تكامل انسان و ساير موجودات | کتابخانه مجازی الفبا

آيا همه موجودات دنبال تكامل نيستند؟ اگر هستند پس مزيت عقل انسان چيست؟

اگر تکامل به معنای تغییر در زندگی موجود و ایجاد توسعه و پیشرفت در آن باشد ، چنین امری تنها در مورد انسان صادق است ، آنهم بخاطر ویژگی خدادادی - یعنی عقل - اوست که این توان را یافته است تا وضع کنونی خود را بهتر کند و دگرگون سازد.
اما اگر تکامل بدین معناست که چیزی به سوی موجودی متعالی در حال حرکت است ، چنین امری بطور تکوینی در تمام خلقت وجود دارد و همگی رو بسوی خالق یکتا دارند و به سويش در جنب و جوش اند. اما بخاطر ویژگی ها و برتری هایی که برخی مخلوقات بر دیگری دارند این حرکت سریع تر و کامل تر روی می دهد . وانسان به جهت عقل و اختيار مسيرتكامل اختياري را مي تواند طي كند كه او را به بالا ترين مراتب كمال برساند و ديگر مخلوقات از اين مرتبه تهي هستند. اما اصل وجود چنین حرکتی در میان تمام آفرینش تحقق دارد.
انسان بخاطر خصوصیت و ویژگی عقل بر سایر موجودات برتری یافته است و به سبب این ویژگی اش از صفات و خصوصیات منحصر به فردی برخوردار است . به عبارت دیگر ، هر کمالی که در سایر موجودات موجود است ، حد اعلای آن را در انسان می یابیم ؛ مثلا شیوه هایی که انسان در زندگی فردی خود از قبیل خوراک ، پوشاک ، مسکن ، ازدواج ، ... دارد و نیز فنونی که در نظم و تدبیر اجتماع به کار می برد در هیچ موجود دیگری نمی بینیم. به علاوه ، انسان این توان را دارد که برای رسیدن به هدف هایش سایر موجودات را استخدام کند. از سوی دیگر ، موجودات تا کنون از وضعیت خود قدمی فراتر نگذاشته اند و تحول محسوسی در خود ایجاد نکرده اند ؛ در حالی که انسان در تمام ابعاد زندگی خود گامهای بزرگی در راستای تحول و کمال برداشته است و همچنان برمی دارد.
بنابراین ، انسان هم دارای خصوصیت ویژه و اختصاصی بنام عقل است که بوسیله آن خیر و شر را تشخیص می دهد و هم نسبت به جهان مشترک با موجودات دیگر برتری ایی دارد
خداوند نیز در سوره اسرا ، آیه 17 می فرماید : «‌ و لقد كرمنا بنى آدم و حملنا هم فى البر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضلنا هم علي كثير ممن خلقنا تفضيلاً » : ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم و بر دريا و خشكى سوار كرديم و از چيزهاى پاك و پاكيزه روزى داديم و بربسيارى از مخلوقات خويش برتريشان نهاديم.
در رابطه با آيه اشاره شده، تفاسير متفاوتي وجود دارد: علامه طباطبايي در جلد سيزدهم الميزان ،صفحات 156 تا 165 را به بررسي پيرامون اين آيه اختصاص داده است. يكي از ديدگاه هايي كه در اين رابطه مطرح است و قابل تاييد به وسيله ديگرنصوص ديني مي باشد، تفكيك بين « ويژگي هاي اوليه خلقت انسان » و « كمالات اكتسابي ناشي از عمل اختياري » مي باشد .

پرسمان دانشجویی