برتري امام علي(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

در بحثی مطرح شد که امام علی(ع) بنا به گفته پیغمبر عظیم الشأن(ص) از جهاتی نسبت به بعضی از پیغمبران برتری داشته است. آیا این گفته صحت دارد و اگر دارد دلایل برتری را با ذکر منبع عنایت بفرمائید؟

افضليّت فردى بر فرد ديگر مربوط به تفاوت معرفت و خداشناسى و كمال نفسانى او است اگر دو نفرى را فرض كنيم كه يكى معرفتش به خدا بيشتر و داراى روحى بزرگ و نفسى كامل تر باشد مسلماً او بر ديگرى برترى دارد. افضليت حضرت اميرالمؤمنين»عليه السلام« نيز روى اين اصل است زيرا او در تمام صفات بالاتر از ديگران بود اتّفاقاً همين سوال شما را شخصى از خود آن حضرت كرد و گفت شما افضليد يا آدم يا نوح يا... بر حسب آنچه نقل كرده اند آن حضرت فرمود خودستايى صفت خوبى نيست ليكن چون تو مطلبى پرسيدى ناگزيرم به آن پاسخ دهم از آدم افضلم چون حضرت آدم از تناول گندم ممنوع شد ولى بالاخره از آن خورد ولى من با اينكه گندم و تمام نعمت ها برايم حلال است چون رهبر اين مردم هستم و در مملكت من فقراء هستند به نان جوين قناعت كرده ام. از نوح افضلم چون او در اثر فشار امت خود آنها را نفرين كرد ليكن من هر چه در ميان قوم معذب گرفتار شدم آنها را نفرين نكردم.و دليل افضليّت از موسى اين است كه هنگامى كه او از طرف خدا مأموريت تبليغ پيدا كرد به خدا عرض كرد من به تنهايى مى ترسم بايد برادرم هارون را بهكمك من بفرستى تا در اين امر اقدام نمايم ولى من در شبى كه پيامبر»صلى الله عليه وآله« به سوى مدينه هجرت كرد در رختخواب او خوابيدم و از خطر نهراسيدم. و امّا از عيسى افضلم چون وقتى كه مادر عيسى مى خواست وضع حمل كند از مسجد بيرون رفت و در كنار درختى وضع حمل كرد ليكن مادر من وقتى كه اين حالت را پيدا كرد ديوار كعبه شكافته شد و مادرم در كعبه رفت و من در خانه ى خدا به دنيا آمدم. با توجّه به روايت فوق و روايات فراوانى كه در فضيلت حضرت على»عليه السلام« وارد شده است و با مطالعه ى تاريخ زندگانى آن بزرگوار و مقايسه ى آن با پيامبران بدون شك درمى يابيم كه حضرت على»عليه السلام« از همه ى پيامبران به جز پيامبر اسلام»صلى الله عليه وآله« بالاتر مى باشد. به نقل از سايت تبيان
مقام حضرت على(ع) افضل از ديگر انبيا غير از حضرت خاتم المرسلين مى‏باشد. دررابطه با دليل اين مسأله ابتدا بايد توجه داشته باشيد كه نوعا در مسائل مختلف سه گونه استدلال وجود دارد: عقلى نقلى و حسى.
(1) دلايل عقلى در رابطه با امور كلى مى‏باشند و در چنين موردى كه مقايسه دو امر جزئى است نبايد در جست وجوى آن بود. زيرا خارج از قلمرو براهين عقلى است.
(2) دليل حسى نيز وجود ندارد زيرا اولا ما نظاره‏گر تمام اعمال و حركات آنها نيستيم تا با مقايسه شهودى از طريق كنش آنها حكم به برترى يكى بر ديگرى نماييم. ثانيا اصلا فضايل و مقامات تجربه پذير نيستند مگر آن كه خواصى از طريق تجربه باطنى حقايقى را دريافت دارند.
(3) تنها مى‏ماند دليل نقلى. اين گونه ادله نيز چند دسته‏اند: روايات خاص و صريح روايات صريح و عام و روايات غير صريح. الف) دسته اول رواياتى است كه به صراحت بر فضيلت اميرالمومنين(ع) بر شخص حضرت ابراهيم(ع)دلالت دارد. مانند احتجاج خود آن حضرت. چنان كه در احتجاج طبرسى آمده است كه از آن حضرت پيرامون اين مسأله سوال شد و فرمودند: من از ابراهيم(ع) برتر مى‏باشم. زيرا وقتى خداوند از قيامت و برانگيخته شدن مردگان با وى سخن گفت از خداوند درخواست نمود كه چگونگى آن را به وى بنماياند. خطاب آمد: « اولم تومن؟» جواب داد:« ليطمئن قلبى ». ولى من در مرتبه‏اى از يقين هستم كه: لو كشف الغطأ ما ازددت يقينا؛ اگر همه پرده‏هاى غيب كنار رود اندكى بر يقينم افزوده نگردد.زيرا آن را اندك كاستى نيست تا بدين وسيله جبران گردد. ب) روايات عام آنهايند كه فضيلت اميرالموءمنين(ع) بر ديگر انبيا را به طور عام و مطلق دلالت دارند بدون آنكه در آنها نام شخص حضرت ابراهيم (ع) ذكر شده باشد.
از جمله در جلد 11 بحارالانوار (ص 139 ب 2 ح 6) آمده است: « قال رسول‏الله(ص): ان الله فضل انبيائه المرسلين على ملائكه المقربين و فضلنى على جميع النبيين و المرسلين و الفضل بعدى لك يا على و للملائكه من بعدك ». اين مضمون در جلد 26 ص 335 نيز آمده است. ج) دسته سوم رواياتى است كه لفظا و صراحتا فضيلت بربرترى حكم نمى‏رانند. بلكه برترى پنج تن از ديگر مخلوقات از آنها استنباط و كشف مى‏شود. از جمله:
1- احاديثى كه نشان مى‏دهد حضرت آدم (ع) نور پنج تن را درعرش الهى مشاهده كرد.
2- احاديثى كه پيرامون توسل‏انبياى گذشته به اهل بيت وجود دارد.
3- حديث قدسى مرسله‏اى كه در آن خداوند به پيامبر (ص) فرموده است: «اگر تو نبودى جهان را نمى‏آفريدم و اگر على نبود تو را نمى‏آفريدم و اگر فاطمه نبود هيچ يك را))
مسئله امامت در تفکر شيعه است. از اين منظر امام فقط حاکم يا جانشين پيامبر نيست. بلکه امامت، حقيقتي است الهي که البته با وجود او تنها کسي که سزاوار حکومت و فرمانروايي است، او مي باشد. در واقع امامت عهدي است الهي که خداوند انرا حتي به برخي پيامبران خود هم داده است. ما اينک به بررسي يکي از آيات قرآن مي پردازيم تا اين مطلب به خوبي روشن گردد. در سوره بقره آيه 124، چنين مي خوانيم: «و اذا ابتلي ابراهيم ربه بکلمات فاتمهن قال اني جاعک للناس اماما قال و من ذريتي قال لا ينال عهدي الظالمين؛ هنگامي که خداوند، ابراهيم را با وسايل گوناگوني آزمود ؛ و او به خوبي ازعهد اين آزمايشها برآمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پيشوائي مردم قرار دادم». ابراهيم عرض کرد: «از دودمان من (نيز امامي قرار بده)» خداوند فرمود : « پيمان من به ستم کاران نمي رسد». با دقت در اين آيه در مي يابيم که خداوند حضرت ابراهيم - که پيامبري صاحب کتاب است- را پس از اينکه با فرمان هايي آزمايش کرد و او نيز به حد کمال و به خوبي از عهده آن ها بر آمد، وي را به مقام امامت منصوب کرد. حضرت ابراهيم در مورد خاندان و دودمان خود سئوال مي کند که آيا آن ها را نيز به اين مقام مي رساند که خداوند مي فرمايد عهد و پيمان من به ظالمين نمي رسد و تنها کساني از دودمان تو شايسته اين مقام اند که ظلمي نکرده باشند. حال با دقت گرفتن اين آيه پي مي بريم که امامت مفهومي است نظير نبوت، عهد و پيماني است که خداوند به انسان هاي صالح و شايسته خود مي سپارد. به عبارت ديگر آنگاه که انساني به حدي برسد که به اصطلاح يک انسان کامل باشد؛ چنين انساني مي تواند پيشواي ديگران قرار بگيرد. در اين آيه نيز خداوند امامت را عهد و پيمان خود مي داند و مي گويد: «عهدي يعني عهد و پيمان من است نه مردم. (ر.ک: شهيد مطهري، امامت و رهبري، ص 162-169) البته بحث بيشتر در مورد اين مسئله را به فرصتها و بحث هاي ديگري موکول مي کنيم اما تکرار اين مطلب لازم است که: حضرت ابراهيم بعد از آن که سال ها از دوران نبوت و رسالتش مي گذشت و مورد آزمايش هايي قرار گرفت، به اين مقام نائل شد. حال در مورد پيامبر اسلام (ص) که خاتم پيامبران است و در واقع جامع تمام انبياء و انساني کامل اند، کسي که هم داراي مقام نبوت است و هم امامت است؛ چنين انساني آنگاه که به فرمان خدا، امام و جانشين را منصوب مي کند در واقع فردي را تعيين مي کند که هم داراي عهد و پيمان خدايي است و هم به فرمان خدا و توسط انساني کامل - يعني حضرت محمد (ص) - تعيين شده است و لذا گفتن اين که امامان شيعه و جانشينان پيامبر اسلام برتر از ديگر پيامبران - به غير از حضرت محمد (ص) اند سخني بي راه نيست. البته چنين تصريحاتي را مي توان در کلام معصومين (ع) يافت. اما سخن آخر اين که اصلا اعتقاد شيعه اين است که امامان و جانشينان بلا فصل پيامبر اسلام (ص) برتر از ديگران پيامبران هستند نه اين که صرفا به آن خاطر که داراي حوزه فعاليتي بيشتر و با قدرتي افزون تراند. بلکه از آن رو که اينان صاحبان و دارنندگان عهد و پيمان الهي اند. پيماني که خداوند خود به آنها اعطا کرده است. از اين روست که ان گاه که امام زمان (عج) قيام کنند حضرت عيسي عليه السلام از آسمان به زمين مي آيند و در نماز به او اقتدا مي کنند. .[پايان كد انتخابي]
جهت مطالعه بيشتر ر.ک:
- شهيد مطهري، امامت و رهبري.

پرسمان دانشجویی