اختيار انسان و علم الهي | کتابخانه مجازی الفبا

در سر چهار راه من به يک سمت حرکت مي کنم آيا حرکت من به هر سو دليل بر انتخاب من است و يا اينکه زمان که من حرکت مي کنم خواست خدا است؟ با ذکر اين مطلب که خدا از همه چيز آگاه است و مي داند من به کدام جهت و به کدام دليل حرکت مي کنم به همين دليل آيا حرکت انتخاب ماست يا خواست خدا؟ لطفا کامل بهم توضيح بديد برام درکش مشکله.

افعال اختياري انسان همان گونه كه به انسان منسوب است به خداوند هم منسوب مي شود: «و ما رميت اذ رميت ولكن الله رمي» از آنجايي كه انسان اراده نموده و گزينش مي نمايد كار خود انسان است، اما در همين لحظه انسان با تمام شئونات تحت قدرت و اراده الهي است، هستي انسان و همه آثار وجودي انسان متعلق به خدا، بنابراين انسان و افعالش يك نسبت حقيقي با خداوند دارند. يعني اوست كه توان انتخاب به انسان داده و او را آزاد گذاشته وسايل لازم براي گزينش هر گزينه اي را در اختيارش قرار داده است, ودرعين حال هم مي داند چه چيزي را انتخاب مي كند.براي توضيح اين دو نسبت (يعني نسبت كارهاي اختياري به انسان و خدا) مثال هاي متعددي زده اند كه به يك مثال اشاره مي كنيم.
«شخصي را فرض كنيد كه دست هاي او فلج شده و از كار افتاده است. اما پزشكان دستگاهي الكتريكي در اختيار او نهاده اند كه در صورت به كار افتادن آن، شخص مزبور مي تواند دستان خود را طوري كه بخواهد حركت دهد و از آنها استفاده كند. حال فرض كنيد كه كليد به كار افتادن اين دستگاه در دست شخص ديگري است به نحوي كه تا او كليد را نزند، دستگاه مزبور به كار نمي افتد، در اين صورت اگر شخص دوم دستگاه را به كار انداخته و شخص اول به وسيله دستانش كاري را كه خود اراده مي كند، انجام دهد، آن كار را مي توان به هر دو شخص نسبت داد».(نك: آموزش كلام اسلامي، ج 1، ص 349، مسئله جبر يا اختيار)
از طرف ديگر علم خدا مانع اختيار نيست .مثلا اگر كسي در حال انجام كاري شما را مشاهده كند به كار شما آگاه است واين آگاهي از شما سلب اختيار نمي كند . علم پيشين الهي هم همين طور است . زيرا خدا گذشته و آينده ندارد وهمه هستي يكجا نزد او حاضر است وعلم او به آيندهاز اين جهت شبيه علم ما در زمان حال است .
جهت مطالعه بيشتر ر.ك:
1 - «جبر و اختيار»، استاد جعفر سبحانى
2 - «جبر و اختيار» زين‏الدين قربانى
3 - «جبر و اختيار» محمد تقى جعفرى
4 - «انسان و سرنوشت» شهيد مطهرى
5 - الميزان في تفسير القرآن، ج 7، ص 18 به بعد و نيز ج 3، ص 12 به بعد
6 - جبرهاي اجتماعي و اختيار يا آزادي انسان، ژرژ گورويچ، ترجمه: حسن حبيبي
7 - اصول فلسفي و روش رئاليسم، علامه طباطبايي، ج 3
8 - تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 5، ص 254
9 - خيرالاثر در رد جبر و قدر ، آيت الله حسن زاده آملي
10 - عدل الهي، استاد مطهري
11 - آموزش عقايد ، آيت الله مصباح
12 - آموزش كلام اسلامي ، محمد سعيدي مهر

پرسمان دانشجویی