فلسفه فشار قبر | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه فشار قبر چيست؟

ابتدا بخشي از کتاب آيت الله شجاعي از شاگردان برجسته علامه طباطبايي را مي آوريم: فشار در برزخ «عالم برزخ در عين آنکه باطن عالم ماده و محيط بر آن است ولي داراي احکام، آثار و معيارهايي غير از احکام و آثار نظام دنيوي است. از اين رو، انسان با ورود به عالم برزخ با نظام و معيارهاي جديد و ناشناخته اي مواجه مي شود.
انساني که در زندگي دنيوي موفق به تجريد و انقطاع نشده و اسير دنيا و تعلقات آن است با داخل شدن به برزخ و مواجه شدن با آن احکام و آثار نه تنها با يک نظام ناشناخته روبرو شده بلکه با از دست دادن مأنوس هاي دنيوي، در وحشت مي افتد و با فقدان آنچه که او با آنها مأنوس بوده و تنهايي خود را با آنها جبران کرده و هستي و بقاي خود را با آنها و در آنها مي ديد، در فشار قرار مي گيرد، فشار ي که توصيف کردني نيست، وضعيتي معلق توأم با وحشت و غربت، گويي در معرض خطر قرار گرفته و مثل اينکه خود را ندارد و در حال از دست دادن خويش است.
اين وضعيت و حالات در بدو ورود دست به دست هم داده و دهشت ، وحشت، سختي و فشار به خصوصي را براي انسان پيش مي آورد. فشار برزخي يک مسأله عمومي است و هر انساني با آن مواجه خواهد شد، مگر براي ارباب معنا، مهذبين، اهل انقطاع و مجاهدان جهاد اکبر که به مجرد انتقال از دنيا با بهجت و سرور خاصي به نظامي که با تمام وجود مشتاق آن بوده و به سوي آن کشيده مي شدند، وارد مي شود و به شهود جمال وجه حق که مجذوب آن بودند بيش از پيش نائل شده و با کنار گذاشتن حجاب ماده و بدن بزرگترين مانع را از سر راه خود در طلب مقصود بر مي دارند. اما غير از اينان همه با فشار برزخي روبرو خواهند شد، هر چند نوع و کيفيت فشار با توجه به مراتب انسان ها متفاوت خواهد بود چرا که فردي که انس و تعلق فراواني به دنيا داشته و الفتي با آخرت ندارد و همواره در حال فرار از آخرت و مأنوسات آن بوده، از وحشت، اضطراب، سختي ها و فشار برزخي بيشتر نصيب خواهد داشت و در مقابل، کسي که ارتباط کمي با دنيا داشته و همواره از دنيا رو به سوي آخرت فرار مي کرده و گرايش به عوالم بالا و ارزش هاي والاتر داشته است، از اين فشار اول برزخ کمتر برخوردار خواهد شد و به آساني و با سرعت و بدون تکلف، دنيا و آنچه را در آن بوده فراموش کرده از آن منقطع شده و با آن نظام آشنا شده و از نعمت هاي برتر آن بهرمند و به راه خود ادامه مي دهد، به صورتي که گويا با خلاص شدن از نظام پست دنيوي از زندان رهايي يافته و پر و بالش براي پرواز و صعود باز شده است.
البته با انس پيدا کردن به نظام جديد برزخي و برطرف شدن ألفت به دنيا و امور دنيوي، آن قسمت از فشارهايي که از اين جهت در برزخ وجود داشت، برطرف مي شود.
همچنين با از ميان رفتن برخي از آلودگي ها و ناپاکي ها، فشارهايي نيز که از اين ناحيه در برزخ بود مرتفع مي شود. همين طور با انس روح با نظام برزخي و کم شدن ارتباط روح و بدن مادي و انصراف روح به عالم، احکام و آثار برزخ و اصل توجه روح به مسائل برزخ، فشارهايي که از ناحيه اضطراب و دهشت از جهت نا آشنا بودن به نظام جديد، رخت بر خواهد بست.
بنابراين سختي ها و فشار هاي برزخي به مرور کم شده و بر طرف مي شود . البته اين در صورتي است که روح در زندگي دنيوي خود، در صراط مستقيم باشد.
اما اگر روح در زندگي دنيوي آلودگي هاي زيادي داشته باشد و به بيان ديگر اگر عصيان ها و طغيان ها ي ارواح به ظاهر مؤمن به مقتضاي نظام برزخي و احکام خاص آن بيش از حد بوده و در مجموع انجذاب به سوي حضرت حق به حکم نظام برزخي بر جانب آلودگي ها حاکم نباشد در اين صورت نتيجه عصيان ها را در برزخ ديده و در عذاب برزخي قرار گرفته و اين عذاب ها، سختي ها، گرفتاري ها و فشارها تا آخر نظام برزخي ادامه خواهد داشت. به بيان ديگر، وقتي فردي در حالي که رنگ هاي عصيان و مخالفت با امر حق در اوست، وارد برزخ شده باشد ، مسلما نظام برزخي روي او حساب خاصي باز مي کند و بعد از آزاد شدن از سختي ها ي اوليه برزخ که يک مسئله عمومي است، باز با عذاب ها، گرفتاري ها و فشارهايي که نتايج برزخي آلودگي ها و عصيان ها است، مواجه خواهد شد»(عروج روح استاد شجاعي ص 76 تا 78 کانون انديشه جوان) از مجموع روايات استفاده مي شود که فشار قبر تابع گناهان است.
و ميزان و مدت آن نيز تابع ميزان گناهان است .
به همين جهت اختصاص به کفار و مشرکين و جنايتکاران ندارد بلکه مؤمنان و نيکان نيز به اندازه گناهان که از آنها سر زده ممکن است گرفتار فشار قبر شوند. فشار قبر براي چنين مؤمنيني سبب مي شود که کفاره گناهان خود را در برزخ تحمل کنند تا در قيامت پاک باشند ولي براي جنايتکاران و کفار در قيامت عذابي سخت تر در انتظار شان است با توجه به مطالب کلي فوق، در روايات برخي امور به خصوص به عنوان چيزهائي که باعث عذاب قبر مي شوند، شمرده شده است: 1 - حق الناس: حقوق مالي و غير مالي مردم را ضايع کردن از عواملي است که موجب فشار و عذاب قبر مي شود.
سخن چيني ، غيبت، عيب جوئي و بد گوئي از مردم، عقوق والدين، رعايت نکردن حق همسر، خوردن مال حرام، ربا خواري. (بحارالانوار ، ج 5، ص 265 و ج 6، ص 222 و 240 و 245 ؛ لئالي ، ج 5، ص 88 ؛ بحار، ج 18، ص 324 ؛ محجه البيضاء ، ج 5 ، ص 235) 2 - بد اخلاقي: بد اخلاقي با مردم يا خانواده و دوست و رفيق، از جمله چيزهائي است که موجب عذاب و فشار قبر مي شود حتي اگر انسان از اولياي خدا باشد .
همچنان که در داستان سعد معاذ مشهور است. (قابوس الرجال، ج 4، ص 343) 3 - اجتناب نکردن از بول و نجاست: مانند اين که انسان ايستاده روي زمين سخت بول کند و به بدن و لباس ترشح کند وبعدا با همان بدن و لباس نماز بخواند. پرهيز نکردن از بول به عنوان يکي از عوامل فشار قبر در روايات ذکر شده است. (بحار ، ج 6، ص 245 و محجه البيضاء ، ج 5 ، ص 235) 4 - نداشتن ولايت ائمه معصومين(ع): اعتقاد نداشتن به ولايت امامان معصوم از جمله چيزهائي است که موجب عذاب قبر مي شود. (بحارالانوار،ج 6، ص 262) همچنان که به طور کلي گناهان و به خصوص برخي اعمال موجب فشار قبر مي شود به طور کلي کارهاي نيک و به خصوص برخي اعمال نقش به سزايي در آرامش روح در عالم برزخ و رهايي از فشار قبر دارد.
مانند خدمت به مردم، نماز خواندن و به ويژه نماز شب، حج خانه خدا، صبر بر مشکلات و ... براي مطالعه بيشتر مراجعه کنيد به: 1 - انسان از مرگ تا برزخ ، نعمت الله صالحي حاجي آبادي 2 - منازل الاخره، حاج شيخ عباس قمي 3 - عروج روح، محمد شجاعي، کانون انديشه جوان

پرسمان دانشجویی