پلوراليسم ديني در قرآن | کتابخانه مجازی الفبا

متن آيه ياد شده چنين است: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هادُوا وَ النَّصارى‏ وَ الصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»؛ بقره (2)، آيه 62.؛ «در حقيقت آنان كه (به اسلام‏) ايمان آوردند و يهوديان و مسيحيان و صائبان، هر كس به خدا و روز بازپسين ايمان داشت و كار شايسته كرد؛ پس پاداششان را نزد پروردگارشان خواهند داشت و نه بيمى بر آنان است و نه اندوهناك خواهند شد».
اين آيه مربوط به دو گروه است:
1. مسلمانان،
2. كسانى از پيروان شريعت‏هاى آسمانى كه بدون تعصب و لجاجت، بر آيين خداپرستى و ايمان به معاد زندگى كرده‏اند.
اما كسانى كه چهره جديد حق را شناخته و از روى لجاجت و تعصب، از ايمان به اسلام خوددارى مى‏كنند مصداق اين آيه نخواهند بود. زيرا قرآن در جاهاى ديگر وضعيت اين گروه را روشن ساخته و آنان را كافر و مشمول لعنت الهى دانسته و مى‏فرمايد: «وَ لَمَّا جاءَهُمْ كِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ كانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكافِرِينَ »
بقره(2 )، آيه 89.؛ «و هنگامى كه از جانب خداوند، كتابى (قرآن) كه مؤيد آنچه نزد آنان است، برايشان آمد و از ديرباز (در انتظارش )بر كسانى كه كافر شده بودند، پيروزى مى‏جستند؛ ولى همين كه آنچه (كه اوصافش)را مى‏شناختند، برايشان آمد، انكارش كردند؛ پس لعنت خدا بر كافران باد».
چنانكه مشاهده مى‏شود، آيه فوق كسانى كه پس از نزول قرآن از ايمان به آن سرباز مى‏زنند را كافر و مورد لعن الهى قلمداد كرده است.
احتمال ديگر اين است كه اين آيات هشدارى است به مدعيان اسلام و مسيحيت و يهوديت كه عنوان و اسم، كارساز نيست؛ بلكه ملاك ارزش «ايمان واقعى به خدا و قيامت و بندگى او» است و لازمه اين ايمان و بندگى چيزى جز سرسپردگى در برابر همه قوانين الهى نيست. لازمه اين سرسپردگى كامل و تمام عيار هم اين است كه شخص در هر عصرى كه زندگى مى‏كند به آخرين پيام و شريعت الهى كه جامع‏ترين و كامل‏ترين آنهاست تسليم شود. ر.ك : الميزان، ج 1، ص 391.
بنابراين آيه شريفه، دلالتى بر درستى «پلوراليسم» به معناى حقانيت عرضى اديان و شريعت‏هاى مختلف ندارد؛ بلكه براى همگان «يك حق واقعى» را تعريف مى‏كند و آن ايمان راستين به خدا و معاد و پايبندى به عمل صالح است كه مصداق آن در هر زمان پيروى از آخرين شريعت الهى است. جهت آگاهى بيشتر بنگريد : محمدحسن قدردان قراملكى، قرآن و پلوراليزم، تهران، مؤسسه فرهنگى دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، 1380.
در نتيجه آيه مربوط به پيروان اديان مذكور در زمان اعتبار آنها يعنى پيش از نسخ آنها توسط شريعت حضرت خاتم‏المرسلين مى‏باشد. (اديان و مذاهب، حميد رضا شاكرين، كد: 6/500012)

پرسمان دانشجویی