ارتباط روح با بدن | کتابخانه مجازی الفبا

ارتباط روح و بدن پس از مرگ چگونه است و آيا زيارت اهل قبور، آثار دنيوى و اخروى دارد؟

براساس آيات و روايات، ارتباط خاصى ميان روح انسان در برزخ و بدن مادى او در قبر خاكى وجود دارد . اين ارتباط، در اصل از ارتباط روح و بدن مادى - كه در طول زندگى دنيوى با يكديگر نوعى اتحاد داشته‏اند سرچشمه مى‏گيرد . ارتباط مزبور با قطع تعلّق روح از بدن، پس از مرگ، به كلى از ميان نمى‏رود ؛ بلكه يك نوع ارتباط در حدّ پايين‏ترى ميان روح برزخى و بدن مادى و خاكى وجود دارد . اين ارتباط در حد و اندازه‏اى نيست كه در زندگى دنيوى و در دوران تعلّق روح به بدن وجود داشت؛ بلكه در ميزانى ضعيف‏تر و با كيفيتى ديگر است . از اين رو روح به رغم حضورش در عالمى فوق ماده، توجّه خاصى به بدن مادى و نقطه‏اى دارد كه بدن خاكى در آن هست . براساس همين «ارتباطِ» قبر خاكى با قبر برزخى»، دستورات و احكام خاصى در باب تشييع جنازه، كفن و دفن، احترام و استحباب زيارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت بر سر قبرها و نظاير آنها، در شريعت اسلامى وجود دارد .
ارتباط روح با قبر خاكى، موجب مى‏شود كه بتوان از اين طريق، بهتر با روح رابطه برقرار كرد و نيز توجّه او را جلب نمود . بدين جهت در روايات، تأكيد فراوانى بر زيارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت و تلاوت قرآن كريم بر سر قبرها شده است . اين آداب در هر جايى، براى مردگان خوب است ؛ ولى به دليل ارتباط قبر برزخى با قبر خاكى، بر انجام دادن اين آداب بر سر قبرها، تأكيد بيشترى شده و از استحباب بيشترى برخوردار است .
از طرفى ارواح نيز براساس اين ارتباط، از حضور مؤمنان مسرور و مبتهج مى‏شوند . امام صادق‏عليه السلام مى‏فرمايد: «قسم به خداى متعال! مردگان، رفتن شما را (-( بر سر قبورشان )-)مى‏دانند و با حضور شما مسرور مى‏شوند و با شما اُنس مى‏گيرند و بهره‏مند مى‏گردند» حرّ عاملى، وسائل الشيعه، ج‏2، ص 878 و نيز در اين باب نگا: محمد شجاعى، عروج روح، ص 71-76 «اى واللَّه انهم ليعلمون بكم و يفرحون بكم و يتأنسون اليكم» . .
امّا مهم‏ترين اثر دنيوى زيارت اهل قبور براى انسان، تذكّر مرگ و يادآورى اين رخداد مهمّ است . اين خود، موجب باز داشتن انسان از بازى‏هاى دنيوى، نگا: نهج‏البلاغه، ترجمه سيد جعفر شهيدى، خطبه 84، ص 66. مانع دست زدن به كارهاى زشت و ناروا، همان، خطبه 99، ص 92 . باعث انجام دادن اعمال و كردار نيك، همان، كلمات قصار، 31، ص 364 . سبب بى‏رغبتى و كم خشنودى از دنيا همان، كلمات قصار 349، ص 423 . و زمينه‏ساز عبرت آموزى است همان، خطبه 221، ص 252 . .

رو به گورستان دمى خامش نشين‏ آن خموشان سخنگو را ببين‏


ليك اگر يك رنگ بينى خاكشان‏ نيست يكسان حالت چالاكشان‏


شحم و لحم زندگان يكسان بود آن يكى غمگين، دگر شادان بود


تو چه دانى تا ننوشى قالشان‏ ز آنكه پنهان است بر تو حالشان‏


بشنوى از قال‏هاى و هوى را كى ببينى حالت صد توى را

مثنوى معنوى، دفتر سوم، ابيات 4764 - 4768 . (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبري، كد: 19/500002)

پرسمان دانشجویی