دليل عصمت امامان(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

از کجا معلوم که امامان(ع) معصومند؟

عصمت امامان(ع)، از طريق ادله عقلى و آيات قرآنى و روايات معتبر در نزد شيعه و سنّى، قابل اثبات است. كه ما در اينجا صرفا به بيان يكى از ادله عقلى عصمت امامان اكتفا مى‏كنيم و در مورد ساير ادله منابع موجود را معرفى خواهيم كرد. T{دليل عقلى عصمت امام}T همان طور كه اشاره شد، براهين عقلى گوناگونى براى اثبات لزوم عصمت امام اقامه شده است كه ما تنها به ذكر يكى از ادله عقلى مى‏پردازيم. اين دليل را در دو مرحله به صورت اجمالى و تفصيلى بيان مى‏كنيم. بيان اجمالى: امامت، به معناى استمرار وظايف و شؤون نبوت به جز تلقى وحى است. يعنى امام جانشين و خليفه پيامبر در همه شؤون و وظايف پيامبر به جز شأن تلقى وحى و ابلاغ آن به مردم است. يكى از مهمترين شؤون پيامبر اكرم، مرجعيت دينى مردم است. امام با چنين شأنى، بايد در مقام تبيين و توضيح احكام الهى و سنّت نبوى، از هر گونه خطا و انحراف عمدى و سهوى معصوم باشد، و گرنه نقض غرض پيش آمده، و هدف تشريع احكام و بعثت انبيا تحقق نخواهد يافت. بنابراين، همان ادله‏اى كه عصمت انبيا را اثبات مى‏كند، بر عصمت امام نيز دلالت دارد. بيان تفصيلى: بيان تفصيلى، دليل فوق مبتنى بر ذكر چند مقدمه است:

1. وظايف و شؤون نبى گرامى اسلام

2. سرنوشت اين وظايف بعد از رحلت پيامبر

3. معناى امامت 1. وظايف و شؤون نبى اكرم:

الف) تلقى وحى و ابلاغ آن به مردم

ب) مرجعيت دينى: يعنى تفسير وحى و تشريح مقاصد آن، بيان حكم الهى در موضوعات مستحدثه، تبيين و تشريح جزئيات مسائل اعتقادى و ردّ شبهات و تشكيكات اعتقادى و محافظت از دين و جلوگيرى از وقوع تحريف در آن.

ج) رهبرى اجتماع: يعنى حكومت و اداره جامعه

2ـ سرنوشت اين وظايف بعد از نبى اكرم(ص): بدون شك، پس از ارتحال رسول اكرم(ص) وحى آسمانى قطع شد. اما دو شأن ديگر، چه وضعيتى پيدا كردند؟

سه احتمال وجود دارد:

الف ـ خداوند، در اين زمينه هيچ دستورى و سخنى بيان نكرده است و آن را مهمل گذاشته است.

ب ـ امت اسلامى، خود صلاحيت اين امور را دارد و نيازى به نصب جانشينى از ناحيه خداوند، نيست از اين رو، خداوند امت اسلامى را شايسته در جبران و پر كردن جاى نبى اكرم در اين دو شأن دانسته است.

ج ـ پيامبر اكرم، موظف بوده كه شخصى را كه از ناحيه خداوند منصوب شده است، به عنوان جانشين خود در اين دو شأن معرفى كند و او موظف به استمرار وظايف پيامبر باشد.

احتمال اول مردود است، چون با هدف بعثت انبيا منافات دارد و نقض غرض محسوب مى‏شود. احتمال دوم نيز مردود است چون مطالعه وضعيت امت اسلامى از صدر تا به امروز نشان مى‏دهد كه امت اسلامى به ويژه در مورد شأن «مرجعيت دينى» به هيچ وجه توانايى انجام وظايف نبى اكرم را نداشته است. به عنوان نمونه، قرآن كريم در مورد دزد مى‏فرمايد: دست دزد بايد قطع شود اما اينكه دست دزد از كجا بايد قطع شود، اختلافات فراوانى وجود دارد. خوارج، محل قطع را، محل اتصال بازو و كتف دانسته و برخى ديگر (ابو حنيفه، مالك و شافعى) از مچ دست پنداشته‏اند. و شيعه اماميه به استناد سخن ائمه معتقد است كه تنها چهار انگشت دست بايد قطع گردد. T{معناى امامت}T امامت به معناى جانشينى در جميع شؤون انبيا به جز دريافت و تلقى وحى است. يكى از شؤون انبيا مسأله رهبرى اجتماع و حكومت است و شأن ديگر مرجعيت دينى است، اين شأن به تعبير شهيد مطهرى به معناى كارشناسى اسلام است، اما نه در حد يك مجتهد بلكه كارشناسى كه از طرف خدا علوم اسلامى را از پيغمبر اكرم گرفته و از او به معصوم بعدى منتقل شده است. با توجه به خاتميت دين اسلام و اينكه تمامى آنچه را كه سعادت دنيوى و اخروى بشر تا روز قيامت مورد نياز است، اسلام تأمين مى‏نمايد و با توجه به اينكه پيامبر اكرم در طول رسالت خويش، شخصا چنين فرصتى را نداشتند كه اسلام را به تمام و كمال با عمق معارف اعتقادى آن و دستور العمل‏ها و احكام فقهى آن كه شامل جميع شؤون مختلف زندگى بشر مى‏شود، بيان كنند و از طرفى ديگر، امكان ندارد كه پيامبر اكرم، دين خدا را به صورتى ناقص بيان كرده باشند در حالى كه قرآن، اسلام را به عنوان دين جامع و كامل معرفى مى‏كند اليوم اكملت لكم دينكم... نتيجه‏اى كه از مقدمات فوق به دست مى‏آيد اين است كه بايد در بين اصحاب پيامبر اكرم انسان يا انسان هايى باشند كه اسلام را به صورت كامل از آن حضرت فرا گرفته و بعد از او به توضيح و تبيين آن بپردازند و چنين اشخاصى بايد معصوم باشند بدون وجود چنين اشخاصى كه با برخوردارى از عصمت به تبيين و توضيح احكام دين بپردازند، سخن از دسترسى مردم به دين خالص و كامل الهى نمى‏توان به ميان آورد و غرض از بعثت تحقق نخواهد يافت به همين جهت اهل سنت در مسائل جديدى كه براى آنها پيش مى‏آيد، از آنجا كه به اسلام‏شناس معصوم اعتقاد نداشتند به استفاده از قياس و استحسانات ظنى و گمانى روى آوردند. براى اطلاع از ساير ادله عقلى عصمت و نيز ادله قرآنى و نيز ادله روائى عصمت، مراجعه كنيد به كتاب «پژوهشى در عصمت معصومان، حسن يوسفيان و احمد حسين شريفى، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى.
[پايان كد انتخابي]

پرسمان دانشجویی