اسلام ایرانیان و زرتشت | کتابخانه مجازی الفبا

ایرانیان از قدیم الایام که اسلام را اختیار کردند بیش از اقوام دیگر نسبت به خاندان نبوت ارادت نشان داده اند. بیش از آن که اعراب مسلمان با ملل دیگر برخورد کنند و عقاید آنها در یکدیگر تاثیر کند در متن اسلام چنین مسائلی مطرح بوده است آیه کریمه: «ان الله اصطفی آدم و نوحاً و آل ابراهیم و آل عمران علی‌العالمین ذریه بعضها من بعض والله سمیع علیم» نیز کم و بیش ناظر به مقامات ولایتی بعضی از افراد بشر است و اساس مذهب تشیع در قرآن و سنت است.

بعضی از ملل پس از آن که از لحاظ سیاسی و نظامی مغلوب ملتی دیگر می‌گردند عقاید و افکار خود را آگاهانه در زیر پرده حفظ می‌کنند و این خود نوعی مقاومت است در برابر قوم غالب. این مطلب درباره ایرانیان صدق نمی‌کند. زیرا اسلام ایرانیان تدریجی بوده است و نفوذ و سلطه عمیق اسلام بر روی ایرانیان و غلبة آن بر کیش زرتشتی بیشتر در دوره‌های صورت گرفته که ایرانیان استقلال خود را باز یافته بودند.

مسلمانان هیچ وقت ایرانیان را مجبور به ترک دین و عقاید پیشین خود نکردند بلکه به آنها اجازه دادند که آتشکده‌های خود را نگهداری کنند و زمانی هم که اهل کتاب در ذمه مسلمین قرار می‌گرفتند خود را ملزم به حفظ معابد آنها می‌دانستند و مانع تخریب آنها می‌شدند.

امکان نداشت گروه قلیلی از اعراب که عده‌شان به چند صد هزار نفر نمی‌رسید بتواند ملتی چند میلیونی را مجبور به ترک دین خود بکنند مخصوصاً این که سلاح هر دو یک جور بود و امکانات ایرانیان بهتر بود و اگر ایرانیان می‌خواستند عقاید و آداب کهن خود را حفظ کنند لزومی نداشت که از روی نفاق اظهار اسلام کنند و با نام تشیع آنها را نگهداری کنند.

فرضاً اگر هم ایرانیان مجبور بودند که احساسات خود را مخفی کنند و زیر پرده تشیع اظهار نمایند، چرا پس از 2 قرن که استقلال سیاسی یافتند، این پرده را ندریدند و احساسات خویش را آشکار نکردند و هر چه زمان گذشت در اسلام غرق شدند و پیوند خویش را با آیین گذشته دریدند.

اما برخی در مورد شیعه بودن ایرانیان شبهاتی را مطرح ساخته اند که باید گفت اگر شیعه ابتکار فکر ایرانی و وسیله حفظ استقلال ملی بود باید شیعه منحصر به ایرانی باشد و یا لااقل دسته اول شیعیان ایرانیان باشند و یا اکثر ایرانیانی که مسلمان شدند مذهب شیعه را اختیار می‌کردند حال آن که شیعیان اولیه به جز سلمان همه عرب بودند و اکثر ایرانیان مسلمان هم شیعه نشدند.

در صدر اسلام اکثر علمای مسلمان ایرانی نژاد سنی بودند و تا زمان قبل از صفویه این جریان ادامه داشت و اکثر بلاد ایران سنی بودند در زمان خلفای اموی که لعن علیعلیه‌السلام در معابر رایج بود، ایرانیان این برنامه را اجرا می‌کردند و زمانی که این کار توسط عمر بن عبدالعزیز قدغن شد، بعضی از شهرهای ایران مقاومت کردند و ابوحنیفه که بزرگترین فقیه اهل تسنن است یک ایرانی است.

یزدگرد پس از آن که نتوانست در پایتخت مقاومت کند با دربار و حرمسرای خود در حالی که جماعتی کثیر بودند، شهر به شهر فرار کرد و پناه جست؛ اگر مردم می‌خواستند از او حمایت کنند و جلوی مهاجمین را بگیرند قادر بودند، اما او را پناه ندادند تا در خراسان به آسیابی پناه برد و به دست آسیابان یا یکی از مرزداران ایرانی کشته شد؛ چگونه ممکن است که ایرانی به خود یزدگرد پناه ندهد؟

منبع:خدمات متقابل اسلام و ایران؛مرتضی مطهری

فلسفه ادیان در آسیای مرکزی؛کنت گوبینو

تاریخ ادبیات؛ ادوارد براون

پرسمان دانشجویی