اهل بیت، ماوراء انسان | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند از جنس آدم واسطه ‏اى ميان خود و مردم قرار داده است، تا منطقى باشد كه ما هم مى‏توانيم شايسته حضور باشيم. امّا در حديثى مطرح شده است كه ائمه اطهار(ع) داراى تمامى قدرت‏هاى خداوندى هستند؛ البته به اذن خدا. آيا اين حديث، ائمه را از انسان‏ها جدا نمى‏كند و ما آنها را از خود جدا نمى‏بينيم و فكر نمى‏كنيم امكان ندارد معصوم و پاك شويم؟

بايد توجه داشت كه اولاً معصومان خود را «انسان برتر» مى‏دانستند، نه «برتر از انسان»؛ چنان كه انبياى عظام، هيچ‏گاه منزلتى بالاتر از انسان بودن براى خود قائل نشدند؛ بلكه پيوسته بر اين نكته تأكيد مى‏ورزيدند كه «ما هم بشرى همچون شماييم». ابراهيم / 11. آنان همچون ديگران غذا مى‏خوردند و براى تأمين معاش، تلاش و كوشش كرده، براى رفع خستگى استراحت مى‏كردند؛ از مشاهده حوادث ناگوار، آزرده خاطر مى‏شدند؛ و اينها همه نشانه بشر بودن آنهاست.
ثانياً، عصمت كاملاً امرى اختيارى است و ما به هيچ وجه به جبرى بودن آن قائل نيستيم. چرا كه براى الگو واقع شدن تنها برخوردارى از شكل و شمايل و صورت انسانى كافى نيست؛ بلكه همچون ساير افراد بشر كه داراى آزادى و اختيارند و همواره بايد ميان اميال و گرايش‏هاى گوناگون خود دست به گزينش بزنند، الگوى آنان نيز بايد اين خصيصه اصلى و بنيادين را دارا باشد. حال اگر فرض شود كه عصمت و پاكى معصومان و كارهاى خوب آنان معلول تعدادى اسباب و عوامل غيراختيارى و ماوراءالطبيعى است كه احراز آنها براى آدميان مقدور نيست؛ چگونه مى‏توان از ايشان پيروى كرد؟ خداوند متعال در قرآن به خوبى اين حقيقت را بيان مى‏كند كه چون انسان‏ها بر روى زمين زندگى مى‏كنند، بايد پيامبرانشان نيز از جنس آنان باشد، تا بتوانند اسوه حسنه براى پيروان زمينى خود به شمار آيند. نگا: اسراء / 95.
ثالثاً، علاوه بر آن كه منشأ عصمت معصومان امور اختيارى بوده است، نگا: پژوهشى در عصمت معصومان، صص 63 - 52. خداوند نيز از آنجا كه مى‏دانست اين عده با اختيار خود بيش از ديگران و در بالاترين حد ممكن از استعداد خود بهره‏بردارى مى‏كنند، تفضلاً موهبت فرموده و آنان را از علم و اراده‏اى برخوردار كرده است كه به واسطه آن به مصونيت كامل و مطلق برسند تا در پرتو آن، راهنمايانى موثّق و مطمئن براى همه افراد بشر گردند. بحارالانوار، ج 10، ص 170.
حتى به دليل آن كه خداوند مى‏دانسته كه اين عده در دوران بزرگسالى خود با اراده، و گزينش خود چه راهى را انتخاب كرده و چگونه براى آن تلاش خواهند كرد، عصمت در طفوليت را به عنوان پاداش قبل از عمل به آنها ارزانى داشته است. پژوهشى در عصمت معصومان، صص 71 - 69.
رابعاً، حصر معصومان به چهارده نفر براساس ديدگاه شيعه، به اين لحاظ است كه اولاً ما دليلى بر اثبات عصمت غير از اين افراد نداريم. ثانياً، منظور ما از عصمت در معصومان، تنها عصمت از گناهان، آن هم پس از سنين متعارف بلوغ و تكليف نيست. بلكه عصمت از سهو و خطا و از زمان طفوليت را نيز در برمى‏گيرد و براساس دلايل روشن، مشخص است كه چنين عصمتى در امت اسلام منحصراً در اختيار چهارده معصوم مى‏باشد؛ محمد تقى مصباح يزدى، راهنماشناسى، صص 676 - 675. و الا عصمت به معنى پاك بودن و از دستبرد تسويلات شيطانى در امان بودن و گناه كبيره و صغيره مرتكب نشدن در سنين پس از بلوغ و تكليف، منحصر به چهارده معصوم نمى‏باشد و براى هر كسى كه تلاش كند، اين راه در اين حد و مفهوم و معنا، باز است؛ چنان كه مقام ولايت انحصارى نبوده، قابل وصول براى همگان است؛ البته همگانى كه اهليت داشته باشند و مدارج كمال را طى كرده باشند. نگا: سيد محمدحسين علامه طباطبايى، ولايت‏نامه، ترجمه دكتر همايون همتى، صص 57 - 48.

پرسمان دانشجویی