علم غیب | کتابخانه مجازی الفبا

ايا ائمه اطهار عليهمالسلام علم غيب دارند ؟

پاسخ:طبق آموزه هاي قرآني، علم به غيب به صورت تام و تمام فقط در اختيار خداوند است؛ و اوست كه بر تمامي عالم احاطه همه جانبه دارد. بعضي از بندگان شايسته خداوند نيز، با تعليم الاهي و بر اساس شايستگي هاي نفساني كه از خود ابراز مي دارند، به اسرار و علوم و امور غيبي آگاهي مي يابند و ناديدني ها را ديده، و ناشنيدني ها را مي شنوند. اين موهبتي است كه خداوند به افراد برگزيده؛ مانند پيامبران و ائمه اطهار عنايت مي نمايد. لذا مي بينيم كه انبيا از وحي (كه امري غيبي است) و يا ديگر امور غيبي خبر مي دهند، حوادث آينده را پيش گويي مي نمايند و دقيقا مطابق همان گفته ها، حوادثي رخ مي دهد و از آنجا كه بعد از پيامبر ، امامان معصوم(ع) مأمور هدايت انسان ها در تمام جنبه هاي مادي و معنوي بودند، لازم است كه از بسياري از امور غيبي، باخبر و آگاه باشند. بر همين ا ساس در مواردي كه لازم باشد كه از غيب مطلع باشند و آنان بخواهند، خداوند اين علم را در اختيارشان قرار مي دهد.

پاسخ تفصيلي

غيب به معناي پوشيده بودن چيزي از حواس و ادراك، و شهادت به معناي آشكار بودن است. يك شيء ممكن است براي كسي غيب و براي كس ديگري مشهود باشد. اين امر وابسته به حدود وجودي آن شخص و احاطه او بر عالم وجود است. طبق آموزه هاي قرآني، علم به غيب به صورت تام و تمام فقط در اختيار خداوند است؛ زيرا اوست كه احاطه همه جانبه بر تمامي عالم دارد. قرآن در اين باره مي فرمايد بگو: غيب (و معجزات) تنها براى خدا (و به فرمان او) است [1] . با توجه به محدوديت احاطه غير خدا و احاطه كامل خداوند بر همه چيز، روشن است كه علم غيب، مخصوص خداوند است و جز او كسي عالم به غيب نيست؛ زيرا فقط او احاطه كامل به عالم وجود دارد و از عالم غيب و شهادت آگاه است و در حقيقت، همه چيز نسبت به او ، در عالم شهادت قرار مي گيرد. اما ديگران، بسته به ظرفيت وجودي و ادراكي شان، برخي امور برايشان مشهود است و برخي ديگر، از ديده و ساير قواي ادراكي آنها، پوشيده است و نسبت به آنها يا اصلا آگاهي ندارند و يا در سطح بسيار پاييني مطلع اند.

بنا بر اين تخصيص علم غيب به خداوند مانع از آن نمي شود كه برخي اشخاص، به تعليم الاهي و بر اساس شايستگي هاي نفساني كه از خود ابراز مي دارند، به اسرار و علوم و امور غيبي آگاهي يابند و ناديدني ها را ديده، و ناشنيدني ها را بشنوند. اين موهبتي است كه خداوند به افراد برگزيده؛ مانند پيامبران و اوليا عنايت مي نمايد. لذا مي بينيم كه انبيا از وحي (كه امري غيبي است)و يا ديگر امور غيبي خبر مي دهند، حوادث آينده را پيش گويي مي نمايند و دقيقا مطابق همان گفته ها، حوادثي رخ مي دهد و ... .

در اين كه آيا امامان معصوم، علم غيب مطلق و تمام به امور داشته اند؛ يعني به تمام وقايع و حوادث گذشته و آينده از جمله زمان و مكان شهادت خود علم داشتند، محل بحث و اختلاف است. عده اي منكر علم ائمه به صورت وسيع و گسترده؛ مانند علم به زمان و مكان شهادتشان هستند.

اما اكثر علماي شيعه، با استفاده از برخي آيات قرآن كه مي فرمايد: چنين نبود كه خداوند شما را از اسرار غيب، آگاه كند (تا مؤمنان و منافقان را از اين راه بشناسيد اين بر خلاف سنت الهى است) ولى خداوند از ميان رسولان خود، هر كس را بخواهد برمي گزيند (و قسمتى از اسرار نهان را كه براى مقام رهبرى او لازم است، در اختيار او مى‏گذارد [2] و داناى غيب اوست و هيچ كس را بر اسرار غيبش آگاه نمى‏سازد،مگر رسولانى كه آنان را برگزيده و مراقبينى از پيش رو و پشت سر براى آنها قرار مى‏دهد [3] ، معتقدند كه اولياي الاهي، نيز در مواردي كه لازم باشد از غيب آگاه مي شوند. اين معنا همچنين از روايات ائمه استفاده مي شود. امام صادق (ع) در اين باره مي فرمايد: هنگامي كه امام اراده مي كند، چيزي را بداند، خدا به او تعليم مي دهد . [4]

بنابراين، با توجه به اين دسته از آيات و روايات و با توجه به اين كه پيامبران الاهي مأمور هدايت انسان ها در تمام جنبه هاي مادي و معنوي بودند، بايد سهم بسيار بزرگي از علم و دانش داشته باشند، تا بتوانند به خوبي اين مأموريت را انجام دهند و اماماني كه جانشينان پيامبرند نيز همين حكم را دارند. پس آنان نيز به صورت وسيع و گسترده علم به غيب دارند،. [5][1] يونس، 20.

[2] آل عمران ، 179 مَّا كاَنَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلىَ‏ مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتىَ‏ يَمِيزَ الخَْبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ مَا كاَنَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلىَ الْغَيْبِ وَ لَاكِنَّ اللَّهَ يجَْتَبىِ مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاءُ فََامِنُواْ بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ إِن تُؤْمِنُواْ وَ تَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ

[3] الجن 26و27 عَلِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلىَ‏ غَيْبِهِ أَحَدًاإِلَّا مَنِ ارْتَضىَ‏ مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَينْ‏ِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا

[4] كليني، اصول كافي، ج 1، باب، ان الائمه اذا شا ؤوا ان يعلموا، علموا، ح 3.

[5] البته آگاهي از غيب، همه جا نشانه ي كمال نيست، بلكه گاهي نقص است. مثلاً شبي كه امام علي (ع) در جاي پيامبر (ص) خوابيد، اگر آن حضرت علم داشت كه مورد خطر قرار نمي گيرد، كمالي براي آن حضرت محسوب نمي شد؛ زيرا در اين صورت، همه حاضر بودند جاي آن حضرت بخوابند، در اين جا، كمال، علم نداشتن به غيب است ( قرائتي، تفسير نور، ج 4، ص 245.)

پرسمان دانشجویی