واژه و مفهوم شيعه | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد واژه و مفهوم شيعه مقداری اطلاعات می خواستم؟

لفظ شيعه به كساني اطلاق مي گردد كه قائل به خلافت بلافصل امام علي (ع) باشند. شيخ مفيد در كتاب اوائل المقالات ص42 فرموده اند: « لفظ شيعه به كساني گفته مي شود كه به امامت و خلافت بلافصل علي(ع) معتقدند و بر اين عقيده اند كه امامت او از طريق نصّ جلي يا خفي ثابت شده است و امامت ، حق او و حقّ فرزندان اوست».

بر اين اساس فرقه هايي چون كيسانيّه ، زيديّه ، اسماعليّه ، فطحيه ، ناووسيه و شيعه جعفري و ... همگي شيعه ي علي (ع) مي باشند ؛ يعني امامت و خلافت بلافصل او را قبول دارند ؛ امّا در امامان بعد از علي (ع) دچار اختلافاتي مي باشند.

كيسانيّه معتقد بودند كه محمد بن حنفيه(فرزند امام علي(ع)) نيز امام است. گروهي از آنها او را امام بعد از علي(ع) مي دانند و برخي ديگر او را امام بعد از امام حسين(ع) مي شناسند. برخي از آنها نيز محمد بن حنفيه را مهدي موعود مي پندارند و معتقدند كه وي در كوه رضوي ـ در نزديك مدينه ـ پنهان شده و روزي ظهور خواهد كرد. كيسانيه خود داراي سه فرقه ي فرعي به نامهاي مختاريه(كيسانيه خالص) ، حارثيه و عبّاسيه مي باشد. زمان پيدايش اين فرقه زمان امامت حضرت زين العابدين (ع) مي باشد.

زيديّه نيز زيد بن علي(فرزند امام سجاد(ع) ) را امام چهارم مي دانند و امام سجاد را تنها به عنوان پيشواي علم و معرفت مي شناسند ؛ چون به نظر اينها يكي از شرايط امام ، قيام مسلّحانه است و چون امام سجاد (ع) قيام مسلحانه نكرده است ، لذا از نظر اينان امام محسوب نمي شود. پيدايش اين فرقه مصادف با امامت حضرت باقر (ع) و بعد از قيام زيد بن علي بوده است.

ناووسيه نيز معتقد بودند كه امام صادق(ع) امام آخر و مهدي موعود است اين فرقه الآن منقرض شده است.

اسماعيليه نيز كساني هستند كه اسماعيل ، فرزند بزرگ امام صادق(ع) را امام مي دانستند. لازم به ذكر است كه اسماعيل در زمان حيات امام صادق (ع) از دنيا رفته بود.

امّا شيعه ي جعفري يا شيعه دوازده امامي ، كساني هستند كه نه تنها امامت بلافصل علي (ع) را قبول دارند ، بلكه يازده فرزند او را نيز امام مي دانند. اينها را جعفري گفته اند چون اوّلاً بيشترين معارف اين فرقه از امام جعفر صادق (ع) رسيده است و ثانياً اين مذهب ، مذهب شاگردان خاصّ امام صادق (ع) بود. زماني كه بعد از امام صادق (ع) شيعيان به چند فرقه تقسيم شدند ، شاگرادان مخصوص آن حضرت به توصيه ي ايشان ، به امامت امام موسي كاظم (ع) گرويدند و موسويّه يا مفضّله ناميده شدند. امتداد همين فرقه است كه امروزه مشهورترين شاخه ي شيعه را تشكيل داده و شيعه ي جعفري يا اثناعشري يا دوزاده امامي ناميده مي شود.

حاصل كلام اينكه شيعه ي امام علي (ع) لفظ عامّي است كه تمام شاخه هاي شيعه را شامل مي شود ؛ و شيعه ي جعفري مستدلترين ، مستندترين و معروفترين شاخه ي شيعه ي امام علي (ع) مي باشد ؛ بيشترين جمعيّت شيعه نيز اختصاص به اين شاخه دارد.

منابع جهت آگاهي بيشتر:

ـ در آمدي بر شيعه شناسي ، علي ربّاني گلپايگاني

ـ شيعه در اسلام ، سيدمحمدحسين طباطبايي

ـ اين است شيعه: تحقيقي درباره شيعه ، باقر شريف القرشي

ـ باورهاي شيعي: بازكاوي عقايد شيعه در منابع اهل سنت ، نادعلي صالحي

ـ تاريخ شيعه ، محمدحسين مظفر، ترجمه سيدمحمدباقر حجتي

پرسمان دانشجویی