشود که بخوان وبالا برو( واومی خواند وبالا می رود) پس به بالاترين درجات می رسد.»
- در اين حديث شريف نيز امکان بالا رفتن درجه تا ييد شده است

پرسمان دانشجویی