فلسفه غريزه جنسي | کتابخانه مجازی الفبا

سؤال بنده در مورد شهوت و هوس هست ... مي خواستم بدانم فلسفه هوس و شهوت چيست؟ و خداوند به چه علت اين حس، نيرو و قدرت را در فطرت انسان ها قرار داد؟ اگر پاسخ توليد نسل باشد كه خب مي شود بدون شهوت نيز توليد نسل انجام گيرد ... لذا شهوت لذت كاذبي و زودگذرايي ست كه علاوه بر پوچي پس از انزال احساس ندامت و سرخوردگي نيز همراه دارد؟

واقعيت اين است که انسان داراي دو ميل و کشش است:

1. ميل به کمال و رشد و رو به سوي آسمان،

2. ميل به استراحت و آسايش و رو به سوي زمين.

به طور طبيعي انسان عادي، بيشتر ميل رو به راحتي و آسايش دارد، به طور مثال اگر به انسان احساس گرسنگي و يا تشنگي دست نمي داد. - هر چند چه بدنش نياز به آب دارد - اما چه بسا خيلي دير براي آب خوردن حرکت مي کرد. اين به جهت غلبه راحت طلبي در انسان است.

خداوند حکيم، براي حرکت بخشي به انسان و ايجاد انگيزه در او، به طور تکويني و نظام طبيعي، احساس تشنگي و سختي تحمل تشنگي را در او قرار داده تا به حرکت آيد و به سراغ آب برود. تحمل برخي کارها بسيار سخت است. اما خداوند لذتي در آن قرار داده تا انسان به جهت دستيابي به آن لذت، زحمت ها را تحمل کند. از بهترين نمونه ها، تحمل سختي هاي اداره زندگي و تربيت فرزند است که اگر لذت جنسي و شهوت نبود، چه بسا بسياري از انسان ها براي ازدواج و پذيرش مسئوليت خانواده، اقدام نمي کردند. اما فشار غريزه جنسي و لذت شهوت آنان را حرکت مي دهد. و اين نشانه حکمت خدا و نظام مندي واقعي جهان هستي است.

بايد دانست «زندگى» در، مجموعه نظام‏مندى، تابعى از هدفمندى‏ها و ابزارهاى لازم براى رسيدن به آن اهداف است. از اين‏ رو شرايط و امكانات و چگونگى زندگى در دوران جنين با زندگى در دنيا متفاوت است. چنان كه زندگى دنيا با چگونگى زندگى در نظام آخرت متفاوت است. پس از بيان اين واقعيت به خوبى قابل درك است كه زندگى در دنيا و برآوردن نيازهاى مختلف جسمى و روحى انسان و چگونگى رابطه با دوستان و مقابله با دشمنان و... نيازمند نيروها و ابزارهاى ويژه‏اى است. از آن جمله نيروى شهوت، غضب، خيال و عقل كه هر كدام در گردش سيكل زندگى شخص و روابط با ديگران نقش خاصى را ايفا مى‏كنند. وجود همه اين نيروها و غرايز، تعريف شده و نمايانگر هندسه مستحكم نظام هستى است.

البته چه بسا از نيروي شهوت و غضب سوء استفاده هاي فراواني، و فتنه ها و آشوب ها بر پا گردد. اما مى‏توان گفت براى شكل‏گيرى خوبان و آشكار شدن چهره زيبايى‏، لازم است هزينه‏هاى آن نيز پرداخت شود، چنان كه براي استحصال چند مثقال طلاى زرين، لازم است چندين تن سنگ‏هاى معدن در سوز و گداز كوره برافروخته شوند و براى دستيابى به يك رگه الماس، بايد ميليون‏ها سال فسيل‏ها تحت فشارهاى مختلف قرار بگيرند كه از فرآيند آنها «الماسى» به فعليت برسد.

جامعه انسانى نيز از اين قاعده كلى در نظام دنيا مستثنا نيست. ازاين‏رو براى به فعليت رسيدن خوبان و پيدايى اولياى خدا، بايد همگان در آن همه فراز و نشيب دنيا قرار بگيرند، چنان كه براى پيدايى تعدادى از فرهيختگان، بايد مدارس بسياري و مراكز آموزشى فراواني راه‏اندازى شود و هزينه‏هاى زياد پرداخت گردد. البته تمام چيزهايي که در مسير پيدايش طلا و الماس قرار گرفته و افرادي که در مسير شناخته شدن برترين‏هاى علم و معرفت قرار گرفته‏اند، هرکدام بهره‏اى از وجود و لذتى از زيبايى‏ها برده و مقام و درجه‏اى از علم و معرفت كسب كرده‏اند. بنابراين اين‏گونه نيست كه همه چيز و همگان فداى تعداد محدودى شده باشد؛ بلكه هر كس در جايگاه خودش و به مقدار تلاشش، نقشى ايفا مى‏كند و در برابر آن از دستمزدهاى مادى و لذت‏هاى روحى و معنوى در دنيا و آخرت بهره‏مند مى‏شود. اين همان تجلى «حكمت» خداوند است كه هندسه كلان نظام دنيا را بر آن بنيان نهاده است. البته براساس عدالت خود، هر كس را به اندازه استعداد و امكانات او مورد سؤال قرار مى‏دهد.

تا اينجا با نگاهى كلان از آغاز تا فرجام درباره وضعيت زندگى در دنيا، پاسخى كوتاه مطرح شد و از اين راه اصل وجود غرايز در انسان كه- دو چهره زشت و زيبا دارند- توجيه منطقى پيدا كرد. اگر چه بسيارى از انسان‏ها گرفتار چهره زشت آن شده‏اند و در اين باره نقطه ضعف دارند. اما اين هزينه‏هايى است كه بايد براى شكل‏گيرى نظام زندگى دنيا و هدفمندى آن، پرداخته شود.

البته با چشم‏انداز فردي و اجتماعى درباره غريزه جنسى بايد گفت، سركشى اين غريزه يا فروكشى آن و يا كنترل آن، هر كدام وابسته به زمينه‏ها و عواملى است كه فاكتورهاى مهم آن، اراده انسان و برنامه‏ريزى شخصى او از قبيل خواب و خوراک و خيال... است و همچنين وابسته به برنامه‏ريزى‏هاى كلان فرهنگى، اجتماعى جامعه مى‏باشد به گونه‏اى كه بستر هنجارها هر چه بيشتر گسترانيده شود و زمينه‏هاى ناهنجارى هر چه زودتر برچيده شود.

براى توضيح بيشتر در اين باره به چند نكته اشاره مى‏شود:

1- اين كه «خداوند انسان را از ناحيه غريزه جنسى و ديگر غرايز آسيب‏پذير آفريده» تعبير دقيقى نيست. خداوند انسان را با دو دسته کنش و واکنش نيرومند (معنوى و مادى) آفريده است و اين خود انسان است كه مى‏تواند با تكيه بر اراده نيرومندى كه خداوند به او داده است، هر يك از آنها را بر ديگرى غلبه دهد و به پيروى يا سرپيچى از هر كدام اقدام كند. بنابراين آسيب‏پذيرى انسان تابع خواست و اراده او است.آنچه به طور مستقيم به خدا انتساب دارد قرار دادن چنين غريزه نيرومندى در انسان است اما آسيب‏پذيرى مربوط به خود انسان است.معناى قدرت و توانمندى نيز همين است كه انسان در دو جهت مخالف امكان فعاليت داشته باشد؛در غير اين صورت قدرت و توانمندى معنا نداشت. از اين ‏رو انتساب كار زيبا به هر كس و اثبات قابليت و لياقت براى هر چيز آن گاه معنا دارد كه او توانايى بر انجام زشتى و يا قدرت رهايى از انجام كاري را داشته باشيد.

2- شكل‏گيرى خوبان و بدان انجام نمى‏پذيرد مگر با وجود غرايزى هم‏چون شهوت و غضب كه داراى دو چهره خوبى و بدى مى‏باشند و مي توان گفت؛ چهره زيبايى‏ها آنگاه آشكارتر مى‏شود كه در كنار زشتى‏ها قرار گيرد و هنر مردان خدا آن گاه بيشتر جلوه‏گر مى‏شود كه با سست‏عنصران و آلودگان به شهوت مقايسه شوند و در برابر حق‏ستيزان قرار گيرند. ازاين‏رو با نگاهى كلان به زندگى انسان‏ها وجود شهوت و غضب در تجلى زيبايى‏ها و حتى به فعليت رساندن خوبان نقش موثرى دارد.

3- اگر چه زمينه‏هاى فساد فراوان است و دغدغه آن بسيارى از جوانان را آزرده مى‏كند. اما بايد دانست كه خروش شهوت و برافروختگى غضب، در برابر عزم و اراده جوانان و جوان‏دلان نه تنها قابل فروكشى است؛ بلكه حتى با يك بار ايستادگى در برابر شهوت مى‏توان خاطره خوش آن تجربه نورانى در زندگى آدمى ماندگار شود به طوري كه در صحنه‏هاى بعدى بسيار آسان‏تر مى‏توان بحران‏ها را پشت سر گذاشت و شايد اين تجربه براى خود شما نيز اتفاق افتاده باشد.

اسلام، برخلاف مسيحيت به غرايز - به ويژه شهوت جنسى - هرگز ديد منفى و پليد انگارانه ندارد. اسلام همه اين امور را براساس نظام حكيمانه خلقت، پرفايده و سودمند مى‏انگارد. آنچه از نظر اسلام مردود است، هدف نهايى قرار گرفتن و لجام گسيختگى شهوات، اسارت انسان در برابر آنها و غفلت از بُعد برين وجود آدمى است. اما استفاده بهنجار و صحيح از غرايز و سمت و سو دادن آن در مسير رشد و تعالى مورد تأكيد اسلام است.

4-شهوات و غرايز انسان، از جمله غريزه جنسى، به خوبى كنترل‏پذير است. مقصود از كنترل در اينجا نه سركوب آن، بلكه استفاده صحيح ازآن است.

5-اختيار انسان از بزرگ‏ترين موهبت‏هاى الهى است. و نقش بسيار نيرومندى در رهبرى كنش‏هاى آدمى دارد. اراده به خوبى قابل تقويت و نيرومند سازى است و با تقويت آن دشوارترين كارها سهل و آسان مى‏شود.يك جوان در عين نيرومندى در غرايز، از اراده و توان مقاومت بسيار بالايى برخوردار و طهارت نفس و گرايش‏هاى معنوى در او، بسيار بالا است. خداوند در قرآن مجيد از جوانانى چون حضرت يوسف‏عليه السلام و اصحاب كهف، مثال مى‏آورد كه با اراده سترگ خويش، در برابر طوفان سهمگين غرايز و حوادث ايستادگى و بزرگ‏ترين افتخارات را در تاريخ بشر براى خود ثبت كردند. در تاريخ انقلاب اسلامى نيز، اراده جوانان با ايمانى چون حسين فهميده‏ها، زيباترين جلوه تأثير شگرف اراده و ايمان جوانان را به نمايش گذاشته است.

6- امداد الهى؛ خداوند همواره دستگير و مددكار كسانى است كه با جديت، خواستار پاك زيستن و دورى از گناه هستند: «وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» ؛عنكبوت(29)،آيه 69. «و كسانى كه در راه ما كوشيده‏اند، به يقين راه‏هاى خود را بر آنان مى‏نمايانيم و در حقيقت خدا با نيكوكاران است».

قرآن مجيد، يكى از علل نجات يوسف از گناه را امداد و عنايت الهى دانسته است. البته اين گونه عنايت‏ها اختصاص به يوسف‏عليه السلام ندارد؛ بلكه هر كس به هر اندازه كه در دورى از گناه جديت داشته و از خداوند در اين زمينه استعانت جويد، مورد عنايت او قرار خواهد گرفت. فلسفه اعانت الهى درباره يوسف نيز به عبوديت مخلصانه او بودنگا: يوسف (12)، آيه 24.

7- امكان بازگشت‏؛درست است كه بسيارى از انسان‏ها در مواردى، به گناه گراييده و در برابر غرايز و هواهاى نفسانى سرتسليم فرود مى‏آورند؛ اما در عين حال خداوند باب توبه را به روى بندگان گشوده و راهى قرار داده است كه آدميان،بتوانند زندگى پاك و پيراسته از آلودگى‏ها را آغاز كنند و آلودگى‏هاى پيشين را با اشك ندامت و آب مغفرت الهى بشويند و در جهت كمال و سعادت جاودانى گام بردارند.

نتيجه آنكه از طرفى وجود غرايز ضرورى است و از طرف ديگر،راه‏هاى لازم براى نجات از آلودگى‏ها نيز فراروى انسان قرار دارد و به عنوان يك اصل در زندگي بشري مي توان گفت؛ ظرفيت وجودى ما ساخته و پرداخته نمى‏شود مگر آن كه در كنار عقل و قلب، داراى نيروى شهوت و غضب نيز باشيم تا لياقت راه‏يابى به بهشت را پيدا كنيم و يا با نگون‏بختى جهنم را براى خود بسازيم، زيرا بهشت و جهنم ما بايد با گذر از اين دنيا ساخته شود و شكل بگيرد. ازاين‏رو به عنوان يك اصل كليدى گفته مى‏شود كه «دنيا» محل حدوث و اثبات قابليت‏هاست و «آخرت» جايگاه ظهور و ثبات قابليت‏هاست. به عبارت ديگر، دنيا بستر «شدن»هاست و آخرت استقرار در «شده»هاست.

لذا اين‏گونه نيست كه «درجات بهشتى» ما يا «دركات جهنمى» ما از قبل ساخته شده باشد، بلكه بايد آن را بسازيم و ساخته شدن آن وابسته به وجود نيروهاى شهوت و غضب در كنار عقل و قلب است.

پرسمان دانشجویی