فلسفه حجاب در زرتشت | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه حجاب رو مي خواهم تو دين زرتشت؟ چه کتابي در اين مورد وجود دارد؟ لطفا تشريح کنيد چون خيلي برام مهمه!

از تاريخ استفاده مي‏شود كه آن‏ها هم نوعي حجاب داشتند. منتها حجاب‏هاي آنان با حجاب‏هاي مسلمين فرق داشته. شايد اين‏كه در روايات اسلامي داريم كنيزها واجب نيست سرشان را بپوشانند، به خاطر اين بوده كه اينان مسلمان نبودند، تحت حكومت اسلامي آمدند و حجاب را در تمام بدن رعايت مي‏كنند، منتها در موهاي سر رعايت نمي‏كردند. اين در حالي است كه ما مي‏بينيم بعضي از اهل كتاب هم پوشش سر را رعايت مي‏كردند. در مورد حكومت اسلامي كه نسبت به اين‏ها چگونه رفتار كردند، به يقين حكومت اسلامي، فشار زيادي روي اهل كتاب و اهل ذمه نداشته و شايد در ميان آن‏ها زناني بودند كه موهاي خود را نمي‏پوشاندند و در اجتماع ظاهر مي‏شدند؛ ولي گاهي مي‏شود اگر تبعيضي ميان زنان مسلمان و غير مسلمان در يك جامعه واقع شود، به عنوان ثانوي، منشأ مشكلات مي‏شود؛ مثل زنان عصر ما، حكومت اسلامي مي‏تواند از آن‏ها هم بخواهد براي رعايت احترام جامعه اسلامي و همرنگ شدن با مسلمين و براي اين‏كه در محيط تبعيضي نباشد، احتراماً ارزش‏هاي كشوري را كه در آن زندگي مي‏كنند، رعايت كنند كه يكي از آن ارزش‏ها حجاب است.
طبق تصريح قرآن كريم، نماز و روزه در همه اديان الهى وجود داشته است و بر طبق تورات و انجيل و حتى گفته‏هاى باقى‏مانده از زرتشت، حجاب بر زنان واجب بوده و نگاه به نامحرم حرام بوده است. البته حجاب در اديان الهى گذشته كمى سخت‏تر از حجاب اسلامى بوده است.
به استناد قرائن موجود اعم از نمونه‏هاى لباسى كه در گذشته استفاده مى‏شده است و شمايل قديمى حضرت مريم و فرهنگ و تمدن آن زمان در فلسطين مى‏توان به اطمينان گفت كه حضرت مريم حداقل همين حجابى را كه مامى‏شناسيم داشته است.
چنان كه خود اشاره كرده ايد آيه 31 سوره ي نور حدود پوشش را مشخص مي كند: ب ) اقليت هاي مذهبي كه در قلمرو حكومت اسلامي زندگي مي كند موظفند مقررات و قوانين كشور اسلامي را رعايت كنند از جمله مواردي كه اقليت هاي مذهبي در جامعه اسلامي بايد رعايت كنند عبارتند از: 1- رعايت كليه مقررات و قوانين اسلامي , كشورهاي محل اقامت 2- احترام به مقررات و شعائر ديني 3- عدم تظاهر به منكرات , (جواهر الكلام ج 21 كتاب جهاد صفحه 271 و 270 و 269 و 268 شيخ محمد حسن نجفي (ره ) انتشارات دارالكتاب الاسلاميه ). اقليت هاي مذهبي نمي توانند سنت هاي حاكم بر جامعه اسلامي را بشكنند طبق قراردادشان با حكومت اسلامي نبايد به حدود و احكام اسلامي تجاوز كنند. ج ) حجاب زنان , از سنن قديمي تمدن هاي بشري بوده است و در اديان الهي دين به خصوص زرتشت , يهود و مسيحيت مسئله حجاب و رعايت آن مطرح بوده است در بعضي از اديان مثل دين يهود, مسئله حجاب سخت تر از حجابي است كه اسلام مي گويد.
البته حجاب در بعضي از اديان الهى گذشته كمى سخت‏تر از حجاب اسلامى بوده است، هر چند امروزه به آن پاي بند نيستند.
بنابر گواهي متون تاريخي، دراكثر قريب به اتفاق ملت ها وآيين هاي جهان، حجاب دربين زنان معمول بوده است؛ هرچند در طول تاريخ، فراز ونشيب هاي زيادي راطي كرده وگاهي با اعمال سليقه حاكمان،تشديد يا تخفيف يافته است، ولي هيچگاه بطور كامل ازبين نرفته است . مورخان به ندرت ازاقوام بدوي كه زنانشان داراي پوشش مناسب نبوده ويا به صورت برهنه دراجتماع ظاهر مي شدند،ياد مي كنند.
دانشمندان، تاريخ حجاب وپوشش زن رابه دوران ما قبل ازتاريخ وعصر حجر نسبت مي دهند، كتاب «زن درآينه تاريخ» پس از طرح مفصل علل وعوامل تاريخي حجاب، مي نويسد : باتوجه به علل ذكر شده وبررسي آثارونقوش به دست آمده،پيدايش حجاب به دوران پيش ازمذاهب مربوط مي شود، وبه اين دلايل، عقيده عده اي كه مي گويند «مذهب» موجد حجاب مي باشد، صحت ندارد، ولي بايد پذيرفت كه دردگرگوني و تكميل آن بسيار موثر بوده است .1
1- پوشش زن دريونان وروم باستان:
دايره المعارف لاروس درباره پوشش زنان يونان باستان مي گويد: زنان يوناني در دوره هاي گذشته، صورت واندامشان را تا روي پا مي پوشاندند. اين پوشش كه شفاف وبسيار زيبا بود، درجزاير كورس وامرجوس وديگر جزاير ساخته مي شد. زنان فنيقي نيز داراي پوششي قرمز بودند. سخن درباره حجاب، در لابلاي كلمات قديمي ترين مولفين يوناني نيزبه چشم مي خورد، حتي «بنيلوب» ( همسر پادشاه «عوليس» فرمانرواي ايتاك ) نيز با حجاب بوده است . زنان شهر «ثيب» داراي حجاب خاصي بوده اند، بدين صورت كه حتي صورتشان رانيزبا پارچه مي پوشاندند. اين پارچه داراي دو منفذ بود كه جلوي چشمان قرار مي گرفت تا بتوانند ببينند. در «اسپارته» دختران تا موقع ازدواج آزاد بودند، ولي بعد از ازدواج خود را ازچشم مردان مي پوشاندند. نقش هايي كه برجاي مانده، حكايت مي كند كه زنان سررا مي پوشانده، ولي صورت هايشان بازبوده است، ووقتي به بازارمي رفتند ، برآنان واجب بوده است كه صورت هايشان را بپوشانند، خواه باكره و خواه داراي همسر باشند. حجاب در بين زنان سيبري وساكنان آسياي صغير وزنان شهرماد ( وفارس وعرب) نيزوجود داشته است. زنان روماني ازحجاب شديدتري برخوردار بوده اند، به طوري كه وقتي ازخانه خارج مي شدند، با چادري بلند تمام بدن را تا روي پاها مي پوشاندند وچيزي ازبرآمدگي هاي بدن مشخص نمي شد. 2
يكي از تاريخ نويسان غربي نيزشواهد زيادي دال بروجود حجاب دربين زنان يونان وروم باستان آورده است. او درباره «الهه عفت» كه يكي ازخدايان يونان باستان است، مي گويد : «آرتميس»، الهه عفت است و عالي ترين نمونه ( والگو براي) دختران جوان به شمار مي آيد. داراي بدني نيرومند و ورزيده وچابك وبه زيور عفت وتقوا آراسته است. 3
همچنين درباره مردم يكي ازقبائلي كه نهصد سال قبل ازميلاد زندگي مي كرده اند، آمده است: «بالاتر ازارميان ودركنار درياي سياه، «سكاها» بيابانگردي مي كردند. آنها مردم وحشي و درشت اندام قبائل جنگي نيمه مغول و نيمه اروپايي بسيار نيرومندي بودند كه در ارابه به سرمي بردند وزنان خود راسخت در پرده نگاه مي داشتند.4
اين مورخ درجاي ديگر مي گويد: «زنان فقط درصورتي مي توانند خويشان ودوستان خود راملاقات كنند ودرجشن هاي مذهبي و تماشاخانه ها حضور يابند كه كاملا درحجاب باشند.5
همچنين ازقول يكي ازفلاسفه يونان باستان، درباره شدت پوشش زن، نقل مي كند : نام يك زن پاك دامن را نيز چون شخص او بايد درخانه پنهان داشت. 6
2- پوشش زن درايران باستان:
درمورد پوشش زنان ايران باستان،مطالب زيادي درتاريخ وجود دارد . ويل دورانت درباره پوشش زنان ايران باستان واين كه حجاب بسيار سختي دربين آنان رايج بوده است، مي گويد : «زنان طبقات بالاي اجتماع جرأت آن را نداشتند كه جز درتخت روان روپوش دارازخانه بيرون بيايند. هرگز به آنان اجازه داده نمي شد كه آشكارا با مردان آميزش ( اختلاط) كنند. زنان شوهردارحق نداشتند هيچ مردي را،ولو پدر يا برادرشان باشد، ببينند . در نقش هايي كه درايران باستان برجاي مانده، هيچ صورت زن ديده نمي شود ونامي از ايشان به نظر نمي رسد. 7
ازدايراه المعارف لاروس نيزبه دست مي آيد كه حجاب دربين مادها وپارس ها وجود داشته است. 8 همچنين درتفسير اثني عشري 9 آمده است : «تاريخ نشان مي دهد كه حجاب در فرس قديم وجود داشته است.» دركيش «مازديسني» نامه شت مهاباد،آيه 90 گويد : زن خواهيد و جفت گيريد وهم خوابه ديگري را نبينيد و براو منگريد و با او مياميزيد.»
نصوصي كه بيانگر حجاب زنان ايران باستان است، نشان مي دهد كه زنان دردوره هاي مختلفي چون دوره مادها، پارسي ها ( هخامنشيان )، اشكانيان و سامانيان داراي حجاب وپوشش بوده اند، كه به چند نمونه آن اشاره مي شود :
دوره مادها:
دركتاب «پوشاك باستاني ايرانيان» آمده : «اصلي كه بايد درنظر داشت، اين است كه طبق نقوش برجسته و مجسمه هاي ماقبل ميلاد، پوشاك زنان آن دوره ( مادها ) ازلحاظ شكل ( باكمي تفاوت ) با پوشاك مردان يكسان است. 10
وي درادامه براي توضيح نقوش برجاي مانده مي نويسد : «مرد وزن به واسطه اختلافي كه ميان پوشش سرشان وجود دارد، ازهم تميز داده مي شوند . به نظر مي رسد كه زنان پوششي نيز روي سرخود گذارده اند واز زير آن گيسوهاي بلندشان نمايان است.» 11
دوره پارسي ها ( هخامنشيان ):
پارسي ها به وسيله كوروش، دولت ماد را از ميان برداشته وسلسله هخامنشي را تاسيس كردند . آنها ازنظر لباس همانند مادها بودند . درمورد پوشاك خاص زنان اين دوره آمده است : «ازروي برخي نقوش مانده ازآن زمان، به زنان بومي برمي خوريم كه پوششي جالب دارند. پيراهن آنان پوششي ساده وبلند يا داراي راسته چين و آستين كوتاه است . به زنان ديگر آن دوره نيز برمي خوريم كه ازپهلو به اسب سوارند . اينان چادري مستطيل برروي همه لباس خود افكنده ودرزير آن، يك پيراهن بادامن بلند ودرزير آن نيز،پيراهن بلند ديگري تا به مچ پا نمايان است.» 12
دوره اشكانيان:
دراين دوره نيز هماهنند گذشته، حجاب زنان ايراني كامل بوده است . دراين باره چنين مي خوانيم : «لباس زنان اشكاني پيراهني بلند تا روي زمين، گشاد، پرچين، آستين دار و يقه راست بوده است . پيراهن ديگري داشته اند كه روي اولي مي پوشيدند وقد اين يكي نسبت به اولي كوتاه و ضمنا يقه باز بوده است . روي اين دو پيراهن چادري سرمي كردند .» 13
درجاي ديگر آمده است : «چادر زنان اشكاني به رنگ هاي شاد و ارغواني ويا سفيد بوده است. گوشه چادر درزير يك تخته فلزي بيضي منقوش يا دكمه كه به وسيله زنجيري به گردن افكنده شده، بند است . اين چادر به نحوي روي سر مي افتاده كه عمامه ( نوعي كلاه زنانه ) را درقسمت عقب و پهلوها مي پوشانيده است .»14
دركتاب «پارتيان» نيزآمده است : «زنان عهد اشكاني قبايي تا زانو برتن مي كردند، با شنلي كه برافكنده مي شد ونيز نقابي داشتند كه معمولا به پس سرمي آويختند.»
دوره ساسانيان:
در اين دوره اردشير پسر، بابك با استفاده از ضعف اشكانيان، سلسله ساسانيان را بنيان نهاد ودين زرتشت را دين رسمي كشور قرار داد. اوستا را ترجمه و آتشكده هاي ويران را بازسازي نمود . زنان دراين دوره كه احكام ديني زرتشتيان دركشور اعمال مي شده است، همچنان داراي حجاب كامل بودند . درمورد پوشاك زنان چنين آمده است : «چادر كه از دوره هاي پيش مورد استفاده بانوان ايران بوده است، دراين دوره نيز به صورت مختلف مورد استعمال داشته است .» 15
حجاب زنان در اين دوره چنان اهميتي داشت كه «حتي لباس هنرپيشگان زن، مانند لباس هاي بلند ساير بانوان، تا پشت پاكشيده شده است .» 16
براي اثبات توجه زنان دراين دوره به حجاب، كافي است اين نقل تاريخي را ازمنابع اسلامي مرور كنيم : هنگامي كه سه تن از دختران كسري، پادشاه ساساني، را با ثروت فراواني ازاموال، براي عمر آوردند، شاهزادگان ايراني رادربرابر عمر درحالي كه با پوشش ونقاب، خود را پوشانده بودند، ايستاندند، خليفه دستورداد، با آوازي بلند برآنان فرياد كشند كه : پوشش ازچهره برگيريد تا مسلمانان آنها را ببينند وخريداران پول بيشتري به پاي آنها بريزند . دوشيزگان ايراني ازبرهنه كردن صورت خودداري كردند و مشت برسينه نماينده عمرزدند وآنان راازخود دور ساختند . خليفه خشمناك شد و خواست با تازيانه آنان رابيازارد، درحاليكه شاهزادگان ايراني مي گريستند . حضرت علي ( عليه السلام ) به عمر فرمودند : دررفتارت مدارا كن؛ ازپيغمير خدا صلي الله عليه وآله شنيدم كه مي فرمود : «بزرگ و شريف هرقومي را كه خوار وفقير شده، گرامي بداريد» عمر پس ازشنيدن فرمايش حضرت علي ( عليه السلام ) آتش خشمش فرو نشست . سپس حضرت اضافه كرد : «با دختران ملوك نبايد معامله دختران بازاري ( كنيزان ) كرد .»17
3- پوشش زن در اديان بزرگ الهي
حجاب در شريعت حضرت ابراهيم ( عليه السلام ):
درآئين مقدس حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) مساله پوشش زنان، حائز اهميت بوده است . دركتاب تورات چنين مي خوانيم : «رفقه»چشمان خود را بلند كرده واسحاق را ديد واز شتر خود فرود آمد، زيرا ازخادم پرسيد : اين مرد كيست كه درصحرا به استقبال ما مي آيد ؟ خادم گفت : آقاي من است . پس برقع خود را گرفته، خود را پوشانيد .» 18
ازاين بيان روشن مي شود كه پوشش زن در مقابل نامحرم در شريعت حضرت ابراهيم ( عليه السلام وجود داشته است؛ زيرا «رفقه» در مقابل اسحاق كه به او نامحرم بود، ازشتر پياده شدو خود را پوشاند تا چشم اسحاق به او نيفتد .
حجاب در آيين يهود:
دراصول اخلاقي «تلمود» كه يكي از كتاب هاي مهم ديني و درحقيقت فقه مدون و آيين نامه زندگي يهوديان است، آمده : «اگرزني به نقض قانون يهود مي پرداخت، چنانچه مثلا بي آنكه چيزي برسر داشت به ميان مردم مي رفت ويا در شارع عام نخ مي رشت يا با هرسنخي ازمردان درد دل مي كرد يا صدايش آنقدر بلند بود كه چون درخانه اش تكلم مي نمود، همسايگانش مي توانستند سخنان او را بشنوند، درآن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهريه اوراطلاق دهد .» 19
حجاب در آيين مسحيت:
در كتاب انجيل آمده است : پولس دررساله خودبه قدنتيان تصريح مي كند :
«اما مي خواهم شما بدانيد كه سرهرمرد، مسيح است و سرزن، مرد وسر مسيح، خدا. هرمردي كه سرپوشيده دعا يا نبوت كند سر خود رارسوا مي نمايد . اما هرزني كه سربرهنه دعا كند، سرخود را رسوا مي سازد؛ زيرا اين چنان است كه تراشيده شود. زيرا اگر زن نمي پوشد، موي را نيز ببرد واگر زن را موي بريدن يا تراشيدن قبيح است، بايد بپوشد؛ زيرا كه مرد اززن نيست، بلكه زن ازمرد است و نيز مرد اززن نيست، بلكه زن ازمرد است ونيز مرد به جهت زن آفريده نشده، بلكه زن براي مرد . ازاين جهت زن مي بايد عزتي برسرداشته باشد، به سبب فرشتگان ... دردل خود انصاف دهيد آيا شايسته است كه زن نا پوشيده نزد خدا دعا كند.» 20 پس در جايي كه براي دعا بايد سرزن پوشيده باشد، به هنگام روبه روشدن با نامحرم پوشش سرلازم تر خواهد بود.
ونيز درانجيل، دررساله پولس، به تيمو تاوس مي گويد : «وهمچنين زنان خود را بيارايند به لباس حيا وپرهيز، نه به زلف ها وطلا و مرواريد ورخت گران بها، بلكه چنان كه زناني را مي شايد كه دعواي دينداري مي كنند به اعمال صالحه .» 21
---------------------
پي نوشت ها:
1- علي اكبر علويقي، زن در آيينه تاريخ؛ اگر منظور نويسنده اين است كه حجاب يك امر فطري است وبراثر يك رسم اكتسابي به وجود نيامده، ما هم قبول داريم، ولي نمي توان پذيرفت دين موجد حجاب نبوده است؛ زيرا اولا دوران پيش ازمذاهب، پيش فرض باطلي است .چون بنا برآموزه هاي ديني، اولين انسان خود پيامبر وداراي مذهب بوده است، ثانيا اگرحجاب را جزئي ازتعليمات مذهب بدانيم، به فطري بودن آن نقصي وارد نكرده ايم، زيرا تعاليم دين با فطرت انسان هماهنگي كامل دارد، چنانچه آيه 30 سوره روم بدان اشاره دارد.
2-به نقل ازدايره المعارف القرن العشرين، 1923
3- ويل دورانت، تاريخ تمدن، ص 520
4- همان، ص 336
5-همان، ص 340
6-همان
7-همان، ص 434
8- به نقل ازدايره المعارف القرن العشرين، 1923
9- تفسير اثني عشري، ج 10، ص 490
10-ضياء پور، پوشاك باستاني ايرانيان، ص 51
11-همان، ص 54
12-همان، ص 56
13-ليل ضياء پور، پوشاك زنان ايراني، ص 194
14- همان، ص 197
15-همان، ص 114
16-علي سامي، تمدن ساساني، ج 1، ص 186
17-السيره الحلبيه، ج 2، ص 234
18- سفرپيدايش، باب 24،آيه 64 و 65
19- ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج 4 ص 461 .
20- باب 11،آيه 3 تا 14
21- باب دوم، آيه 9 تا 11.
برگرفته از «www.heyatblog.ir/archives/000031.php»
براي آگاهي بيشتر ر.ك :
1-محمد محمدي آشناني , حجاب در اديان الهي.
2- استاد شهيد مطهري , مسائله حجاب.

پرسمان دانشجویی