مقام امامت | کتابخانه مجازی الفبا

چرا چهارده معصوم«ع»ائمه مى‏شوند و ما انسان‏هاى معمولى نمى‏توانيم به آن مقام برسيم؟ با توجه به اين كه مقدمات اين امر اكتسابى است، آن هاچه عملى انجام مى‏دهند كه الگو مى‏شوند؟

براى پاسخ به اين پرسش بايد به سه واقعيت معرفت پيدا كرد.

1. پيامبران و امامان«ع» داراى اراده بشرى‏اند؛ مانند ديگر مردم زندگى مى‏كنند؛ براى تحصيل هر چه بيش‏تر مقامات معنوى مى‏كوشند و اهل صبر و جهاد و زهد و تقوايند.

2. خداوند متعال به قابليت ممتاز پيامبران و امامان براى تحصيل مقامات معنوى و شايستگى آنان براى به عهده گرفتن مسؤوليت هدايت جامعه علم دارد. درحقيقت همان قابليت و شايستگى آنان موجب گزينش آنان مى‏شود.

آيات و روايات فراوانى بر اين دو واقعيت گواهى مى‏دهد:

«وجعلنا منهم ائمة يهدون بامرنا لما صبروا و كانوا بايتنا يوقنون؛ و چون شكيبايى كردند و به آيات ما يقين داشتند، برخى از آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما[مردم را] هدايت مى‏كردند.»1

«اللّه اعلم حيث يجعل رسالته؛ خداوند بهتر مى‏داند رسالتش را كجا قرار دهد.»2

3. سپردن هر مسؤوليتى با دادن امكانات لازم همراه است. امامت جامعه از اين قاعده مستثنا نيست. از اين رو، خداوند آنان را از علم لازم براى به عهده گرفتن مسؤوليت امامت بهره‏مند مى‏گرداند. اين ويژگى هنگام به عهده گرفتن مسؤوليت براى امامان«ع» محسوس مى‏شود؛ چنان كه درباره امام هادى«ع» مى‏خوانيم: «يكى از ياران ايشان به نام «هارون به فضيل» در كنارشان بود كه ناگاه امام فرمودند:«انالله و انا اليه راجعون» ابى جعفر[امام جواد«ع»] در گذشت. به حضرت عرض شد: از كجا دانستيد؟ فرمود: در برابر خدا فروتنى و خضوعى در دلم افتاد كه برايم سابقه نداشت.3

در اوايل دعاى ندبه به مجموع اين سه واقعيت نورانى اشاره شده است: «بعد ان شرطت عليهم الزهد فى درجات هذه الدنيا الدنيه و زخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفاء به فقبلتهم و قربتهم و قدمت لهم الذكر العلى و الثناء الجلى و اهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك؛[آنان را برگزيدى‏]...بعد از آن كه بر آن‏ها شرط كردى نسبت به دنيا و زينت زيورها زهد بورزند، آنان نيز اين شرط را پذيرفتند و دانستى كه آنان به آن شرط وفا دارند. پس آن‏ها را پذيرفتى و به خود نزديك ساختى و ياد بلند و ستايش ارجمند را براى ايشان پيش فرستادى و فرشتگانت را بر آنان فرو فرستادى و به وحى خود آنان گرامى داشتى و آنان را به بخشش علم خود ميهمان كردى... .»

البته اين امتياز«علم و عصمت موهبتى» پايه و شرط اوليه امامت است و معصومان با اراده خويش و تلاش و عبادت به مقامات عالى‏ترى از علم و عصمت دست مى‏يابند؛ چنان كه در قرآن مجيد از زبان پيامبر«ص» مى‏خوانيم:«و قل رب زدنى علماً؛ و بگو پروردگارا بردانشم بيفزاى.»4

و همين عبادت‏ها و صبر و جهادهاى بيش‏تر كه با اختيار و اراده انجام مى‏شود، موجب برترى برخى از پيامبران برديگر پيامبران مى‏گردد:

«تلك الرسل فضلنا بعضهم على بعض؛ برخى از آن پيامبران را بر برخى ديگر برترى بخشيديم... .»5

ناگفته نماند، دسترسى به مقام «عصمت» و راه‏يابى به مقامات «علمى و معنوى» به پيامبران و امامان اختصاص ندارد و براى همگان ميسر است؛ چنان كه حضرت زينب«س» تا مرز عصمت پيش رفت؛ حضرت عباس«ع» به مقامات عالى معنوى دست يافت و بسيارى از علما و اوليا را «تالى تلو معصو»«نزديكان به مرز عصمت» مى‏خوانند.پى‏نوشت:1. سجده(32):24.

2. انعام(6):124.

3. اصول كافى، ج‏2، ص‏218.

4. طه(20):114.

5. بقره(2):253.

پرسمان دانشجویی