انسان‏هاي ناقص | کتابخانه مجازی الفبا

چرا خداوند برخى از انسان‏ها را نابينا يا كر و لال آفريد؟

;جهت پاسخ به اين‏گونه پرسش‏ها؛ ابتدا بايد به «حكمت» خداوند اشاره كرد. سپس از «عدالت» خداوند سخن به ميان آورد. حکمت خداوند اقتضا مى‏كند كه جهان هستى براساس نظام روشمند، شكل بگيرد. به طورى كه هر سلسله علل و عوامل نتيجه خاص خودش را بدهد و اين‏گونه نباشد كه علت‏ها و عوامل متفاوت، نتيجه يكسان بدهد. به طور مثال بايد ميان پدر و مادرى كه مراقبت‏هاى قبل باردارى را انجام داده‏اند و پدر و مادرى كه بى‏توجه بودند، در رشد جنين و توليد نسل آنها تفاوت باشد. هم‏چنان كه اگر پدران و مادران، خصوصيات ژنتيكى و رنگ مو و حتى بهره هوشى متفاوت دارند. به طور معمول نسل هر كدام از ديگرى متفاوت خواهد شد. اين لازمه نظام‏مندى جهان هستى است و اگر غير از اين بود بايد اعتراض مى‏شد. البته در كنار اين «حكمت» الهى بايد به «عدالت» پروردگار نيز اشاره كرد؛ كه در هر صورت نسل به دنيا آمد. اگر ناقص‏الخلقه هست، خودش مقصر نبوده است، لذا خداوند از انسان‏هاى ناقص‏الخلقه و يا با بهره هوشى كمتر انتظار كمترى دارد و تكاليف كمترى از آنها مى‏خواهد و از سوى ديگر در برابر سختى‏ها و زحمت‏هاى بيشترى كه تحمل مى‏كند ثواب بيشترى به آنها مى‏دهد. به طور مثال اگر كسى بهره هوشى كمترى دارد و لازم است پنج بار متنى را بخواند تا فراگيرد و يا در حالى که پاى او قطع است به سختى، قلّه كوهى را فتح كند؛ از تقدير و پاداش بيشترى بهره‏مند خواهد شد. اين‏گونه كوتاهى و يا ظلمى كه از سوى ديگران بر او وارد شده، جبران خواهد شد. بنابراين وجود انسان‏هاى نابينا، ناشنوا و ... از آثار و احكام جهان طبيعت است و از آن گريزى نيست. عالم ماده، به دليل وجود تزاحم‏ها و تضادها، برخى از مسائل و امور را از مجراى صحيح خود خارج مى‏سازد و فرزندى را نابينا، كودكى را ناشنوا، خردسالى را فلج و ... به جهان مادى عرضه مى‏دارد. اين تفاوت‏ها كه شخصى سالم، شخصى مثلاً فلج باشد، به دليل قوانين حاكم بر جهان مادى است.; با اين توضيح، مشخص مى‏گردد كه خداوند خالق و منشأ اين مصيبت‏ها و «شرور» نيست؛ بلكه خاصيت نظام مادى، چنين اقتضايى دارد. البته براى تكميل پاسخ توجه به چند نكته ضرورى است:1. شرور طبيعى نسبت به خيرات جهان بسيار كم و ناچيز است. اگر آمارى گرفته شود و افراد نابينا، ناشنوا، فلج و ... شمارش گردند، نسبت به افرادى كه از سلامت كامل جسمى برخوردارند، بسيار اندك‏اند و اين نيز از لطف خداوند است كه در جهان مادى كه اقتضاء امتزاج خير و شر دارد، شرور طبيعى كمتر از خيرات طبيعى باشد.2. بر اساس آيات قرآن و روايات، شرور طبيعى براى امتحان و آزمايش انسان است؛ همچنان كه مى‏فرمايد: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الَّثمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ»1؛ «و قطعاً شما را به چيزى از [قبيل‏] ترس و گرسنگى، و كاهش در اموال و جان‏ها و محصولات مى‏آزماييم؛ و مژده ده شكيبايان را». چرا كه گوهر اصلى انسان در امتحانات هويدا مى‏شود.; گر چه خود را بس شكسته بيند او;آب صافى دان و سرگين زير جو; چون بشوراند تو را در امتحان‏;آب، سرگين رنگ گردد در زمان‏; در تك جو هست سرگين اى فتى‏;گر چه جو صافى نمايد مر تو را2 3. شرور طبيعى وسيله‏اى است براى كيفر اعمال انسان‏ها و انتقام و قهر الهى؛ مانند نزول عذاب الهى بر قوم عاد، لوط، فرعون، اصحاب ايكه و حجر و...3.خداوند مى‏فرمايد: «وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الَّثمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ»4؛ «و در حقيقت ما فرعونيان را به خشكسالى و كمبود محصولات دچار كرديم، باشد كه عبرت گيرند».4. خداوند در مقابل رنج‏ها، دردها و مصايبى - كه برخى از انسان‏ها ناخواسته دچار آنند و ما از آن به شرور طبيعى ياد مى‏كنيم - در سرا و عالم ديگر (قيامت)، جزاى برترى اعطا مى‏فرمايد. ; امام صادق‏(عليه‏السلام) (در توجيه نقص‏هاى بدنى مانند نابينايى و ناشنوايى) تأكيد مى‏فرمايد كه خداوند در آخرت به چنين اشخاصى در صورت بردبارى و صبر، چنان پاداشى اعطا مى‏كند كه اگر ميان بازگشت به دنيا و تحمل دوباره همين مصايب و باقى ماندن در آخرت مخيّر باشند، بازگشت به بلايا را انتخاب مى‏كنند، تا اجرشان افزوده گردد.5امام رضا(عليه‏السلام) مى‏فرمايند: «بيمارى مؤمن موجب پاك شدن او از گناهان و لغزش‏ها و رحمت الهى در حق مؤمن است و براى كافر عذاب و لعن است. بيمارى در حالت مؤمن پايدار است تا اينكه گناهان او پاك گردد».6; دان كه نَبْوَد فعل هم‏رنگ جزا;هيچ خدمت نيست هم‏رنگ عطا; مزد مزدوران نمى‏ماند به كار;كان عرض وين جوهر است و پايدار; آن همه سختى و زور است و عرق‏;وين همه سيم است و زرّ است و طبق7;;;1; بقره (2)آيه 155.;2; مثنوى، دفتر اول، ابيات 3219 - 3217.;3; نگا: اعراف (7)، آيه 136 ؛ هود (11)، آيه 82 ؛ فيل (105)، آيه 4 و... .نگا: الميزان، ج 14، ص 287.;5; بحارالانوار، ج 3، ص 71.;6; محمدبن على‏صدوق، ثواب‏الاعمال و عقاب‏الاعمال، ترجمه و تصحيح على‏اكبر غفارى، ص; 429.;7; مثنوى، دفتر سوم، ابيات 3445 - 3447.

پرسمان دانشجویی