عدل الهي و عمر كوتاه | کتابخانه مجازی الفبا

آيا اينكه خدا عمر كسي را كوتاه و ديگري را بلند يكي را سالم و ديگري را بيمار آفريده جانب عدالت را رعايت كرده است؟

درباره‏ علت تفاوت‏ها در ميان افراد بشر و نيز پيدايش انسانهاى ناقص الخلقه و ارتباط آن با خداوند، بايد به نكات زير توجه كنيد:

1. خداوند، عالم هستى را بر اساس نظام علت و معلول (اسباب و مسببات) استوار كرده است. هيچ پديده‏اى بدون علت به وجود نمى‏آيد، هر آنچه كه در عالم هستى محقق مى‏شود ناشى از علت و سبب خاصى است. آتش علت سوزاندن است، پيدايش درخت ميوه معلول قرار گرفتن نهال درون خاك با شرايط و كيفيت خاص و آب و هواى مناسب و غيره است. پيدايش انسان سالم نيز معلول يك سلسله امورى است همچون شرايط خاص هنگام انعقاد نطفه، كيفيت تغذيه مادر در هنگام باردارى نوع مواد و غذاها و داروهاى مصرفى هنگام باردارى، حركات فيزيكى مادر در هنگام باردارى و غيره مى‏باشد هر يك از امور فوق در پيدايش نوزاد سالم مؤثر است. بينا و نابينا تولد يافتن يك فرد لازمه‏ى حتمى مجموعه‏ى علل و عواملى است كه در به وجود آمدن وى مؤثر بوده‏اند.

2. اين اراده‏ى حكيمانه‏ى خداوند كه تحقق هر پديده‏اى را معلول علت خاصى قرار داده است، موجب قوام زندگى موجودات و از جمله انسان است اگر اصل علّيت بر جهان هستى حكمفرما نبود ما هيچ كارى نمى‏توانستيم انجام دهيم و هيچ تصميمى براى انجام كارى نمى‏توانستيم بگيريم. در آن صورت، پديد آمدن هر چيزى از هر امر نامربوطى ممكن و محتمل مى‏بود. به تعبير معروف، اگر قانون عليت نبود، سنگ روى سنگ نمى‏ايستاد.

3. لازمه‏ى نظام علت و معلولى حاكم بر جهان هستى، تحقق پديده‏ها به دنبال علت آنهاست. يعنى همان گونه كه بر اساس نظام علت و معلولى، استفاده‏ بيمار عفونى از آنتى‏بيوتيك موجب سلامت يافتن و بهبود بيمار است، استفاده از اين دارو در هنگام باردارى بر روى جنين اثر مى‏گذارد و موجب اخلال در آن و ناقص‏الخلقه شدن نوزاد خواهد شد. همان گونه كه قانون جاذبه زمين موجب آسايش انسانها و ساختن بناهاى مرتفع و زندگى و حركت بر روى كره زمين است، قانون جاذبه باعث مى‏شود كه اگر كسى از ارتفاع بپرد، با زمين برخورد كند و بميرد. همان طور كه آتش علت سوزاندن است و براى انسان منافعى مانند روشن كردن كوره‏هاى ذوب آهن و يا پختن غذا دارد، اگر اين آتش به خانه يا بدن انسان برسد علت و سبب سوزاندن و از بين رفتن آنها مى‏شود و...

4. اينكه همه‏ى آنچه را كه در جهان هستى رخ مى‏دهد به خداوند استناد مى‏دهيم از جمله تولد نوزاد را بدين جهت است كه خداوند است كه جهان را بر اساس نظام علت و معلول و اسباب و مسببات استوار كرده و هم اوست كه به علّت، وجود و قدرت تأثيرگذارى را داده است و هر آن و هر لحظه وجودِ علت و قدرت تأثيرگذارى آن، از خداوند و وابسته و قائم به اوست. بنابراين پيدايش افراد ناقص الخلقه مستند به علل و اسباب خاص آن است و هيچ منافاتى با مسأله عدالت الهى ندارد.

آيا عدالت خدا به اين معنا است كه به همه عمر مساوى بدهد؟! چه بسا كوتاهى عمر شخصى لطف و رحمت به آن شخص باشد (يعنى به مراتب بالاتر از عدالت).

ظاهراً ما نمى‏توانيم با اين محدوديت علمى كه داريم درباره عدالت خدا قضاوت كنيم. مى‏توان احتمال داد كه كوتاهى عمر از جهتى حسن است (زيرا كمتر گناه خواهد كرد) و از طرفى كمبود است (زيرا كمتر طاعت و عبادت خواهد كرد) و در مورد افراد مختلف هم متفاوت است و حكم واحدى ندارد. آرى، پذيرفتنى است كه اگر در عالم دنيا كمبود و نقصانى بر كسى وارد شد در عوالم ديگر جبران گردد.

براي آگاهي بيشتر ر.ک:

عدل الهى، شهيد مطهرى، بحث راز تفاوت‏ها.

عدل الهى، شهيد بهشتى.

پرسمان دانشجویی