فرق ابليس و شيطان | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا در خصوص فرق بين ابليس و شيطان مفصل توضيح دهيد ؟

كلمه « شيطان » از ماده « شطن » گرفته شده ، و شاطن به معني خبيث و پست آمده است و شيطان به موجود سركش و متمرد اطلاق مي شود ، اعم از انسان ويا جن ويا جنبندگان ديگر ، و به معني روح شرير و دور از حق ، نيز آمده است ، كه در حقيقت همه اينها به يك قدر مشترك بازگشت مي كنند . بايد دانست كه « شيطان » اسم عام (اسم جنس ) است ، در حالي كه « ابليس» اسم خاص مي باشد و به عبارت ديگر شيطان به هر موجودي موذي و منحرف كننده و طاغي و سركش ، خواه انسان يا غير انساني مي‌گويند ، و ابليس نام آن شيطاني است كه آدم را فريب داد و اكنون هم با لشكر و جنود خود در كمين آدميان است .
از موارد استعمال اين كلمه در قرآن نيز بر مي آيد كه شيطان بر موجود موذي و مضر گفته مي شود ، موجودي كه از راه راست بر كنار بوده و در صدد آزار ديگران است ، موجودي كه سعي مي كند ايجاد دو دستگي نمايد و اختلاف و فساد به راه بياندازد ، چنانكه مي خوانيم .
« انما يريد الشيطان ان يوقع بينكم العداوه و البغضاء...»
« شيطان مي خواهد بين شما دشمني و بغض و كينه ايجاد كند ...»
با توجه به اينكه كلمه « يريد » فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد حاكي از اين معني است كه اين اراده ، اراده هميشگي شيطان است و از طرفي مي بينيم كه در قرآن نيز شيطان به موجود خاصي اطلاق نشده بلكه حتي به انسانهاي شرور و مفسد نيز اطلاق گرديده است .
آنجا كه مي خوانيم : و كذلك جعلنا لكل نبي عدوا...شياطين الانس و الجن » بدينگونه ما براي هر پيامبري دشمني از شيطانهاي انساني و يا جن قرار داديم .
اينكه به ابليس هم شيطان اطلاق شده بخاطر فساد و شرارتي كه در او وجود دارد .
علاوه بر اينها گاهي كلمه شيطان بر « ميكربها » نيز اطلاق شده :
به عنوان نمونه امير مؤمنان (عليه السلام ) مي فرمايد ، « لاتشربوا الماء من ثلمه الاناء و لا من عروته ، فان الشيطان يعقد علي العروه و الثلمه » از قسمت شكسته و طرف دستگيره ظرف ، آب نخوريد ، زيرا شيطان بر روي دستگيره و قسمت شكسته شده ظرف مي نشيند .»
امام صادق (عليه السلام )مي فرمايند : « و لا يشرب من اذن الكوز و لا من كسره ان كان فيه فانه مشرب الشياطين » از دستگيره و قسمت شكسته كوزه آب مخوريد كه جايگاه آشاميدن شيطانها است .»
از قول پيامبر اسلام (ص) مي خوانيم : موهاي شارب (سبيل ) خويش را بلند مگذاريد، زيرا شيطان آنرا محيط امن براي زندگي خويش قرار ميدهد و در آنجا پنهان مي گردد .
به اين ترتيب روشن شد كه يكي از معاني شيطان ميكروبهاي زيانبخش و مضر است . ولي بديهي است منظور اين نيست كه : شيطان در همه جا به اين معني باشد ، بلكه منظور اين است كه : شيطان معاني مختلفي دارد كه يكي از مصداقهاي روشن آن ابليس و لشكريان و اعوان اواست و مصداق ديگر آن انسانهاي مفسد و منحرف كننده و احيانا در پاره اي از موارد به معني ميكروبهاي موزي آمده است.(دقت كنيد )
منابع :
1- تفسير نمونه، مكارم شيرازي .
2- تفسير نور، محسن قرائتي .
3- يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، برگرفته از تفسير نمونه، جمعي از فضلا حوزه علميه قم، ص 55.
به نقل از اداره پاسخگويي آستان قدس رضوي

پرسمان دانشجویی