تلقى انسان از فرجام‏ شناسی | کتابخانه مجازی الفبا

از ديدگاه قرآن، انسان‏ها چه تلقى‏اى از فرجام خود دارند؟

در يك نگاه كلى، قرآن انسان‏ها را نسبت به آخرت دو دسته مى‏كند: دسته‏اى از مردم، زندگى دنيا را دوست داشته و به وراى آن توجّهى ندارند و در حقيقت فرجام زندگى خود را در همين دنيا جست‏وجو كرده، خواستار عاقبت دنيوى‏اند. خداوند براساس نظم و تدبير حاكم بر جهان، به بعضى از خواسته‏هاى آنان در اين دنيا پاسخ داده است؛ اما در سراى آخرت، سرافكنده و نكوهيده، وارد جهنم مى‏شوند!

در مقابل، كسانى هستند كه طالب آخرت‏اند و ايمان دارند كه پس از زندگى دنيايى، حياتى ارزشمند و جاودانه وجود دارد و از اين رو براى دستيابى به آن سعادت برين، در حدّ خود تلاش مى‏كنند.

به بيان ديگر، انسان‏ها يا دنيا خواه هستند يا آخرت طلب؛ خداوند در اين دنيا، موانع را از سر راه اين دو گروه برمى‏دارد تا آنان به حركت و سير خود ادامه دهند و ابزارها و وسايل كافى را نيز در اختيارشان قرار مى‏دهد؛ ولى اين دو گروه يك فرجام نخواهند داشت. آنان كه دنيا را بر آخرت ترجيح مى‏دهند، فرجام تلخى در انتظارشان است و آنان كه آخرت را بر دنيا برترى داده‏اند، فرجام نيك و خوشى دارند. قرآن مى‏فرمايد: مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً. وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى‏ لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً. كُلًّا نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّكَ وَ ما كانَ عَطاءُ رَبِّكَ مَحْظُوراً. انْظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ وَ لَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجاتٍ وَ أَكْبَرُ تَفْضِيلًا «1»؛ «هركس خواهان [دنياى‏] زودگذر است، به زودى هر كه را خواهيم [نصيبى‏] از آن مى‏دهيم، آن‏گاه جهنم را- كه در آن خوار و رانده داخل خواهد شد- براى او مقرر مى‏داريم و هركس خواهان آخرت است و نهايت كوشش را براى آن بكند و مؤمن باشد، آنان [هستند] كه تلاش آنها مورد حق‏شناسى واقع خواهد شد. هر دوى آنان را از اعطاى پروردگارت مدد مى‏بخشيم، و عطاى پروردگارت [از كسى‏] منع نشده است. ببين چگونه برخى از آنان را بر برخى ديگر برترى داده‏ايم و قطعاً درجات آخرت و برترى آن بزرگ‏تر و بيشتر است».

آيات ياد شده، بيانگر اين حقيقت است كه طالبان آخرت، عاقبت‏انديش و آخر بين و دوستداران دنيا، نزديك بين، دنيا انديش و محدودنگر هستند.

از اين رو، بر حسب نظام تكوينى عالم، خداوند نتيجه كار و عمل هركس را به اندازه خواسته‏اش به او خواهد داد؛ اما فرجام نيك از آنِ كسانى است كه دورنگر و آخرت‏انديش‏اند.

گفت استر با شتر كاى خوش رفيق در فراز و شيب در راه دقيق‏

تو نيايى در سر و خوش مى‏روى من همى آيم به سر در چون غوى‏

من همى افتم به رو در هر دمى خواه در خشكى و خواه اندر نمى‏

اين سبب را بازگو با من كه چيست يا بدانم من كه چون بايد بزيست‏

گفت چشم من ز تو روشن‏تر است بعد از آن هم از بلندى ناظر است‏

چون بر آيم بر سر كوهى بلند آخر عقبه ببينم هوشمند پس همه پستى و بالايى راه ديده‏ام را و انمايدهم اله‏

هر قدم را از سر بينش نهم از عثار و اوفتادن وارهم‏

تو نبينى پيش خود يك دو سه گام دانه بينى و نبينى رنج دام‏

يستوى الا عمى لديكم و البصير فى المقام و النزول و المسير «1»

پرسمان دانشجویی