تضاد دنيا و آخرت‏ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا دنيا و آخرت با هم تضاد دارند؟

دنيا و آخرت با هم تضاد ندارند؛ بلكه تفاوت و نوعى ارتباط دارند. در اينجا با تحليلى كوتاه و در حد اختصار، به تفاوت‏ها و نوع ارتباط ميان دنيا و آخرت، از ديدگاه آيات قرآن، اشاره مى‏شود.

تفاوت‏ها

1. ثبات و تغيير؛ در دنيا حركت و تغيير هست: جوان پير مى‏شود؛ نو، كهنه مى‏گردد؛ كهنه‏ها از بين مى‏روند؛ گياهان پژمرده مى‏شوند و ...

اما در جهان آخرت، اين‏گونه تغيير و تحول وجود ندارد و ثبات و بقا حاكم است «1».

2. آميختگى و خلوص؛ در زندگى دنيايى، خوشى با رنج، حيات با مرگ، لذت با محنت، اندوه با شادى و اضطراب با آرامش آميخته است. اما در آخرت چنين نيست؛ بلكه دسته‏اى از مردم هميشه و از هر جهت متنعّم، شاد و آسوده‏اند و گروهى ديگر همواره معذّب، غمگين و ناراحت‏اند «1».

3. اصل و فرع؛ دنيا در برابر آخرت مانند «وسيله و هدف»، «كشت و درو» و «اصل و فرع» است؛ يعنى، زندگى دنيايى مقدمه آخرت و وسيله‏اى براى كسب سعادت ابدى است. در اين دنيا بايد تخم پاشيد و در آنجا درو كرد. زندگى دنيايى، فرعى و غيراصيل و زندگى اخروى، نهايى و اصيل است «2».

هست بى‏رنگى اصول رنگ‏ها صلح‏ها باشد اصول جنگ‏ها

آن جهان است اصل اين پر غم وثاق وصل باشد اصل هر هجر و فراق‏

زانك ما فرعيم و چار اضداد اصل خوى خود در فرع كرد ايجاد اصل «3»ارتباط دنيا و آخرت‏

با وجود تفاوت‏هايى كه ميان دنيا و آخرت وجود دارد، پيوند و ارتباط تكوينى و خاصى نيز بين آن دو هست. اما در فهم اين ارتباط، بايد تعمق بيشترى كرد؛ چرا كه برخى گمان كرده‏اند: نعمت‏هاى دنيايى موجب سعادت اخروى است؛ از اين رو، ميان نعمت‏هاى دنيا و نعمت‏هاى آخرت، قائل به ارتباطاند.

از ديدگاه قرآن، رابطه بين دنيا و آخرت، از قبيل رابطه بين پديده‏هاى دنيا با يكديگر نيست كه هر كس در اينجا نيرومندتر، زيباتر و شادتر باشد، در آخرت نيز همان گونه باشد «1».

برخى نيز پنداشته‏اند: كسانى به سعادت اخروى مى‏رسند كه از نعمت‏هاى دنيوى بهره‏مند نبوده و كسانى دچار عذاب‏هاى اخروى مى‏شوند كه از نعمت‏هاى دنيايى بهره‏مند بوده‏اند. اين، پندارى ناروا است؛ زيرا از نظر قرآن، نعمت‏هاى دنيايى وسيله آزمايش انسان است و بهره‏مندى يا محروميت از آنها، به تنهايى نشانه نزديكى يا دورى از حضرت حق- كه موجب سعادت يا شقاوت مى‏شود- نيست «2»؛ بلكه از منظر آيات قرآن، عامل سعادت اخروى «ايمان و عمل صالح» «3» و عامل شقاوت ابدى «كفر و گناه» معرفى شده است «4». «5» در حقيقت از ديدگاه قرآن، يك نوع رابطه حقيقى و تكوينى، ميان دنيا و آخرت وجود دارد؛ هرچند براى ما ناشناخته و براى علوم تجربى غيرقابل تبيين باشد. حال عدم معرفت و قدرت تبيين، دليلى بر نبود چنين پيوندى و انكار آن نخواهد بود؛ زيرا محدوده روابط تكوينى و حقيقى، فراتر از روابط ناشناخته و تجربه‏ناپذير است.

از نظرگاه قرآن، قيامت، باطن نظام هستى و دنيا است؛ از اين رو، آخرت هم اكنون هست، ولى در پشت پرده و در زير حجاب و حجاب‏ها است.

بعداً پديد نمى‏آيد؛ بلكه بعداً با كنار رفتن موانع و برداشته شدن حجاب‏ها، آن حقيقت ظاهر و بارز مى‏شود «1».

از ديدگاه آيات، انسان‏ها هم اكنون در صراط خود به سوى اهداف خويش در حركت‏اند؛ بر روى صراط خود مى‏لغزند و با افت و خيزها به حركت خود ادامه مى‏دهند. اين حقيقت و باطن، به دليل حجاب‏ها از ما پوشيده است؛ ولى اگر كسى بصيرت يابد و با طىّ منازل و تحمل رنج‏ها و رياضت‏ها، قيامت براى او قيام كند، هم اكنون شاهد آن خواهد بود «2».

هرچه ما داديم، ديديم اين زمان اين جهان پرده‏ست و عين است آن جهان «3»

از کتاب پرسمان دانشجویی- فرجام شناسی

پرسمان دانشجویی