فرقه علي اللهي | کتابخانه مجازی الفبا

در يك مؤسسه مذهبي مشاوره مي كنم. نامه اي از يك دختر 18 ساله به دستم رسيده، ايشان در يك خانواده اي زندگي مي كنند كه (اهل حق) هستند و نسبت به مكتبشان بسيار پايبندند، اين دختر ترديدهاي فراوان نسبت به مذهبش دارد و البته مسائل ديگري برايش ايجاد شده كه بسيار راغب است درباره دين خود (البته اگر بتوان اسمش را دين گذاشت) از طريق منابع خارج از دينش، تحقيق نمايد. از طرفي از طرف خانواده براي ارتباط با شيعيان به شدت در فشار است، مي توانم از طريق يكي از معلمان ايشان با ايشان ارتباط داشته باشم. اين فرقه برايم نا آشناست چون ذكر مي كند كه فرقه اش با (علي اللهي ها) متفاوت است. لطفا مرا در شناختن اين فرقه و يا هر راهنمايي كه صلاح مي دانيد، ياري فرماييد. در صورت لزوم نامه ايشان را برايتان ارسال مي نمايم.

فرقه اهل حق از جمله آيين‏هاى التقاطى بوده و مخلوطى از عقايد باستانى و نيز اديان مسيحيت و اسلام و... مى‏باشد. در حال حاضر اهل حق به سه گروه عمده تقسيم شده‏اند.

الف) شيطان پرستان ؛ اين گروه شيطان را تقديس كرده و خوك را مقدس مى‏دانند و با هرگونه طهارت مخالف‏اند. بيشتر پيروان اين گروه در كرند سرپل ذهاب و نواحى مجاور آن سكونت دارند.

ب ) على اللهي‏ها ؛ اين گروه مى‏پندارند كه حضرت على(ع) خدا است و دين خود را كلا " از اسلام جدا مى‏دانند. اين گروه نيز عمدتا " در شمال غرب ايران و در برخى نواحى ديگر پراكنده‏اند.

ج) گروه اهل حق مسلمان ؛ اين گروه خود را شيعه مى‏دانند ولى در سير و سلوك و آداب متفاوت از شيعه هستند. عمده آثار در دست از اين فرقه مربوط به گروه سوم است ؛ چون دو گروه اول اساسا " فاقد هرگونه پايه فكرى بوده و تنها از پيشينيان خود تقليد كوركورانه مى‏كنند و تقريبا " آيين و يا معتقدات قابل توجهى ندارند.

در مجموع درباره اين فرقه و يا ديگر فرقه‏ها مى‏توانيم بگوييم: هر گروهى كه از مسير قرآن و عترت فاصله بگيرد دچار انحراف‏هاى خطرناكى در زمينه‏هاى مختلف مى‏شود.

به هر حال چنانچه حضرت علي(ع) را خدا بدانند و يا منكر يكي از ضروريات ديني مثل نماز و روزه باشند اين انكار به طوري كه به انكار رسالت و يا تكذيب پيامبر اكرم يا ناقص دانستن شريعت برگردد، نجس هستند و نمي توان آنها را مسلمان ناميد. مشهور اين است که اهل حق نام يکي از فرقه هاي غلات است کساني که در مورد علي عليه السلام غلو کردند و براي او مقام الوهيت اثبات کرده اند. برخي معتقدند اين فرقه در قرن 2 هجري پديد آمده و در قرن 7 تجديد حيات يافته است. از نظر برخي ديگر ريشه تاريخي اين فرقه به قرن 4 هجري به نام مبارک شاه و ملقب به شاه خويشين باز مي گردد. وي که عنوان«سلطان طريقت» را داشته و در توابع لرستان با جمعي از پيروان خود زندگي مي کرده به 4تن از آنان وعده داده که پس از درگذشت وي، روحش پس از 100 سال در جسم فردي به نام سلطان صحاک يار (اسحاق) تجلي خواهد کرد و در فاصله اين 100 سال يارستان (اهل حق) در گوشه اي خموش چشم به انتظار سلطان صحاک دوخته بودند تا او را دريافتند و دور او گرد آمددند. انچه در ميان پيروان اهل حق معروف اين است که سلطان صحاک (اسحاق) موسس مسلک انان است، و از طرفي آنها از اين فرقه هاي غلات به شمار آمده و علي اللهي خوانده مي شوند به شدت احتراز دارند. آقاي سيد قاسم افضلي از سران اهل حق دراين باره مي نويسد: «يارستان اهل حق هاي واقعي هيچ گاه علي عليه السلام را خدا نمي دانند و آنچه مسلم و مشخص است نسبت هائي که به اهل حق به عنوان علي اللهي داده اند و يا در بعضي کتب و مقاله ها علي اللهي را شيعه اي از اهل حق مي دانند خلاف محض است و خط اهل حق هاي يارستاني کاملا از علي اللهي ها دوراست.شاخه هاي اهل حق

گفته اند: سلطان اسحاق براي تشکيلات اين فرقه جانشيناني تعيين کرد و براي هر يک از آن ها وظيفه اي مقرر نمود و به هر يک به تناسب وظيفه وي لقب مخصوص داد - در ابتدا (پير بنيامين) را به سمت «پيري» و «داود» را به سمت «دليل» براي همه اهل حق منصوب کرد آنان براي تداوم رهبري 7 نفر از ياران خود را به عنوان 7 خاندان يا 7 سر سلسله اهل حق به پيروان خود معرفي کردند که از آن پس به «هفت تن» معروف شدند و برخي اين هفت تن را از ياران اوليه سلطان اسحاق دانسته اند.

اين خاندان ها عبارتند از:

1. خاندان شاه ابراهيم فرزند سيد محمد گوره سوار که به شاه ابراهيمي ها معروفند

2. خاندان سيد ابوالوفا

3. خاندان عالي قلندر درويش هاي قلندري منطقه کرند و استان کرمانشاهان منسوب به او هستند

4. خاندان سيد مير سور

5. خاندان بابا يادگار

6. خاندان سيد مصطفي

7. خاندان حاجي بوعيسي (سيد با وليسي)

در قرن هاي بعد 4 خاندان ديگر به آنان اضافه شد که عبارتند از:

1. خاندان آتش بيگي

2. خاندان ذو النور

3. خاندان شاه حياسي

4.خاندان بابا حيدر

از نظر اهل حق هر کس که پيرو اين مسلک باشد بايد به عنوان اولين وظيفه به واسطه يکي از پيرها يا دليل هاي منسوب به يکي از خاندان ها، خود را به يک خاندان مرتبط سازد و براساس سر سپردن به يکي از شاخه هاي اين فرقه هويت مذهبي او را معين مي سازد. اهل حق مقام پير بنيامين را بسيار بزرگ مي شمارند و معتقدند او در عالم الست «جبرئيل» و در دوره شريعت «سلمان» و در دوره آخر الزمان «بنيامين» بوده است او اولين مخلوق و از مقرب ترين ياران خداست و در اخرين دوره در جامه امام مهدي (عج) مظهريت يافته است. عبادات اهل حق

اهل حق در هفته يک يا چند بار در جم خانه ها و با حضور پير جمع مي شوند تشکيلات جم معمولا در شب هاي جمعه برگزار مي گردد و اين مراسم با تشريفات خاصي اجرا مي گردد و شرکت هفته اي يک بار در جم خانه را به جاي عبادات دائمي کافي مي دانند. اهل حق نماز نمي خوانند و به جاي آن نذر و نياز انجام مي دهند. و روزه مخصوص دارند که سه روز است و به مرنو و قولطاس مرسوم است روزه مرنو از آنجا رسم شده که سلطان صحاک و يارانش سه شبانه روز از ترس دشمنان در غار مرنو پنهان شده و بي غذا ماندند پس از نجات يافتن ان را روزه مرنو نام نهادند و اين روزه در منطقه باختران اجرا مي شود. روزه قولطاس که اکثريت اهل حق هاي ايران و خارج ايران انجام مي دهند مربوط به ياران قولطاس و قوشجعي اوغلي و شاه ابراهيم است كه در وسط كولاك سه شبانه روزي ماندند و پس نجات از آن خطر آن را جشن مي گيرند.

گاهي گروهي از اهل حق به عنوان شيطان پرست ياد مي شوند ولي برخي از رهبران كنوني آنان چنين را مردود دانسته و به كلماتي از سلطان صماد استناد كرده كه در آن ها شيطان را مكار و راهنماي مردمان دور از دين معرفي كرده است با اين حال برخي از افراد مورد اعتماد كه از نزديك با اهل حق ارتباط دارند از تكريم آنان نسبت به شيطان و مخالفت شديد با لعنت فرستادن بر او گزارش مي دهند.

شارب ‏سيبيل نيز نزد اهل حق حرمت ويژه اي دارد و آن را يكي از اركان اصلي سلطان صماك مي دانند كه شارب مور و پر پشت را از نشانه هاي پيروان مسلك اهل حق مي شمارد.

مناطق زندگي اهل حق:

اهل حق در كشور هاي ايران ـ عراق ـ سوريه و افغانستان تاجيكستان زندگي مي كنند عمده ترين مركز آنان در ايران استان كرمانشاهان است و منطقه كرند غرب و توابع آن از عمده ترين مراكز اهل حق در ايران است و جمعيت آن را در اين منطقه حدود 150 هزار نفر تخمين زده اند. در ترکيه فرقه هائي وجود دارند که معروفند به «بکتاشي» و به آن ها «علويين» نيز گفته مي شود و اهل حق هاي ايران آن ها را شاخه هاي فرقه اهل حق مي دانند. شيعياني که در الباني بسر مي برند نيز به «بکتاشي» معروفند در کشور سوريه نيز جمعيت قابل توجهي وجود دارد که تحت عناوين علويين يا علبي اللهي معروفند و عمدتا در شمال غرب ان جا سکونت دارند. منظور از اهل حق که الان رايج است همان مسلک درويشي و تصوف است. اهل حق به دسته ها و مسلک هائي تقسيم مي شوند. دسته اي طريقتي هستند که به طريقه قطب و مرشد خود عمل مي کنند. علاوه بر دستورهاي که در شريعت است اذکار و ادواري هم از مرشد فرا مي گيرند. دسته اي پاي بند شريعت اند و صرفا ظاهري از صوفيه را دارند به تمام دستورات شريعت پاي بند هستند. اگر اين چنين باشد که صرفا خود را صوفي بدانند ولي از احکام شريعت تخطي نکنند مشکلي ايجاد نمي شود لکن اگر عبادات و ذکرهاي بدعت آميز داشته باشند اگر منتهي به انکار يکي از احکام قطعي اسلام شود مرتدند. درهر صورت اهل حق به گروهي از غلات و شيطان پرستان و طوائف ديگر صوفيه اطلاق مي شود در منابع گوناگون بر دسته سوم هم اهل حق اطلاق گرديده است. تفضيل مطالب در منابع معرفي شده پيگيري شود.

کتاب هاي فراواني در زمينه عقائد اهل حق و نقد و بررسي آن وجود دارد.

پرسمان دانشجویی