توسل کردن | کتابخانه مجازی الفبا

باسلام ايا حديث و روايت معتبري از ائمه معصومين هست كه انها بگويند ما از طرف خداوند اجازه داريم بنده هاي خدا را در دنيا شفاعت كنيم؟ و يا اينكه وقتي خود معصومين به زيارت اجداد خود ميرفتند آيا به انها توسل و طلب شفاعت ميكردند؟ مثلا تابحال شده امام حسن عسگري در حرم امام علي يا امام حسين حاجتش را از انها بخواهد؟ البته شايد بگوييد انها معصوم بودند و نيازي به توسل نداشتند ولي چون امامان الگوي ما بودند و ما بايد از انها تقليد كنيم بايد چنين كاري ميكردند همانطور كه اكثر پيامبران و امامان با اينكه معصوم بودند از خدا طلب بخشش گناهانشان را ميكردند و ميگفتند خدايا گناهان مارا ببخش

پاسخ:خداوند متعال در آيه 35 سوره مباركه مائده مي فرمايد:يأ يها الذين ءامنوا اتقوا الله و ابتغوا إ ليه الوسيلة و جهدوا فى سبيله لعلكم تفلحون ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد پرهيزگارى پيشه كنيد و وسيله اى براى تقرببه خدا انتخاب نمائيد و در راه او جهاد كنيد باشد كه رستگار شويد.

توسّل داراى اقسامى است كه به بعضى از آنها اشاره مى‏شود:

يك. خواندن خدا به حق اولياى او

1-1. پيامبر اكرم(ص) فرموده است: «خداوند عزوجل مى‏فرمايد: اى بندگان من! گرامى‏ترين خلق و پرفضيلت‏ترين آنان نزد من، محمد و برادرش على و امامان بعد از وى هستند. اينان «وسيله»ها به سوى من مى‏باشند. هر كس حاجتى دارد و نفعى را طالب است و يا دچار حادثه‏اى سخت و زيان‏بار گشته و برطرف شدن آن را مى‏خواهد، مرا به محمد و آل طاهرينش بخواند تا به نيكوترين وجه حاجت او را برآورم» V}بحارالانوار، ج 94، ص 22، ح 20.{V.

1-2. امام موسى كاظم(ع) مى‏فرمايد: «هرگاه حاجتى به درگاه خداوند داشتى، چنين بگو: «اللهم انى اسألك بحق محمد و على...» ؛ يعنى، خدايا! به حق محمد و على تو را مى‏خوانم، به درستى كه نزد تو شأن و منزلت والايى دارند. پس به حق اين منزلت و رتبه از تو مى‏خواهم بر محمد و آل محمد درود فرستى و حاجت مرا برآورده سازى V}همان، ج 94، ص 22، ح 19.

1-3. سمهودى از علماى اهل سنّت، در فصلى از كتاب خود تحت عنوان «توسّل زائر به رسول خدا و شفيع قرار دادن وى به پيشگاه خدا» مى‏نويسد: «بدان كه استغاثه از پيامبر اكرم و جاه و منزلت او را به درگاه خداوند شفيع قرار دادن، كار انبيا و مرسلين و سيره صالحان پيشين بوده است؛ قبل از خلقت آن حضرت و بعد از آن، چه در حال حيات و چه بعد از رحلت، چه در عالم برزخ و چه در عرصه قيامت... ».

عمر بن خطاب مى‏گويد: «پس از اينكه آدم ابوالبشر مرتكب ترك اولى‏ شد، در مقام توبه به پيشگاه خداوند عرضه داشت: «يا ربّ أسئلك بحق محمد(ص) لمّا غفرت لى»؛ يعنى، پروردگارا به حق محمد(ص) از تو مى‏خواهم كه مرا بيامرزى... . مستدرك صحيحين، ج 2، ص 615.

1-4. توسّل عمر بن خطاب به عباس‏

در كتاب‏ها و مدارك معتبر اهل سنت آمده است: هرگاه قحطى و خشكسالى پيش مى‏آمد، عمر از طريق توسّل به عباس عموى پيامبر، طلب باران مى‏كرد و مى‏گفت: «هذا واللَّه الوسيلة الى اللَّه و المكان منه»؛ «به خدا سوگند! عباس وسيله به درگاه الهى و داراى قرب و منزلت نزد او است» و «اللهم! انّا نتوسّل اليك بعمّ نبيّنا فاسقنا»؛ «خدايا! ما به وسيله عموى پيغمبرمان به تو روى مى‏آوريم، پس سيرابمان كن» اسدالغابة، ج 3، ص 165. و يا مى‏گفت: «اللهم انّا نستسقيك بعمّ نبيّك و نستشفع اليك بشيبه» شرح نهج‏البلاغه ابن ابى‏الحديد، ج 7، ص 274؛ صحيح بخارى، ج 2، ص 16 و ج 4، ص 209؛ صحيح ابن خزيمه، ج 2، ص 338؛ صحيح ابن جبان، ج 7، ص 111. ؛ «خدايا! ما به وسيله عموى پيامبرت از تو باران مى‏خواهيم و موى سفيد او را به درگاه تو شفيع مى‏آوريم».

1-5. تعليم توسّل به اصحاب‏

عثمان بن حنيف مى‏گويد: روزى در محضر پيامبر اكرم(ص) بودم، حضرت به شخصى كه مشكل خود را به ايشان عرضه مى‏كرد، شيوه دعا و توسّل را چنين تعليم فرمود: برو وضو بساز و دو ركعت نماز به جا آور و پس از آن خداوند را با اين جملات بخوان: «اللهم انى اسألك و اتوجه اليك بنبيّك نبى الرحمة يا محمد انّى اتوجّه بك الى ربّى فى حاجتى لتُقضى‏، اللهم شفّعه فىّ»مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 138؛ حاكم نيشابورى، مستدرك صحيحين، ج 1، ص 313؛ سنن ابن ماجه، ج 1، ص 441، ح 1385؛ التاج الجامع (صحاح خمسه)، ج 1، ص 286؛ سمهودى، وفاء الوفاء، ج 4، ص 1373؛ سنن ترمذى، ج 5، ص 229، ح 3649. «بارخدايا! از تو درخواست مى‏كنم و به تو روى مى‏آورم به پيامبرت، پيامبر رحمت. اى محمد! من به حق تو به سوى خدايم روى آورده‏ام تا حاجتم برآورده شود. خدايا! پيامبرت را در مورد من شفيع قرار ده».

1-6. توسّل پيامبر(ص) به انبياى گذشته‏

انس بن مالك مى‏گويد: روزى كه فاطمه بنت اسد فوت كرد، پيامبر دستور داد قبرى را حفر كنند. آن‏گاه خود حضرت وارد قبر شد و در آن خوابيد و چنين دعا كرد: «اللهم اغفر لامّى فاطمة بنت اسد، و وسّع عليها مدخلها، بحق نبيّك و الانبياء الذين من قبلى»؛ «خدايا! مادرم فاطمه بنت اسد را بيامرز و جايگاه او را وسعت بخش، به حق پيامبرت و پيامبران قبل از من». وفاء الوفاء، ج 3، ص 898؛ كنزالعمال، ج 12، ص 148، ح 34425؛ المعجم الكبير، ج 24، ص 352.

1-7. توسّل امام حسين(ع)

امام حسين(ع) در دعاى معروف عرفه، چنين با خداوند مناجات مى‏كند: «اللهم انّا نتوجّه اليك فى هذه العشيّة التى شرفتها و عظّمتها بمحمد نبيّك و رسولك...» ؛ «بار خدايا! ما در اين شامگاه كه به آن شرف و عظمت بخشيده‏اى، به وسيله محمد(ص) پيامبرت و رسول و برگزيده‏ات، رو به درگاه تو مى‏آوريم». سيد بن طاووس، اقبال، ج 2، ص 85.

دو. درخواست دعا از اولياى الهى‏

درخواست دعا همچنان كه از برادر و خواهر مؤمن امرى صحيح و پسنديده است، از اولياى الهى و آبرومندان درگاه او، به طريق اولى‏ بجا و پسنديده است و ريشه قرآنى دارد.

فرزندان حضرت يعقوب، پس از پشيمانى از گناه خود و ظلمى كه نسبت به برادرشان يوسف روا داشته بودند، به يعقوب گفتند: «يا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئِينَ»يوسف (12)، آيه 97. «اى پدر! براى گناهان ما طلب آمرزش كن كه ما خطاكار بوديم».

قرآن كريم در حق رسول گرامى اسلام مى‏فرمايد:«وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً»نساء (4)، آيه 64. «اگر آنان وقتى به خود ستم كردند، نزد تو مى‏آمدند و از خدا آمرزش مى‏خواستند و تو براى آنان طلب آمرزش مى‏كردى، قطعاً خدا را توبه‏پذير مهربان مى‏يافتند».

سه. درخواست حاجت از اولياى الهى‏

گونه سوم توسّل اين است كه به طور مستقيم حاجت خود را از اولياى الهى طلب كنيم؛ مثلاً بگوييم: اى پيامبر رحمت! مريض ما را شفا بده؛ همان گونه كه صحابى پيامبر اكرم(ص)، خطاب به ايشان عرض كرد: «اسألك مرافقتك فى الجنّه» ؛ «از تو مى‏خواهم در بهشت همنشينت باشم». صحيح مسلم، ج 2، ص 52؛ سنن ابى داوود، ج 1، ص 297، ح 2320؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 10، ص 207.

وچندروايت ديگر

على (ع) پس از تغسيل پيامبر (ص) خطاب به ايشان فرمود:

بابى انت و امّى اذكرنا عند ربك واجعلنا من بالك، (نهج البلاغه- خطبه 235)

* ابوبكر نيز پس از وفات پيامبر، خطاب به جسد مطهر ايشان گفت:

بابى انت و امّى طبت حيّاً و ميّتاً واذكرنا عند ربكً (السيرة الجبيه- 3/392)

قاضى عياض روايت كرده كه ابوجعفرمنصور در مسجد پيامبر (ص) با مالك بن انس روبرو شد و از او پرسيد آيا رو به قبله نموده و دعا كنيم يا رو به سوى پيامبر گردانم مالك جواب داد: چرا رخسار خود را از پيامبر برمى گردانى در حالى كه او وسيله تو و پدرت آدم تا روز قيامت است، رو به جانب قبر نموده و او را شفيع خود قرار ده تا نزد خداوند شفاعتت كند. (الغدير 5/135)

رسول اكرم(ص) مى‏فرمايد: «لاينال شفاعتى من استخف بصلوته»؛ شفاعت من به كسى كه نمازش را سبك بشمارد نمى‏رسد .(ميزان‏الحكمه ج 5ص 117).

امام صادق(ع) مى‏فرمايد: «لاتنال شفاعتنا من استخف بالصلوه»؛ شفاعت ما به كسى كه نماز را سبك بشمارد نمى‏رسد»(كافى ج 3 ص 270).

امام صادق(ع) مى‏فرمايد: «اى شيعيان! به اتكاى شفاعت ما گناه نكنيد. به خدا سوگند! شفاعت ما به مرتكب زنا نمى‏رسد؛ مگر پس از آنكه عذاب دردناك الهى و هول و ترس جنهم را بچشد». كافى، ج 5، ص 476، ح 9؛ من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 31، ح 70.

پرسمان دانشجویی