معاد در یهودیت و مسیحیت | کتابخانه مجازی الفبا

معاد در یهودیت

در هیچ جای تورات سخنی از معاد به معنی بازگشت به عالم آخرت نیامده است. البته در مواردی کلمه ی آخرت آمده است ولی مراد از آن عاقبت دنیوی است نه آخرت اصطلاحی. امّا در کتاب تلمود که سنّت شفاهی یهود است از معاد به فراوانی سخن گفته شده است. برخی از فرق یهود مثل فرقه صدوقیان که منقرض شده اند معاد را قبول نداشتند ولی فرقه فریسیان که اکنون وجود دارد معاد را باور دارد. البته برخی از علمای این فرقه معاد را به معنی بازگشت دوباره به دنیا می انگارند ؛ ولی برخی دیگر معاد را بازگشت به عالمی دیگر می دانند. یهودیان کنونی به روح نیز اعتقاد داشته و به حیات روح بعد از مرگ ایمان دارند.

اختلاف عظیم دیگر در بین علمای یهود این است که آیا معاد برای همه افراد است یا تنها برای بعضی از انسانهاست؟ بعضی از علمای یهود قائل به این هستند که معاد برای همه مردگان است ؛ ولی برخی دیگر معاد را مختص یهودیان می دانند. عده ای دیگر گفته اند حتی یهودیانی که لیاقت و امتیازات لازم را کسب نکرده باشند نیز از پاداش زندگی بعد از مرگ محروم خواهند بود. اما اینکه یهود معاد را جسمانی می داند یا روحانی؟ از مجموع نوشته های آنها معاد جسمانی استفاده می شود گرچه در نحوه ی این معاد جسمانی اختلافاتی بین علمای آنها وجود دارد. مثلا پیروان مکتب شمای می گویند شکل یافتن انسان در جهان آینده مانند شکل یافتن او در این جهان نخواهد بود در این جها ن شکل یافتن بدن از پوست و گوشت شروع شده و با رگها و استخوانها خاتمه می یابد ولی در جهان آینده بر عکس از رگها و استخوانها آغاز و با پوست و گوشت پایان می پذیرد.(گنجینه ای از تلمود ص368 نقل از حزقیال 8:37) اما پیروان مکتب هیلل می گویند شکل پذیرفتن بدن انسان در چهان آینده مانند شکل یافتنش در این جهان خواهد بود یعنی از پوست و گوشت شروع شده و با رگها و استخوانها خاتمه می یابد.

سوال دیگر که در بین علمای یهود درباره رستاخیز مطرح است درباره افرادی است که در این دنیا دارای نقایص جسمانی بوده اند آیا در آخرت هم این نقایص جسمانی را دارند یا خیر. علمای یهود با استناد به برخی موارد از تورات و منابع دیگر قائل شده اند که با همان نقایص جسمانی برانگیخته می شوند. مثلا در کتاب جامعه سلیمان نقل شده که نسلی میرود و نسل دیگری می آید در شرح کلین جمله علمای یهود در تلمود می گویند یک نسل همان طور که می رود همانگونه نیز باز می گرد و اگر کسی با پای لنگ یا چشم کور از دنیا رفت با پای لنگ و چشم کور برانگیخته خواهد شد.(جامعه سلیمان 4:1) و قائلند که مأمور واقعه عظیم رستاخیز ایلیاس (الیاس) نبی است چنانچه در میشاسوطا جلد 9 ص15 نقل شده که رستاخیز مردگان توسط ایلیا عملی خواهد شد.

از تفحصّ در آثار یهودیان چنین بر می آید که آنها به عالم قبر(عالم برزخ) به آن شکل که مسلمانان اعتقاد دارند ، معتقد نیستند. در اعتقادمسلمین و بویژه شیعه انسان در عالم برزخ صرفاً موجود روحانی نیست بلکه دارای بدنی متناسب با عالم برزخ است که از نظر شکل ظاهری شبیه بدن مادّی است. فلاسفه اسلامی این کالبد برزخی را با الهام از روایات اهل بیت (ع) جسم مثالی نامگذاری کرده اند. امّا در اعتقاد یهودیان چنین مطالبی دیده نمی شود.

معاد در مسیحیت:

مسیحیان نیز اجمالاً به معاد اعتقاد دارند ، لکن معاد آنها تفاوتهای فاحشی با معاد مسلمین دارد. به اعتقاد مسیحیان ، عیسی مسیح (خدای مجسّم) بعد از کشته شدن و دفن شدن دوباره از قبر خود برخاست و به آسمانها رفت. مسیحیان معتقدند آن حضرت دوباره به زمین برخواهد گشت و رستاخیز را در زمین بر پاخواهد نمود. سپس مردم را داوری خواهد نمود و گروهی را به جهنّم و گروهی را به فردوس خواهد فرستاد. از مجموع کلمات کتاب مقدّس چنین بر می آید که رستاخیز مورد نظر مسیحیان کاملاً روحانی است و بعد از داوری خبری از عذاب و لذّت جسمانی نیست.(ر.ک:متّی 30:22) به هر حال در اعتقادات مسیحیان اثری از آنچه مسلمین عالم قبر و برزخ می نامند به چشم نمی خورد.حتی معاد در نگاه آنان از جهاتی شبیه به رجعت می باشد.

برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه فرمایید:

ــ تاریخ ادیان ، علی اصغر حکمت

ــ درآمدی بر تاریخ و كلام مسیحیت ، تألیف محمد رضا زیبائی نژاد.

ــ تاریخ جامع مسیحیت ، جان بی ناس ، ترجمه علی اصغر حکمت

ــ آشنایی با ادیان بزرگ ، حسن توفیق

ــ كلام مسیحی ، تألیف توماس میشل ، ترجمه حسن توفیقه توجه به این که در کتاب مقدّس خیلی به معاد پرداخته نشده است، از این رو در یهودیت و مسیحیت نیز بدین امر، کم اشاره شده است؛ بالطبع، منابع در این زمینه نیز کم می باشد. لازم به ذکر است که برخی از منابع ذیل، فقط چند صفحه ای بدین امر پرداخته است.۱٫ گنجینه ای از تلمود، ابراهام کهن، امیر فریدون گرگانی، انتشارات اساطیر، فصل دوازدهم.

۲٫ الهیات مسیحی، هنری تیسن، مترجم ط.میکائلیان، انتشارات حیات ابدی، قسمت هشتم، آخرت شناسی.

۳٫الهیات سیستماتیک، پل تیلیخ، حسین نوروزی، ج ۳، انتشارات حکمت، تهران، مؤسسه انتشارات حکمت، بخش پنجم، ملکوت خدا و فرجام تاریخ.

۴٫باورها و آیین های یهودی، آلن آنترمن، رضا فرزین، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۸۵٫

۵٫ نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، ج ۲، الجزء الثالث، الباب الثانی عشر، الجزء الرابع، الباب الاول، الباب الثالث، الباب الرابع، الباب الخامس، الباب السادس.

۶٫ معاد در قرآن، تورات و انجیل، سمیه کلهر، قم، اشک یاس.۷٫ شناخت مسیحیت، عباس رسول زاده، جواد باغبانی، قم، انتشارات مؤسسه امام خمینی (ره)، ۱۳۸۹، فصل دوازده و سیزده.

۸٫ درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، محمدرضا زیبایی نژاد، انتشارات اشراق، معاونت امور و اساتید و دروس معارف اسلامی.

۹٫ آفرینش و مرگ در اساطیر، مهدی رضایی، انتشارات اساطیر، چاپ اول، ۱۳۸۳٫

۱۰٫ تاریخ ادیان بزرگ، عبدالعظیم رضایی، ج ۳، انتشارات علمی.

۱۱٫ یهودیت، مسیحیت و اسلام، اف.ئی.پیترز، حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۸۴٫

۱۲٫ آئین کاتولیک، جورج برانتل، حسن قنبری، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۸۱٫

پرسمان دانشجویی