خلقت انسان و فرشتگان | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اينكه پس از خلقت انسان فرشتگان از خداوند پرسيدند كه: آيا موجودي را خلق ميكني كه در زمين خونريزي كند.آيا فرشتگان از آينده خبر داشتند يا زندگاني تمام انسانها براي آنها نشان داده شده است و در صورت صحت فرض دوم آيا ما فقط بازيگر اتفاقات حادث شده هستيم؟

در سوره مباركه بقره آمده است كه پس از اعلام آفرينش انسان به ملائكه آنان سوالي اعتراض گونه نمودند كه اتجعل فيها ... آيا در زمين موجوداتي فسادگر و خونريز قرار خواهي دارد ... خداوند در پاسخ آنها فرمودند:(( اني اعلم ما لا تعلمون )) از آيات بعد همين سوره چنين بر مي آيد كه مقصود همان علم و آگاهي است كه خداوند به بشر عنايت فرموده تا در پرتو آن بتواند به سير كمال خويش ادامه دهد - البته دامنه اين علم و آگاهي بسيار وسيع است , لذا در آيات بعدي و پس از انجام صحنه آزمايش و عجز ملائكه از پاسخ فرمود - (( الم اقل لكم اني اعلم غيب السموات والارض )) به كمك اين دانش و قدرت بر نام گذاري (اسما) است كه بشر قادر مي شود دامنه دانش خود را گسترده تر سازد و به كشف اسرار و رموز هستي توفيق يابد. براي توضيح بيشتر ر. ك : تفسير الميزان , جلد 1 تفسير نمونه , جلد 1 تفسير راهنما, جلد 1

نكته ديگر آنست كه،خداوند هم در پاسخ هرگزكلام فرشتگان را( مبني بر خونريز بودن وايجاد فساددر زمين)انكار نفرمود بلكه اشاره كرد در كنار اين واقعيت،واقعيتهاي مهمتري درباره انسان ومقام او وجود داردكه فرشتگان از آن آگاه نيستند.

حال ملائكه از كجا مي دانستند كه انسان در روي زمين خونريزي خواهد كرد؟ اگر به صدر و ذيل آيه 30 بقره توجه دقيق‏تر داشته باشيد، در خواهيم يافت. كه ملائكه چگونه مى‏دانستند انسان در زمين خون مى‏ريزد و فساد مى‏كند، از كلام خداوند متعال چنين استفاده‏اى كردند. خداوند در اول اين آيه به ملائكه فرمود: «من در زمين خليفه خواهم گماشت»، ملائكه از دو واژه «زمين» و «خليفه و جانشين» به ابهام افتاده، برايشان اين اشكال پديد آمد كه «پروردگارا آيا كسانى را خواهى گماشت كه در زمين فساد مى‏كنند و خون‏ها مى‏ريزند و حال آن كه ما خود تو را تسبيح و تقديس مى‏كنيم». ملائكه از آن جا برايشان اين شبهه پديد آمد كه خداوند مى‏خواهد جانشين بر روى زمين بگمارد؛ زمينى كه به دليل قرار داشتنش در عالم مادى و جسمانى، آثار و احكام خاص خود را دارد. عالمى كه دار تزاحمات و مركب از قواى غضبيه و شهويه است، محدوديت دارد، موجوداتش در معرض انحلال و بطلان‏اند، بقاء در آن تنها در سايه اجتماع و همكارى ميسر است، آميخته با شرّ و فساد است و به دليل وجودتزاحم در آن، خالى از خون‏ريزى نيست و... . حال چگونه مى‏شود در چنين عالمى، با اين احكام و آثار خود، جانشينى قرار داد كه بايد نمودى از خداوند باشد؟ خداوندى كه متصف به اوصاف جمال و جلال است. از نقص و فساد و شرّ مبرّا است. در معرض بطلان و انحلال نيست. در بقاى خود نيازمند به اجتماع و تعاون ديگران ندارد؛ محدوديت ندارد و... آيا آدمى كه در چنين عالم مادى و جسمانى قرار دارد، مى‏تواند نمود و مظهرى از آن مقام ربوبى باشد و خود را زيبنده و جانشين او سازد؟ در واقع براى ملائكه از دو واژه «زمين» و «جانشين» در صدر آيه شريفه، اين پرسش پديد آمد كه چگونه مى‏شود در زمينى كه مشوب به شر و فساد است، جانشينى باشد كه بايد با وجودش خداوند متعال را تقديس و تسبيح كند و از هر گونه نقص و فسادى به دور باشد. بنابراين، ملائكه از كلام خداوند متعال، در اول آيه، چنين دانشى را پيدا كرده، چنان پرسشى را مطرح كردند (الميزان، ج 1، ص 115 – 116)

آنها فكر مي كردند اگر هدف عبوديت وبندگي است كه ما مصداق كامل آن هستيم،همواره غرق در عبادتيم واز همه كس سزاوارتر به خلافت! بي خبر از اين كه عبادت آنها با توجه به اين كه شهوت وغضب وخواستهاي گوناگون در وجودشان راه ندارد با عبادت وبندگي اين انسان كه اميال وشهوات اورا احاطه كرده و شيطان از هر سو او را وسوسه مي كند تفاوت فراواني دارد.

آنها چه مي دانستند كه از نسل اين آدم پيامبراني همچون محمد وابراهيم ونوح وموسي وعيسي(ع) واماماني همچون ائمه اهلبيت(ع)وبندگان صالح وشهيدان جانباز ومردان وزناني كه همه هستي خود را عاشقانه در راه خدا مي دهند قدم به عرصه وجود خواهند گذاشت.

درهر صورت گرچه انسان در زمين فساد مي كند لكن بدليل آزادي واختياري كه انسانها دارند مي توانند راه درست را انتخاب كنند واز ميان هواي نفس ورضاي الهي يكي را بر گزينند. و از ميان همين انسانها ميليونها فرد شايسته و خلفاي الهي ظهور مي كنند. بنا بر اين خداوند آگاهتر بوده كه اين انسان با خصوصيتي كه دارد، در زمين فساد مي كند،لكن چيزهائي ديگر را مي دانسته كه ملائكه خبر نداشتند وخودشان اعتراف به عجز خود نمودند.

جهت آگاهي بيشتر ر.ك.به :تفسير نمونه ج1ص174

پرسمان دانشجویی