گرايش به دين زرتشت | کتابخانه مجازی الفبا

دانشجويي هستم با خانواده ای به شدت مذهبي و خودم نيز تا قبل از آمدن به دانشگاه كليددار مسجد محله مان بودم و به صورت باور نكردني پايبند به مسايل ديني بوده ام طوري كه بين همه همسن و سال هايم به اين هم معروف و مشهور بودم. اما بعد از دانشجو شدن كم كم افكارم عوض شدند و بعد از تحقيق و تفحص در مورد اديان مختلف به شدت به دين زرتشت علاقمند شدم طوري كه حتي واجبات دين (مثل نماز و ... ) را يا اصلا انجام نمي دهم و يا بدون توجه انجام مي دهم و به طور ناخود آگاه در همه امور زندگي ام حتي در جزئي ترين، زرتشت را سرمشق خود قرار مي دهم. ولي از اينكه بگويم مسلمان نيستم به شدت مي ترسم (هر چند هنوز مسلمان هستم) و مي دانم كه اگر دين زرتشت نباشد ديگر نمي توانم خداپرست باشم. حالا خواهش مي كنم بدون تعصب به من كمك كنيد كه آيا مي توانم دينم را عوض كنم و به چيزي كه احساس مي كنم به آن تعلق دارم و با وجود آن زندگي و معنويت برايم معناي قبلي را پيدا مي كند، تعلق داشته باشم يا خير؟ باز هم خواهش مي كنم بدون تعصبات ديني جواب مرا بدهيد.

ابتدائا در مورد موضوع مد نظرتان به عرض مي رسانيم که اين مسئله از دو زاويه قابل بررسي و ارائه جواب است :1- از ديدگاه تربيتي و کلامي

2- از ديدگاه حقوقي و فقهي

از ديدگاه کلامي و تربيتي هر شخصي بايد دين و مرام خود را بر اساس تفکر و تدبر انتخاب نمايد و در مورد شما هم مسئله از همين قرارا ست که در اصول اعتقادي و پايه هاي دين نبايد مقلد بود و بايد براساس توان فکري و استدلال پيش رفت و به چيزي معتقد بود و يا از اعتقاد به آن روي تافت. ير پايه اين ديدگاه شما ابتدا بايد به شکل مستدل به دليل خوش آمدنتان از زرتشت بپردازيد و از جانب ديگر علت ناخرسنديتان از اسلام را نيز بيان نماييد . از زرتشت چه شناختي داريد؟ که از آن خوشتان آمده است ؟و از اسلام چه شناختي داريد؟ و چه وجه اي و بخشي از آن براي شما غير قابل قبول افتاده است ؟

بر اساس اين ديدگاه شما را مجبور به پذيرش اسلام نمي کنيم ولي بايد دليل قابل قبول براي اسلام و يا هر دين ديگر ارائه نماييد و تا زماني که به شکل قطعي به اصول اعتقادي و ارکان دين جديد پي نبرده ايد و براي شما ثابت نشده است نمي توانيد از آيين خود دست بکشيد چه آدمي براي يک لحظه هم نبايد در عالم بي ديني به سر ببرد.

براساس اين ديدگاه شما بايد در ارتباط بعدي به سوالاتي که در بالا بيان نموديم جواب دهيد و به شکل مبسوط و دقيق براي ما ميزان آگاهيتان را از اسلام و زرتشت بيان و منابع اطلاعاتي خود را از نظر اعتبار و قابليت ارزش بنويسيد تا ببينيم در پي يک بحث مستدل و قابل اعتماد کدام دين حق و کدام ناحق است ؟ بنابر اين دست به قلم شويد و ما را از اعتقادات و آيين اسلام و زرتشت آگاه و علت تمايل و مورد پسند واقع شدن هر يک را براي مابنويسيد تا ببينيم اگر واقعا زرتشت برتر است همانند شما هر دو زرتشتي شويم و اگر اسلام برتر است هر دو بر دين خود قبلي و فطري خويش اصرار عاقلانه و عالمانه ورزيم . پس بيش از اين ما را منتظر نگذاريد چه آدم عاقل نبايد دين و آيين خود را تقليدي بپذيرد و تفاوت انسان و ديگر حيوانات در همين زندگي عاقلانه است و بس.اما ازديدگاه حقوقي و فقهي مسئله به شکل ديگري است:

در قلمرو حقوق و آزادى‏هاى مذهبى،اين موضوع به مسأله ارتداد،مربوط مي شود که از مهم‏ترين و حساس‏ترين موضوعات شمرده مى‏شود. ارتداد چيست؟

«ارتداد» كه از واژه «رد» گرفته شده، در لغت به معناى بازگشت است. در فرهنگ دينى، بازگشت به كفر ارتداد و ردّه ناميده مى‏شود،(1) البته مسأله ارتداد و احكام جزايى مترتب بر آن به اسلام اختصاص ندارد. در برخى ديگر از اديان و مذاهب بزرگ نيز هر گاه كسى از دين برگزيده و منتخب روى گرداند ،كافر به شمار مى‏آيد و بدان سبب كه از دين سابق برگشته، مرتد خواند و مجازات مى‏شود.(2) در فرهنگ اسلامى از آن جهت كه دين حق نزد خدا اسلام است،(3) هر كس خداى متعال يا وحدانيت وى، حيات پس از مرگ(معاد)، شريعت اسلامى يا نبوت حضرت محمد(ص) را باور نداشته باشد، كافر قلمداد مى‏شود.(4) البته جوهره همه اديان الهى واحد است؛ گرچه به مقتضاى تفاوت شرايط اجتماعى، شرايع نيز تفاوت مى‏يابند؛ در هر عصرى، تنها يك شريعت بر حق است و ساير شرايع، به دليل تفاوت شرايط قبلى يا وقوع تحريف، نسخ مى‏شود.(5) احترام اسلام براى شريعت‏هاى پيش، مانند يهوديت و مسيحيت، صرفاً به دليل تحمل و بردبارى و تسامح عملى و تأييد همزيستى مسالمت‏آميز است نه پذيرش حقانيت و اصالت كنونى آن‏ها.(6) بنابراين، چنان كه علامه مطهرى مى‏فرمايد:

«كافى نيست كه انسان يك دينى داشته باشد و حداكثر اين مي باشد كه آن دين، منتسب به يكى از پيامبران آسمانى باشد، با اين استدلال كه همه اديان آسمانى از لحاظ اعتبار، در همه وقت يكسان هستند، بلكه دين حق در هر زمانى يكى بيش نيست و بر همه كس لازم است كه در هر زمان، پيغمبر صاحب شريعت از سوى خدا در آن عصر را اطاعت كنند تا آن كه نوبت به حضرت خاتم الانبيا(ص) رسيده است. در اين زمان، اگر كسى بخواهد به سوى خدا راهى را بجويد، بايد از دستورهاى دين او راهنمايى بجويد و به حكم صريح قرآن، دينى جز اسلام پذيرفته نيست.(7) و حتى اگر مراد از اسلام، خصوص دين ما نباشد بلكه منظور(معناى لغوى آن يعنى) تسليم خدا شدن باشد، بايد دانست كه حقيقت تسليم در هر زمانى شكلى داشته و در اين زمان، شكل آن همان شريعت محمدى(ص) است و قهراً كلمه اسلام بر آن منطبق مى‏گردد و بس؛ چه اين كه اين شريعت، آخرين دستور الهى است و همواره بايد از آخرين دستورها تبعيت كرد. البته بايد توجه داشت كه ميان پيامبران اختلاف و نزاعى وجود ندارد، لكن انسان بايد همه پيامبران را قبول داشته باشد(8) و بداند كه پيامبران سابق، مبشر پيامبران لاحق، خصوصاً خاتم و افضل آن‏ها، بوده‏اند و پيامبران لاحق، مصدق پيامبران سابق بوده‏اند.(9) پس لازمه ايمان به همه پيامبران(كه مورد تأكيد قرآن است)(10) اين است كه در هر زمانى تسليم شريعت همان پيامبرى باشيم كه دوره او است».(11)

البته كفار به سه گروه تقسيم مى‏شوند:

1. اهل كتاب: يهودى‏ها و مسيحى‏ها

2. شبيه اهل كتاب: زرتشتى‏ها. بر اساس روايات، زرتشتيان داراى كتاب آسمانى بودند كه در طول تاريخ ازميان رفته است.

3. مشركان و ساير كفار(12)

قرآن كريم، همواره اهل كتاب را از مشركان جدا كرده است؛ براى مثال مى‏فرمايد: «ما يودالذين كفروا من اهل الكتاب و لا المشركين أن ينزل عليكم من خير ... »؛(13) از اين رو، با آن كه يهوديان حضرت «عزير» و مسيحيان حضرت «عيسى(ع)» را پسر خدا مى‏دانستند(14)، مشرك ناميده نشده‏اند و در اسلام روش برخورد و تعامل با آنان مانند مشركين نيست.(15)

هر مسلمانى كه منكر دين اسلام گردد، مرتد نام مى‏گيرد(16) و مجازاتى سخت بر او تحميل مى‏شود. عوامل ارتداد

امورى كه سبب كفر مى‏شود، هر گاه از سوى يك مسلمان صورت پذيرد، عوامل تحقق ارتداد نيز به شمار مى‏آيد. اين امور عبارت است از:

1. انكار اصل دين: مانند انكار وجود خدا، وحدانيت وى، رسالت حضرت ختمى مرتبت(ص) يا معاد و حيات پس از مرگ. با انكار يكى از اين امور فرد كافر مى‏شود؛ مثلاً اگر به خدا ايمان داشته باشد، ولى به شريعت حضرت محمد(ص) ايمان نياورد، كافر شمرده مى‏شود؛ «الكافر هو من انتحل غير الاسلام»؛(17)

2. انكار يكى از احكام ضرورى و بديهى دين اسلام:(18) مانند انكار وجوب نماز يا روزه. هر مسلمانى مى‏داند در دين اسلام نماز و روزه واجب است. ممكن است كسى منكر اصل دين اسلام و شريعت محمدى(ص) نشود؛ ولى به دليل انكار يكى از احكام ضرورى اسلام كافر گشته، حكم ارتداد بر وى جارى گردد؛ «الكافر هو من... و انتحله(يعنى الاسلام) و جحد ما يعلم من الدين ضرورة»؛(19) البته فقها در اين مسأله كه آيا صرف انكار يكى از ضروريات دين موجب كفر و ارتداد مى‏شود - مانند بهائيان، قاديانى‏ها و افرادى چون كسروى كه پيامبر را تكذيب نمى‏كنند ولى مى‏گويند شما معانى كلمات پيامبر(ص) را نمى‏فهميد -(20) يا بايد مستلزم انكار اصل دين باشد و فرد به اين نكته توجه داشته باشد -(21) مثلاً انكار وجوب نماز و روزه، به اين معنا باشد كه من قبول ندارم در اسلام چنين حكمى وضع شده، پس(نعوذ الله) پيامبر دروغ گفته است - اختلاف نظر دارند. اگر منكر جديد الاسلام به شمار آيد يا دور از كشورهاى اسلامى زندگى كند، به گونه‏اى كه روشن نبودن بداهت اين حكم نزد وى ممكن باشد، به كفر وى حكم نمى‏شود.(22)

3. انكار يكى از احكام قطعى ولى غير ضرورى اسلام:(23) هر گاه كسى به طور مشخص بداند مثلاً روزه در عيد فطر حرام است يا روزه مسافر(جز در موارد خاص) باطل است و يا پوشش اسلامى بانوان واجب است، ولى با وجود اين منكر آن گردد، مرتد مى‏شود؛ چون اين امر به انكار رسول خدا(ص) يا تكذيب آن حضرت مى‏انجامد.

البته لازم نيست انكار دين يا ا حكام شريعت مقدس حتماً با گفتار صريح و آشكار باشد. هر گفتار يا كردارى كه سبب تكذيب، انكار، عيب گذارى و ناقص شمردن، تمسخر و استهزاى دين اسلام يا اهانت به مقدسات(24) و كوچك شمردن و دست برداشتن از آن گردد، موجب تحقق كفر و ارتداد مى‏شود؛ مانند افكندن قرآن در كثافات يا پاره يا تيرباران كردن آن. از اين روى، هر رفتار و گفتارى كه نتيجه آن عدم حقانيت دين اسلام و در نتيجه بى‏فايده بودن اعتقاد به آن باشد، موجب كفر و ارتداد مى‏گردد.(25) يكى از نمونه‏هاى روشن آن حكم حضرت امام خمينى درباره سلمان رشدى و مرتد خواندن او است. سلمان رشدى با صراحت به نفى و انكار اسلام نپرداخت؛ ولى به نحوى مزورانه و شرم آور به ساحت مقدس قرآن كريم، پيامبر اكرم(ص) و همسران و برخى از ياران آن حضرت توهين كرد - اين خود جرمى جداگانه به نام«سب النبى» است و مجازات مستقل دارد - و مسأله وحى و نزول قرآن را به سُخره گرفت. او به خواننده كتابش تلقين مى‏كند كه رسالت پيامبر(ص) و نزول قرآن كريم، دروغ و - معاذ الله - ساخته ذهن نبى اكرم(ص) است و حتى بعضى از سخنان شيطان نيز در قرآن گنجانيده شده است. انواع مرتد

در فقه اسلامى مرتد دو نوع است و هر يك احكامى جداگانه دارد:

الف) مرتد فطرى: كسى است كه پدر يا مادر يا والدينش هنگام انعقاد نطفه وى مسلمان بوده، بعد از بلوغ، آيين اسلام را پذيرفته و سپس به كفر روى آورده است؛ مانند سلمان رشدى كه پدرش مسلمان است.

ب) مرتد ملى: كسى است كه پدر و مادرش هنگام انعقاد نطفه وى كافر بوده‏اند؛ بعد از بلوغ، اظهار كفر كرده، سپس مسلمان شده و بعد از آن به كفر باز گشته است.(26)

البته برخى از فقها نيز اسلام يا كفر پدر يا مادر هنگام ولادت طفل را شرط دانسته‏اند نه هنگام انعقاد نطفه.(27)

فرزندان نابالغ، از جهت اسلام و كفر، تابع آيين پدر و مادرند.(28) هر گاه يكى از والدين مسلمان باشد، فرزند، مسلمان شمرده مى‏شود؛(اسلامِ حكمى) چون اسلام بر كفر برترى دارد و تابعيت برتر براى فرزند منظور مى‏شود.(29) اگر پدر و مادر هر دو كافر باشند، فرزند نيز در حكم كافر است.(30) البته بايد توجه داشت، براى حكم به ارتداد و اجراى مجازات آن، اسلامِ حكمى كفايت نمى‏كند. بايد فرد، پس از بلوغ، خود اسلام را انتخاب كند و سپس كفر بورزد.(31)

------------------------

پى‏نوشت ها:

1. المفردات فى غريب القرآن، راغب اصفهانى، ص 193و192.

2. عهد قديم، سفر توريه مثنى، فصل 13؛ عهد جديد، نامه‏اى به مسيحيان يهودى نژاد عبرائيان، بند10، جمله‏32-26.

3. آل عمران(3):19.

4. مجمع البيان فى تفسير القرآن، ابوعلى طبرسى، ج‏1-2، ص‏128.

5. تفسير المنار، محمد رشيدرضا، ج‏6، ص 417-416.

6. پرسش‏ها و پاسخ‏ها(آزادى و پلوراليسم)، آيت الله مصباح يزدى، ج‏4. ص 78-62و38.

7.(آل عمران(3):85.

8. بقره(2):285.

9. صف:(61):6؛ بقره(2):146

10. بقره(2):136.

11. عدال الهى، مرتضى مطهرى، ص‏300-296.

12. ر.ك: كتب فقهى شيعه و اهل سنت؛ بخش جهاد.

13. بقره(2): 105.

14. توبه(9): 31و30؛ مائده(5):73و72و17.

15. الميزان فى تفسير القرآن، سيد محمد حسين طباطبايى، ج‏9، ص‏282-281.

16. تحريرالوسيله، امام خمينى، ج‏2، ص‏499 و المغنى، ابن قدامه(از فقهاى بزرگ اهل سنت)، ج 10، ص74.

18و17. ر.ك: كتب فقهى باب نجاسات، از جمله مرحوم محقق در شرايع اسلام و امام خمينى(ره) در تحرير الوسيله.

19. مدارك الاحكام فى شرح شرايع الاسلام، سيد محمد موسوى عاملى، ج 2، ص‏294.

20. جواهر الكلام، محمد حسن نجفى، ج‏41، ص‏601 و ج‏6، ص 488و 49؛ فقه الحدود و التغريرات، سيد عبدالكريم موسوى اردبيلى، ص‏839.

21. التنقيح فى شرح العروة الوثقى، سيد ابوالقاسم خويى، ج‏3؛ ص 61و59-58 تحريرالوسيله، امام خمينى، ج‏1، ص‏115.

22. جواهر الكلام، محمد حسن نجفى، ج‏6، ص 49.

23. همان.

24. مانند حكم به ارتداد خانمى از سوى حضرت امام خمينى(ره) كه در مصاحبه راديويى به مناسبت تولد حضرت زهرا(س) در پاسخ به اين پرسش كه الگوى شما كيست، گفته بود: خانم اوشين الگوى من است؛ چون حضرت فاطمه(س) به چهارده قرن قبل تعلق داشته‏اند.

25. جواهرالكلام، محمد حسن نجفى، ج‏6، ص‏48وج‏41، ص 600.

26. تحريرالوسيله، امام خمينى، ج‏1، ص‏499.

27. مبانى تكملة المنهاج، سيد ابوالقاسم خويى، ج 1، ص‏325.

28. جواهر الكلام، محمد حسن نجفى، ج‏41، ص‏602؛ تحريرالوسيله، امام خمينى، ج‏2، ص‏498.

29. همان، ج‏6، ص 49.

30. همان، ص‏45و44.

31. همان. ج‏41، ص‏617و605و603.

پرسمان دانشجویی